Alþýðublaðið - 09.07.1996, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
m a n n I í f
■ Grasagarðurinn í Laugardal
Hver ný planta sem
nær að festa hér rætur!
Sigurður Albert Jónsson forstöðumaður Grasagarðsins: Garðurinn sem er 25 þúsund fermetrar, geymir á milli
þrjú og fjögur þúsund plöntutegundir, sem allar eru merktar.
Er sigur í þeirri viðleytni að
auðga plöntulíf á íslandi-
segir Sigurður Albert Jóns-
son förstöðumaður Grasa-
garðsins í Laugardal.
Grasagarður er afmarkað skipulagt
svæði þar sem ræktaðar eru margar
tegundir plantna, einkum tegundir
sem eru áhugaverðar frá vísinda eða
nytsemissjónarmiði. Helstu grasagarð-
ar á íslandi eru Grasagarður Reykja-
víkur og Lystigarðurinn á Akureyri,
en einnig er vísir að grasagarði í Garð-
yrkjuskóla ríkissins Reykjum, Hvera-
gerði. í tilefni 175 ára afmælis
Reykjavíkurborgar 1961, gáfu hjónin
Katrín Viðar og Jón Sigurðsson skóla-
stjóri borginni 200 eintök af lifandi ís-
lenskum plöntum sem þau höfðu safn-
að víðsvegar á ferðalögum sínum um
landið, og geymt við sumarbústað
sinn við Þingvallavatn. Eðlilegast
þótti að varðveita safnið í Laugardal.
„Hafliði Jónsson garðyrkjustjóri
fékk þá hugmynd að nota þetta tæki-
færi til að hrinda í framkvæmd göml-
um draumi eldri garðyrkjubrautryðj-
anda,“ segir Sigurður Albert Jónsson
forstöðumaður Grasagarðsins. „í
mörg ár höfðu þeir lýst f Garðyrkjurit-
inu áhuga á að stofna bótanískan garð,
en það var aldrei skilningur eða vilji
til að leggja peninga í svoleiðis lagað.
Hafliði fól mér plöntusafnið til varð-
veislu með þeim orðum að í framtíð-
Hans J.G. Schierbeck
(1847-1911)
Daninn Schierbeck, landlæknir á ís-
landi frá 1883 til 1895 og forstöðu-
madur Læknaskólans, plægði jarð-
veginn fyrir garðyrkjuáhuga á ís-
landi. Hann var hvatamaður stofn-
unar Hins íslenska Garðyrkjufélags
árið 1885, en tilgangur félagsins var
að efla og styrkja garðyrkju og
áhuga á henni. Félagið starfar enn,
en nafni þess var breytti í Garðyrkju-
félag íslands árið 1940. Schierbeck
átti frumvkæði að innflutningi og til-
raunaræktun matjurta og trjáteg-
unda. Árið 1883 hóf hann að rækta
skrúðgarð í Víkurkirkjugarðinum
gamla við Aðalstræti, þar sem nú er
hellulagt torg. Enn standa þar tré frá
þeim tima, sem talin eru elstu tré i
Reykjavík. Fyrir tíu árum var afhjúp-
aður minnisvarði eftir Helga Gísla-
son myndhöggvara í garðinum.
inni ætti ég að sjá um að auka við það
og byggja þennan grasagarð. Grasa-
garðurinn var í fyrstu hálfgert leyndar-
mál; hann var ekki stofnaður formlega
af opinberum aðilum fyrren 1971, og
þá var ég settur forstöðumaður. Hann
fékk því enga fjárveitingu en kostnað-
inum var jafnað niður á ýmsa gjalda-
liði garðyrkjudeildar borgarinnar.
Garðurinn var því byggður upp af va-
nefnum - og útsjónarsemi."
Garðurinn sem er 25 þúsund fer-
metrar og geymir á milli þijú og fjög-
ur þúsund plöntutegundir, er opinn allt
árið. „Garðurinn heldur fjóra starfs-
menn allt árið um kring en svo emm
við upp undir fjörutíu á sumrin,“ segir
Sigurður Albert. „Það er frítt inn í
garðinn svo við höfum engar tölur yfir
hve margir gestir heimsækja garðinn á
ári. En þeim fer stöðugt fjölgandi, og
eftir því sem starfemin eykst í ná-
grenni við okkur hér í Laugardalnum,
koma fleiri og heimsækja garðinn.
