Alþýðublaðið - 17.07.1996, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ1996
I e
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
i k h ú s
* »!
Sara og Eleanor. Eftir að hafa hlaupist á brott
bjuggu þær saman í einkar farsælli sambúð sem
vakti umtal og athygli um alla Evrópu.
Eleanor lést árið 1829. Þær höfðu
þá búið saman í rúm fimmtíu ár. „Það
er nær ómögulegt að lýsa tilfinningum
fbúanna," skrifaði blaðamaður sem
var viðstaddur útför hennar, „búðimar
voru lokaðar, menn lögðu niður vinnu
og alls staðar sáust tár á hvörmum.
Menn íklæddust sorgarklæðum og
þeir fátæku sem hún hafði ætíð sýnt
örlæti hörmuðu lát hennar.“
Sara var svo yfirkomin af sorg að
hún treysti sér ekíci í jarðarförina. Hún
lést tveimur árum síðar.
Afturgengnar jómfrúr
Síðast spurðist til sambýliskvenn-
anna um miðjan íjórða áratug þessarar
aldar. Einn færasti læknir Englands,
Mary Gordon sem þá var á áttræðis-
aldri, var gestur á heimili sálkönnuð-
arins Carls Jung þegar hana dreymdi
að hún hefði farið að skoða rústir
klausturs í grennd við Llangollan, en
þangað hafði hún ekki komið síðan
hún var unglingur. Jung sagði henni
að þangað yrði hún að fara til að fá
nánari skýringu á draumnum. Gordon
gerði það sem fyrir hana var lagt, en
varð engu nær um merkingu draums-
ins. f sömu ferð skoðaði hún heimili
Eleanor og Söru og fannst hún verða
áþreifanlega vör við nálægð þeirra
sem henni þótti einkennilegt því hún
hafði aldrei haft sérstakan áhuga á
lífshlaupi þeirra. Tæpu ári síðar var
hún aftur á sömu slóðum, skoðaði
húsið öðru sinni en varð ekki vör við
návist kvennanna. Vonsvikin hélt hún
ífá húsinu en mætti þá tveimur konum
sem hún vissi samstundis að voru El-
eanor og Sara. Hún tók þær tali og
þær mæltu sér mót í húsinu klukkan
níu um kvöldið.
Þangað kom Gordon á tilskyldum
tíma, settist inn í bókaherbergið og
beið. Hún þurfti ekki að bíða lengi þar
til Eleanor birtist með bók sem hún
setti í eina bókahilluna áður en hún
fékk sér sæti. Sara kom á hæla henni.
Konurnar ræddu nú allítarlega um
hjónabönd, getnaðarvamir og mennt-
un kvenna, en allt voru þetta heldur
sérkennileg umræðuefni þegar haft er
í huga að í lifanda lífi vom vinkonum-
ar lítt gefnar fyrir langar viðræður um
þjóðfélagsmál.
Mary Gordon hélt af fundinum hin
ánægðasta, með efni í bók sem vakti
nokkra athygli en þótti með ólíkindum
ævintýralegt. Engar frekari sögur fara
af því að vinkonumar hafi gefið sig á
tal við tuttugustu aldar menn. Og því
hvíla þær vísast i friði. Á legstein
þeirra í Llangollan eru rituð, sam-
kvæmt ósk Söm, þessi orð úr Jobsbók:
„Þær hverfa aldrei aftur til húss síns
og heimili þeirra þekkir þær ekki
framar.“ ■
Ahugamennska - í orðsins
neikvæðustu merkingu
Verkefni: Stone Free
Höfundur: Jim Cartwright
Þýðing og leikstjórn:
Magnús Geir Þórðarson
Tónlistarstjórn: Jón Ólafsson
Leikmynd: Axel Hallkell
Jóhannesson
Búningar: Þórunn Elísabet
Sveinsdóttir
Lýsing: Lárus Björnsson
Hljóðhönnun: Gunnar Árnason
Sýningarstaður: Leikfélag
íslands - Borgarleikhúsið
- Stóra sviðið.
Jim Cartwright hefur með verk-
um sfnum aflað sér mikilla vin-
sælda hér á landi. Virðist litlu máli
skipta hversu mikið er í verkin
spunnið - áhorfendur flykkjast í
leikhúsið.- Fyrsta verk hans, Strœt-
ið, er að sönnu prýðilega skrifað
og býður upp á fjölbreytt persónu-
safn. Samúð höfundarins með því
utangarðsfólki sem þar er lýst er
augljós og gefur leikritinu vissa
dýpt og fyllingu. En þau verk sem
fylgdu í kjölfarið hafa hins vegar
verið mun lakari, og raunar fær
maður það á tilfinninguna að höf-
undurinn hafi ósköp lítið að segja.
Leikhús
Arnór
Benónýsson
skrifar um
leiklist
Þetta nýjasta verk hans er byggt
upp á svipaðan hátt og Taktu lagið
Lóa sem sýnt hefur verið við mikl-
ar vinsældir í Þjóðleikhúsinu. Vin-
sæl tónlist er burðarás beggja
verkanna og í kringum hana er síð-
an ofin atburðarás sem er hið eig-
inlega höfundarverk Jim Cartw-
rights. Stone Free er hins vegar
miklu verra verk en Taktu lagið
Lóa af þeirri einföldu ástæðu að
atburðarásin og persónusköpun
höfundar er nánast engin. Raunar
finnst mér á mörkunum að kalla
þetta verk leikrit, miklu fremur er
um að ræða tónleika sem eru
skreyttir með eintalsköflum sem
engan veginn hanga saman eða
búa yfir einhverri dramatískri
spennu. Ég er alveg hissa á höf-
undi sem lætur svona verk frá sér
fara og hefur geð í sér til að taka
laun fyrir.
