Tíminn - 22.09.1968, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 22. sept. 1968
TIMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Pulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri: Stetngrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur t Eddu-
Húsinu símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræt) 7 Af-
greiðslusími 12323 Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 120.00 á mán Innanlands — t
lausasölu kr 7 00 eint - Prentsmiðjan EGDA h f
Nýtt líf í atvinnuveg-
ina eina bjargráðið
Samtal þeirra Eysteins Jónssonar og Gylfa Þ. Gísla-
sonar 1 sjónvarpinu í fyrrakvöld vakti að vonum mikla
athygli, og kom þar margt fram, sem skýrði fyrir mönn-
um, hversu ægilegur sá vandi er, sem við er að etja,
hverjar eru orsakir hans og hvað á milli ber um úrræði.
Eysteinn Jónsson sagði að meginmáli skipti nú að
gera ítarlega könnun á atvinnuhorfum og afkomu at-
vinnuveganna og þetta ætti að gera í samvinnu við
Alþýðusambandið og forsjármenn atvinnulífsins. Við
þarfir þessara aðila yrði peningapólitík síðan miðuð, og
þjóðin fengi þannig að vinna sig út úr vandanum en
neyddist ekki til þess að draga allt í kreppuástand.
Hann benti á, að eitt hið nauðsynlegasta væri að hag-
ræða lausaskuldum, einkum sjávarútvegsins og land-
búnaðar, 1 bærar byrðar og mundi hljótast af óbætanlegt
tjón, ef það væri ekki gert eins fljótt og unnt er, því
annars mundi mikilll þorri dugandi manna hrekjast frá
þessum atvinnugreinum. Síðan yrði að taka upp nýja
stefnu í atvinnumálum og veita atvinnuvegunum drengi-
legan stuðning í fjárframlögum, hagræðingu og lækkun
álaga, ganga beinlínis í það með öllum hugsanlegum ráð-
um að lækka framleiðslukostnaðinn og endurskoða í
þessu skyni hverja starfsgrein í miklu nánara samstarfi
við atvinnustéttirnar en verið hefur.
Þannig þarf að veita nýju blóði og nýja afli í burðar
atvinnuvegina með öllu hugsanlegu móti, því að eftir
getu þeirra fer efnahagsástandið.
Eysteinn kvaðst telja, að þetta þyrfti að gera fyrst af
öllu en síðan kæmi að því að athuga hvaða aðrar ráð-
stafanir yrði að gera.
Gylfi Þ. Gíslason kvaðst sammála ýmsu, sem Eysteinn
hefði sagt um atvinnumálin en taldi að það væri ekki
meginkjarni vandamálsins, sem við væri að etja, heldur
hitt að þjóðin kæmist ekki hjá því að taka á sig mikla
lífskjaraskerðingu, og hann teldi að grundvallaratriði
stefnunnar í efnahagsmálum ættu að vera hin sörnu og
þau hafa verið á undanförnum 6—7 árum. Gylfi sat því
við sama gamia heygarðshornið, sömu ófarnaðarstefnuna,
sem er samgróin þeim geigvænlega vanda, sem nú er
við að etja. Kom þarna greinilega fram reginmunur þeirr
ar stefnu, sem Framsóknarmenn telja raunhæfasta
bjargarleið, eflingu atvinnulífsins með öllum ráðum, og
„viðreisnarstefnunnar“, sem sér ekkert nema samdrátt-
arráðstafanir í efnahagsmálum.
Þá vakti það ekki síður athygli að Gylfi viðurkenndi,
að ríkisstjórnin hefði fyrir löngu séð, hvað að fór en
haldið að sér höndum í einhverjum gyllivonum um hækk
andi verð og meiri afla. Gagnrýndi Eysteinn harðlega
hve seint hefði verið við brugðizt, en fyrir bragðið er
vandinn enn verri viðfangs og allar ráðstafanir þyngri
og tilfinnanlegri fyrir þjóðina.