Grasagarðurinn geymir á milli 3 og 4
þúsund plöntutegundir, og til saman-
burðar má geta þess að íslenska flóran
er ekki nema fjögur til fimmhundruð
tegundir - og við erum með um þtjú-
hundruð af þeim. Erlendu tegundimar
fáum við í gegnum fræskipti við garða
úti um allan heim. Hver planta er
merkt - fólk hefur bæði gaman af því
að virða fyrir sér erlendar plöntur sem
það hefur aldrei séð áður, eða finna
kannski jurt sem það þekkir úr garðin-
um heima hjá sér, en hefur aldrei vitað
hvað héti.
Okkar hlutverk er að prófa sem
flestar tegundir, til þess að komast að
því hvaða plöntur eru nógu harðgerðar
til þess að þola íslenska veðráttu. Ég
segi það oft að hver ný planta sem nær
að festa hér rætur er sigui í þeirri við-
leytni að auðga plöntulíf á fslandi.“
Tilbúin sumarhús
og land til leigu
Gott veður það sem af er
sumri hefur aukið eftirspurn
Lóðir eða lönd undir sumarbústaði
eru í fæstum tilvikum eign sumarbú-
staðareigandans, heldur leigulönd.
Einkaaðilar geta tekið land á leigu og
algengt er að leigutími sé 15, 25 eða
jafnvel 50 ár. Mörg félagasamtök eiga
lönd sem þau leigja til félagsmanna
sinna og önnur leigja sumarhús með
ýmsum þægindum og þjónustu til fé-
lagsmanna sinna í skemmri tíma.
Magnús Leópoldsson hjá Fasteigna-
miðstöðinni sagði í samtali við Al-
þýðublaðið að mikið framboð væri af
sumarhúsalöndum um þessar mundir.
Bændur vilja leigja eða selja lóðir í
sinni eign og oft hafa hreppar ákveðið
að nota landsvæði undir sumarhúsa-
lönd. Verðið er afskaplega misjafnt,
en algengt verð fyrir leiguland er 100
til 300 þúsund króna stofnkostnaður,
það er að segja kostnaður sem fer í að
girða svæðið af og leggja þangað vegi
og vatnsleiðslur. Oft hefur jarðeigandi
þó lagt stofnvegi og það er á hans
könnu að fá viðeigandi leyfi hjá sveit-
arstjómum og jarðanefnd, sem er þó-
nokkur handavinna. Magnús bætti við
að það færðist töluvert í vöxt að jarðir
væru seldai', en ekki leigðar einsog al-
gengast var, en þá myndar fólk oft fé-
lagsskap um að kaupa land í samein-
ingu.
Hægt er að fá fullfrágengið fjöru-
tíuogfimm fermetra sumarhús fyrir
tæplega þrjár og hálfa milljón króna.
Sumarhús í sömu stærð, frágengið að
utan að undanskilinni verönd og tilbú-
ið undir tréverk inni, getur kostað frá
2 milljónum og rúmlega 300 þúsund-
um. Algengt er að flutningur á húsinu
sé innifalinn í uppgefnu verði - og er
þá miðað við ákveðna, takmarkaða
vegalengd. Annars þarf að gera ráð
fyrir flutningskostnaði, krana til að
lyfta húsinu og akstri. Gera má ráð
fyrir hundrað þúsund króna kostnaði
til þess að koma fullgerðu húsi frá
Reykjavík og austur fyrir fjall. Undir-
stöður sumarhúsanna eru ekki inni-
faldar í verðinu, sökum þess hve mis-
jafnlega eríiðar þær eru í uppsetningu.
Misjafnar aðstæður skapast eftir því
hvemig jarðvegur er í kringum húsið,
hvort það er staðsett í móa eða á mel,
eða í hraunlendi, sem er erfiðast við-
ureignar.