Þýðing Magnúsar Geirs virkaði
fremur hrá og hroðvirknisleg, hins
vegar er erfitt um það að dæma
þegar frumtextinn er ekki til sam-
anburðar.
Leikstjórn Magnúsar bar augljós
merki reynsluleysi og fákunnáttu.
Þannig virtust leikararnir hafa
gengið sjálfala og afleiðingin var
ofleikur, grunnfærin persónusköp-
un og almennt agaleysi. Áhuga-
mennska í þess orðs neikvæðustu
merkingu. Sú hugmynd að setja
hluta áhorfenda upp á svið og láta
þá þannig verða hluta leikmyndar-
innar gengur ekki upp og þessi tví-
skipting áhorfenda verður til þess
að illa gengur að fókussera sýning-
una með þeim afleiðingum að
tengsl milli salar og sviðs verða
lítil sem engin. Þessi áhorfenda-
hópur á sviðinu er síðan einfald-
lega fyrir leikurunum og skapar
endalaus vandræði með stöður og
staðsetningar á sviðinu. Til að bíta
höfuðið af skömminni er síðan
sum atriðin látin fara fram á pöll-
um upp um alla veggi sem slítur
sundurlaust verk meira í sundur en
hollt getur talist. Notkun leikstjór-
ans á aukaleikurnum er síðan kap-
ítuli útaf fyrir sig, en annað slagið
mátti sjá nokkra slfka reika um
sviðið; að því er best varð séð án
stefnu eða tilgangs. Reyndar var
allt þetta móverk hið vandræðaleg-
asta og minnti meir á árshátíð í
grunnskóla en metnaðarfullt og
þróttmikið atvinnuleikhús. En víst
er Magnúsi Geir vorkunn með
þetta handónýta verk í höndunum.
Vond leiksýning, þar sem saman fer vont leik-
rit, léleg leikstjórn og vandræðalegur ofleikur.
Tónlistin stendur þó fyrir sínu. Þessarar sýn-
ingar verður fyrst og fremst minnst fyrir kraft-
mikla og einbeitta kynningarvinnu
Axel Hallkell hefur gert margar
góðar leikmyndir að undanförnu,
en hér eru honum mislagðar hend-
ur. Leikmyndin er hroðvirknisleg
og stíllaus og hjálpar hvorki leik-
urum né framvindu verksins. Sú
ákvörðun að hafa leikarana upp á
sviði þrengir líka kost leikmynda-
hönnuðarins og vinnur húsið sjálft
gegn þessari uppsetningaraðferð
sem betur hefði sómt sér í hlut-
lausara og opnara rými.
Búningar Þórunnar Elísabetar
eru svona samtíningur og sitthvað,
og gat þannig skilað anda hippa-
tímans, þó mig minni að tíska þess
tíma hafi verið fremur kröfuhörð
og einlit.
Lýsing Lárusar Björnssonar var
dæmigerð tónleikalýsing og ágæt-
lega heppnuð sem slík.
Leikararnir stóðu sig eins og að
framan var lýst og einlitir skúff-
ukarakterar voru alls ráðandi. Ing-
var Sigurðsson er sá leikari sem
mest mæðir á í tveimur ólíkum
hlutverkum ferðalangs og vítiseng-
ils. Nú er engum blöðum um það
að fletta að Ingvar er hæfileika-
mikill og flinkur leikari en hér er
hann ekki t essinu sínu. Þannig
virðist hann vera að festast í
ákveðinni persónu sent fyrst kom
fram í sýningu Þjóðleikhússins á
Don Juan í vetur og gekk síðan
aftur í Sem yður þóknast og er síð-
an mætt hér og kallast ferðalangur.
Vítisengill hans var síðan ofleikinn
með miklum tilþrifum. Maður ger-
ir einfaldlega orðið meiri kröfur til
Ingvars en þetta. Jóhann G. Jó-
hannsson virtist vera einna einlæg-
astur í sköpun sinni sem hinn örlít-
ið hallærislegi Al, þó stundum færi
hann yfir strikið og ofléki sem aðr-
ir, en það hlýtur að skrifast á leik-
stjórnina.
Þá er komið að því sem upp úr
stóð, tónlistinni sent var afbragðs-
vel flutt og er tónlistarstjórnandan-
um, Jóni Ólafssyni, til sóma. Þau
Emilíana Torrini og Daníel Har-
aldsson glansa sem söngvarar og
raunar er með ólíkindum hversu
Emilíana hefur þroskaða og mikla
rödd miðað við ungan aldur. Sé
einhver stjarna í þessari sýningu
þá er það hún.
Niðurstaða: Vond leiksýning,
þar sem saman fer vont leikrit,
iéleg leikstjórn og vandræða-
legur ofleikur. Tónlistin stend-
ur þó fyrir sínu. Þessarar sýn-
ingar verður fyrst og fremst
minnst fyrir kraftmikla og ein-
beitta kynningarvinnu.