í lokaorðum sínum lagði Eysteinn áherzlu á það, að
menn sættu sig ekki við samdráttar- og kreppuleiðina í
aðsteðjandi vanda heldur gerðu — hvar í flokki
sem þeir stæðu — þá kröfu til þeirra, sem fyrir málum
standa á vegum fólksins, að þeir gefi þjóðinni tækifæri
til þess að vinna sig út úr vandanum, og að þeir jöfnuðu
þeim byrðum, sem leggja verður á menn, réttlátlega nið
ur. En meginmáli skipti ný stefna í atvinnumálum miðuð
við endurreisn íslenzks atvinnulífs og stuðning við ís-
lenzkt framtak. Ef menn stæðu nógu fast saman um þessi
úrræði, yrðu þau ofan á.
........... |,,mi 1
JAMES RESTON:
Nixon beinir máli sínu fyrst og
fremst til „hins gleymda fólks"
Svo nefnir hann hina nýju hljóðlátu millistétt velferðarríkisins.
NIXON
Washington 7. sept.
HÖFUÐBORG Bandaríkj-
anna var mjög fögur nú um
helgina, stillt og kyrrlát. Hún
er ósnortin af veðurhitanum í
ágúst og stjórnmálaákefðinni í
Miami Beach og Chicago. Borg-
in er sjálf sem hin miklu
verðlaun, bíður þess, að hún
verði unnin, milli tveggja tíma-
bila, þess, sem senn er runnið,
og hins, sem ekki er enn haf-
ið. Hún er kvenlegasta borg í
heimi, síðasta stórborgin, sem
er auðug af trjágróðri og í
tengslum við náttúruna, og
kann að bíða, eins og flestar
konur.
Washington hefur ærið lengi
þurft að fást við tvíræðni lífs-
ins og torræðni. Hún gerþekk-
ir styrk og veikleika þeirra,
sem til hennar biðla, hefur
hlýtt á rök þeirra árum saman
og fær ekkert sérlega nýstár-
legt að heyra af vörum þeirra
Nixons og Humphreys.
ROOSEVELT komst hér til
valda árið 1932 með því að
höfða til „hins gleymda
manns.“ Nixon keppir nú að
forsetakjöri og höfðar til hins
„gleymda fólks.“ Tæknin er
hin sama og fyrr, en staðreynd
irnar allt aðrar nú, og þarna
er einmitt að finna aðal bragða
beitinguna í forsetakosningun
um 1968.
„Hinn gleymdi maður“ átti
í mjög miklum erfiðleikum i
kosningunum árið 1932, og erf-
iðleikar hans voru líkamlegs
eðlis. Hann var atvinnulaus.
Hann gat ekki séð fjölskyldu
sinni fyrir mat og húsnæði.
Efnahagskerfið hafði gengið úr
skorðum. Roosevelt hélt fram,
að stjórn samríkisins yrði að
koma hinum .gleymda manni“
til hjálpar. og honum tókst
ekki einungis að sigra I kosn-
ingunum 1932 með þessum
rökum, heldur hrukku þau
Demokrataflokknum til valda í
28 ár af þeim þrjátíu og sex
árum, sem liðin eni síðan.
BARÁTTA Nixons fyrir
„hinu gleymda fólki“ er allt
annars eðlis en barátta Roose-
velts í þágu „hins gleymda
manns.“ Hinum gleymda
manni frá fyrstu valdaárum
Roosevelts hefur vegnað ákaf-
lega vel. Hann hefir ekki ein-
ungis fengið atvinnu að einum
mannsaldri iiðnum, heldur er
hann orðinn eignamaður.
Hann hefur notið góðs af vel-
ferðarríkinu og skipulagðri þró
un efnahagslffsins, og nú er
tiann fluttur úr fátækrahverf-
um stórborganna og út í út-
borgirnar.
Satt að segja er hinn
„gleymdi maður“ Roosevelts nú
að einum mannsaldri liðnum,
orðinn að hinu „gleymda fólki“
Nixons, svo mótsagnakennt
sem Dað kann að virðast. Hinn
mikli fjiöldi atvinnuleysingja á
fyrstu valdaárum Roosevelts —
þeir voru enn níu milljónir
árið 1937 — hefur nú fasta
atvinnu. Þeir hafa keypt sér
hús, eru nú orðnir andsnúnir
sköttum, sinnulausir um hina
herskáu fátæklinga, hvíta og
svarta, sem eftir hafa verið
skildir og márgir hvérjir and-
snúnir þeim og kröfum þeirra.