Magnús Leópoldsson benti á að þó
eftirspurn væri ekki jafnmikil og
framboð á sumarhúsalöndum um
þessar mundir, hefði hún aukist vem-
lega það sem af væri sumri. Gott veð-
ur í langan tíma, einsog verið hefur
undanfarið, hefur nefnilega merkjan-
leg áhrif á eftirspum eftir sumarhúsa-
lóðum.
Sveinn Guðmundsson lögfræðing-
ur Landssambands sumarhúsaeig-
anda: Sumarhúsahandbókinni er
ætlað að standast tímans tönn og
gagnast sumarhúsaeigendum í
mörg ár.
■ Tíu þúsund sumarhús
á íslandi
Fjöldinn
kallar á
hagsmuna-
samtök
-segirSveinn Guðmundsson
lögfræðingur Landssambands
sumarhúsaeiganda og ritstjóri
Sumarhúsahandbókarinnar.
„Árið 1990 komu nokkrir sumar-
húseigendur saman og ákváðu að
stofna hagsmunasamtök sumarhúsa-
eigenda, sem voru sett á laggimar í
október ári seinna," segir Sveinn Guð-
mundsson, lögfræðingur Landssam-
bands sumarhúsaeigenda og ritstjóri
Sumarhúsahandbókarinnar sem er ný-
komin út. Tilgangurinn með stofnun
Landssambands sumarhúsaeigánda
var að gæta hagsmuna aðildarfélaga
og einstakra félagsmanna gagnvart
opinberum aðilum, svosum Alþingi,
sveitarstjómum og ríkisstjóm.
„Fyrir 23 ámm var talið að sumar-
hús á landinu væm um það bil 2.400,“
segir Sveinn, „en nú áætlum við að
þau séu um tíu þúsund. Þessi mikla
aukning á stuttum tíma kallar á hags-
j munasamtök, og Landssambandið
j hefur ýmsu áorkað í hagsmunabaráttu
j sumarhúsaeigenda." Fyrsta júní síð-
I astliðinn lauk nefndastörfum um mál-
I efni sumarhúsaeigenda á vegum fé-
! lagsmálaráðuneytis. „Þar lögðum við
| meðal annars áherslu á að fasteigna-
i gjöld yrðu lækkuð og að sveitarfélög
j merktu hverfi og götur innan hverfa
j með númemm. Það er mikið öryggis-
: atriði að merkja sumarhúsahverfi vel -
! segjum að það verði óhapp í einhveij-
! um bústað og að hann þurfi að nálgast
I í miklum flýti.
i Talið er að sumarhúsaeigendur séu
j um það bil tíu þúsund í landinu, þóað
j skrá telji ekki nema um það bil sex
j þúsund. „Það er mjög einkennilegt að
! samkvæmt fasteignamati haggast
! Qöldi sumarhúsaeigenda varla á milli
! ára, en samt er verið að smíða tugi ef
i ekki hundruði bústaða á hverju ári.
j Einhvers staðar hljóta þeir að vera
j settir niður. Auk þess vitum við að
j það er búið að skipuleggja ákveðinn
fjölda lóða og ákveðinn fjöldi er seld-
! ur; á þeim hlýtur að vera byggt,“ segir
! Sveinn.
I Sveinn er ritstjóri Sumarhúsahand-
j bókarinnar sem er nýkomin út. Henni
j verður dreift endurgjaldslaust til allra
j sumarhúsaeigenda, en auk þess er
I hægt að nálgast eintak á skrifstofu
! Landssambands sumarhúsaeigenda í
! Einholti 2. í Sumarhúsahandbókinni
! er talað um réttarreglur um sumarbú-
I staði, skipulag og rotþrær. jarðboranir.
j rafmagn, fasteignamat og annað sem
j að gagni getur komið. „Bókin er hátt f
j tvö hundruð síður, og er markmið út-
■ gáfunnar að koma hagnýtum upplýs-
! ingurn greiðlega til sumarhúsaeig-
! enda. Sumarhúsahandbókin er upp-
I flettirit, þar sem hægt er að finna upp-
j lýsingar um réttindi og skyldur, skipu-
j lag, öryggismál og fleira. Henni ætlað
j að standa tímans tönn og gagnast
I sumarhúsaeigendum í mörg ár.“