Tíminn - 09.05.1969, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
4------
Á VETTVÁNGI DAGSINS
FÖSTUDAGUR 9. mai 1969.
alþm.:
ráiherrans
Jónas Jónsson,
Éfndir
AMt sáöam sertdimgar sjión-
varpsins hótf'Uist, hefiuir veriö
ifiyiltg55t imieð þvá otf etðílállieig'uim.
áflwgia, hvefmáig da'eálfiiinigu þeiss
nuilðair urn iamidiið.
A@ fiiestra dömi hefur hún
gienigið voniuim framar og saigit
er, að hún hafi ireymzt minni
tiaEákmilegum erifiðH'eiiikum bund-
dn en nioiklkiuinn giat iginunað.
Enigu a® isíðiur eru horfur á
a® 5tj'órraaDvöMunum taikist
eklkii að stanida víð gefiin taf-
onð um að sjóniviarpið komist
til afca iianidöhiluta á þesisu áii
og að fjölimienn bygigð'arllJög,
seim voru í góðri trú uim það
að þau fengju nú sj'áiwarp,
verði að biða enn eitt tár eft-
ir þvi
Þalð hefur þó verið fiullyrt
a£ mienntamiáilariáiðlherra og eft
ir honiuim haft í útvarpi og
sj'óruvanpi a@ við. taforðin yrðd
Staðið.
Auðvedt er að sanna að það
voiru ramgar fiuilyrðinigar hjá
ráðherranuim og þarf ekiki að
lieiða áðna tiil vdltniis um það en
hann sjálfan.
í umrœðum, sem fnam fóru
á AJiþdnigi 1. oióv. 1967 varð-
amdi fynirspurn Inigivans Gísla-
soniar um dreiifiin'gu sjiónwarpe
'kiomist menintamáitairáðlherra
svo að orði:
„M er sipurt um það (hiveniær
sé náðgert að sjónvarp niái ,til
ailra liamdsihtota.
Um það er þetta að segja:
„Gent er rálð fyrir, að sjón-
varp mád tii aidra lamidisibkuta á
árinu 1969 og hafia verkfræð-
imigar liaaidsámians gert
slkýnsiliu uim þa@ efni. Skýrsiu-
igierðiinni var iotoi® 13. seipt.
1967. Þetba jafmigál'dir a@ sjálf-
sögðu etoki því a@ bókstaiflliega
aliir iamdsmenn muni þá eiga
toost á sjónivarpsiþjánustu,
emda er mifelum tætoniilegum
ertfiði'eitoum buimdið a@ frygigja
senidingu góðrar sj'ómvarps-
miymdiar til afsfcetototra stiaða og
auk eþss mijog dýrt. En fbam-
kvæmdiun við aðalsendistöðv-
arnar í öllum landshlutum og
helztu aukastöðvar mun verða
tatoið 1969“.
Hiinn 9. aiptníl síðlastidðinn
sivBira@i mieinntamál'aráSlherra á
Afliþimigi flyrimspurn um það,
hveniaer æfílun'in væri að sjón-
vairpssienidingiar næðu tii Norð-
urllanidk auistan Vaðl'ahieWar og
'hivenær tii aiMra iianidshiuita.
Þá toom þa@ m.n. £ l’jós, a@
miú hefðiu um 175 þús. manns
eða uim 85% þjóðarinniar
mlöiauileilka á að sjá sjómvairp
og a@ í Iianddnu væru nú 31.400
sjónrvanpstæifei. Gengiislbreyt-
ingarn'ar 1967 oig 1968 nöslkhðu
veruieiga fjiárhaigsgruinidveilii
þeiirra framtovœmida, siem táð-
gierðar höfðu verið.
Upplýst var, alð tetojur af a@-
filutniinglsigjiöMum af innflutt-
uim sj'ónivarpstaelkijum vænu í
ár áættaðar 48 mdiflj'ónár Iknóna.
Tii þess a@ hægf yrði a@
byiggja tvær ðaalsitöðlvar á
þessu ári, stöðivamar á Va@fla-
hei@i og Gagnlheiði þyrttu 88
milliijónir krónia oig auk þesis
8 nuilil'jónir til enidurnýjunar
og viðhalds á kertfiinu. Þarna
vantaðí því 40 imifljónár að
dióimi tóÖherrans. Þessar 40
miilfljónir saigðii bann a@ nú
væri búið að útvega. Síðan
sagði hamn þetta orðrétt:
„Munu því í ár verða byigigðar
að'aflstöSvaT dreifikerfis á
Norðuriiamdi og á Ausiturflamidi,
þ.e.a.s. stöð á Valðlaheiðii oig á
GaginlbeiBi, sem nú er talin
hepplegri en Fj'arðarheiði og
sjióinwarpi þar irjeð toomið til
flj'ögurra toaupstaða, þ.ejas.. tii
Oilaiflsiflj'airðar og SiigiLuifj artö-
ar um Vaðl’aheið'arstöðiina og
til Seýðilsfj'arðlar otg Neskiauips-
staðar um stöðina á Gagn-
heiði. Þessar átovar@ianir hafa
þegar verið tekmar. En áætlan
ir hafa einnig verið gerðar um
framkvæmdir á næsta ári, ár-
irau 1970. Þá er ráðgert að
byggja aðalstöð á Fljótsheiði í
Suður-Þingeyjarsýslu, fyrir
Þingeyjarsýslur og Húsavík,
alðtra aðalstöð á Bliöraduósi fyr-
ir Auistur-Húoavatnssýslu og
sam tengisitö® fýrir HóiLmavik
oig nior@aniverða S'tranidasýslu.