BARÁTTU Nixons er allri
beint að þessarri ‘,nýju stétt“
verkamanna, sem orðin er að
miðstétt vegna velferðarríkis-
ins og stefnunnar um skipu-
lagningu efnahagslífsins, sem
Republikanaflokkurinn hefur
fundið Roosevelts til foráttu í
meira en mannsaldur. Nixon
veit fullvel, að enn er .gleymd-
ur maður“ í fátækrahverfum
stórborganna, bæði svartur og
hvítur, en hann veit einnig,
að nú er til ný miðstétt og
miklu fjölmennari en áður, og
hún er andsnúin kynþáttaó-
eirðunum, kröfugöngunum í
borgunum og mörgu því, sem
leyft er eða líðst í bandarísku
þjóðlífi um þessar mundir.
Nixon hefur verið sakaður
um að höfða til kynþátta-
kreddumannanna í Súðurfylkj-
unum, en það gerir hann ekki
í raun og veru. Hann miðar
baráttu sína við verkamennina,
sem nutu góðs af hinni „nýju
gjöf“ Roosevelts, sem flokkur
hans var alla tíð andvígur
Nixon segir, að verkamenn
miðstéttanna, sem Roosevelt
frelsaði, séu „hið gleymda
fólk“, og við það er einkum
bundin von hans um að komast
í Hvíta húsið.
Nixon gengur út frá því í
baráttu sinni, að svertingjarn-
ir. frjálslyndu menntamenn-
irnir og frjálslyndu blöðin séu
ekki í neinni snertingu við
meirihluta kjósendanna, og
þar kann hann að hafa á réttu
að standa.
ÞES'SI baráttuaðferð Nixons
veldui Humphrev og samheri-
um hans miklum áhyggjum
Þeir hafa glatað hinum fornu
bandamönnum sínum í háskól
unum og meðal blaðamann-
anna. Þeir njóta stuðnings leið
toga verkalýðshreyfingarinnar,
en þeir eru ekki vissir um
fylgi hinna almennu kjósenda
í verkalýðshreyfingunni. Þeir
eiga Daley borgarstjóra í Chi-
cago og George Meany hjá
AFL—CIO að bandamönnum,
en þar með er ekki sagt. að
þeir eigi víst fylgi verkamanna
eða hinna fátæku. sem kjör-
fylgi Demokrataflokksins
byggðist að verulegu leiti á á
liðinni tíð.
Demokratar eiga með öðrum
orðum í nokkrum erfiðleikum.
Þeir höfða enn til hins
„gleymda manns“. rétt eins
og árið 1932 væri ekki enn á
enda, en Nixon höfðar til hins
„gleymda fólks“. — hinna nýju
miðstéttar-verkamanna og
eignamanna miðstéttanna, sem
voru atvinnulausir fylgjendur
Roosevelts á fyrri hluta fjórða
tugs aldannnar.
WASHINGTON er gagntek-
in af þessum umskiptum
í stjórnmálunum, og furðar þo
á þeim um leið. Hún fylgist
með þvi, hvernig Republikana-
flokkurinn hagnast á velferð-
arríkinu og hinni skipulögðu
efnanagsstefnu sem Taft og
Nixon hafa ætíð barizt gegn.
Hún heyrir Humphrey sakað-
an um að vera íhaldssaman
hermangara. enda þótt hún
hafi þekkt hann sem frjáls-
lyndan fylgismann afvopnunar.
Þess vegna bíður borgin og
undrast.
Höfuðborgin hefur raunar
kynnzt þessu áður á öðrum
tímaskeiðum. Hun hefur áður
heyrt allar hörmungaspárnar.
sem nú ganga ljósum logum
manna á meðal. Hún hefur
áður orðið að sætta sig við að
eiga verri kosta völ en að velja
milli beirra Humnhrevs og Nix
ons sem forseta. Þess vegna
arkar nún sitt skeið af gamalli
hefð, háðsk og vonglöð í senn.