Emm flreimur er naðgert að
byiggja aðalstöð á H'áfeli í
Mýrdiai flyrir Stoaifltafeiflssýsiiuir
og fffl siamlbanidis við siunnan-
verða Auistfdrði giegmuim Höfn
í Hornafdrði. Auk þeiss verður
þá haldið áfram últbreiðsiumœl
imiguim flyrir Austtfjarðiar- oig
Norðausturflamdlssvæðáð.
Ég tel ánægjutegt a@ geta
skýrt fltó því, a@ þegar á þesisu
ári muni var@a isvo tooimi@,\a@
íSllleMltot sjónvarp nád tli aililra
flamdishlluitai. Auðvitað mum það
á þessiu ári ekltoi ná til sér-
bvans flamdsiinanins, emida á sér
sllílkt ekltoi stað enn í flömdum,
sem þó bafa faaflt^ sjónivarp
miffldiu ilenigur en fsiiendingiar
og jaffnvel þótt aðlstæður sóu
ekfei eimis ertiiðar og hér á sér
stað1".
Hér þairf eklki lenigur vi'tn-
anma við, menin geta bomið
svörin flrá 1967 og 1969 sam-
an og sézt þá greiniflega, að
verutega hetfur or@i0 a@ bopa
frá 'gerðium áætiunum um dreif
inigu sjómvai’psinis.
í swarinu 1967 er því á
tveniniam hátt si'egið föstu, a@
sjómviarp ver@i toomdð svo um
afflf land á áirdmu 1969, a@ 6-
miögiuieigt var annað en að ætla
a@ jafln stór og fjiöflmenn
byggðiariög eins oig Þimgeyjar-
sýsflur báðar oig Húisaivílkunkiauip
staður mumidu þá verða aðnijót
andi sjómvarps.
í fyrsta lagi er þalð saigt að
þá verði sijónvarpi@ toomið tffl
afllra landishiluta og í öðiru lagi
er sagt að þá verði bygigðair
allar aðalstöðvar og helztu
aukastöðvar.
Þa@ er viissuflega þaiktoarvert
a@ ektoi varð meima úr sam-
dirættimum og að þeæar 4Q.
miffliijónár voru úitvaga'ðar svo
a@ hægt verður að byiggja a@-
aflstöðvarn’ar tvær. En hvað um
heiztu aukastöðvamar, sem
áttu a@ tooma á árdmu 1969,
og aðaflstöðvannnr sem tóðhatr
amn segiir nú a@ eiigi a@ toorna
1970?
Ráðberreinm raefindr í svari
sdnu nú, þrjíár aðaflstöðvar sem
etoki verða byiggðar fýrr en
1970, þar á imeðal stöð á Fdjóts
beiði (9kiolffliahajúk) sem vec@-
Jónas Jónsson
ur 500 w, hún tefkur vi@ geM-
anuim fltó 50 w stöð hjá Fóss-
hóffl og senidir hamn tffl Húsa-
vikur 1. w sitö^ og í Norðúr-
Þirageyjarsýsiu,' þar sem a@
tooma eigia sitöðvar hjá Stoúia-
garði og Þársbötfín. Eklkert af
þessum stöðvum á að tooima í
ár. Fjöflmiargir flleiri aultoastöðv-
ar Mýtur a@ þurta fýrdr fljöl-
mömg byggðaflög í Múia-, A-.-
StoafltaflÁ, V.-Húnaivatns- og
Straiadiasýsflum.
Efltir swarf ráöhierrams 1969
á enga aiutoastö® a@ byggja í
ár, en efltflr svari hans 1967 óitti
byggflnigiu aííLra aðailstöðva og
heilztu autoastöðva a@ vera liok-
i@ á þessú ári.
Svæðáð flró Va@lahei@i og
auistur^á Fiijótsdaflshérað fær
eklkd sjónivarp í ár. Það er ekfci
landisililþtá a@ dlómá róðbenrams.
Og ffloflobast víst uindir þa@ sem
bann toalffl'ar „eimabatoa aff-
stoelkkta sta@á“. Þetta er þó
stár hfluti tveggja flj'órðúniga,
og uim fknmtumgur ianidsins,
og er enn í byggð, þrótt flyr-
ir „igá@ar“ meinámgar þesisa
ná@herra í byigg@iamjáium.
Þegiar tóðlherra var inmtur
efltir þvi í umræSum,' hvemig
hanin gœti túltoa@ þalð út ,flrá
þessu a@ sbaðið yrði vi@ tof-
oiðin, srvaraði bann því tíi, að
með flamdlsMuta heflði hann áitt
við fl'anidistfj'órðunigana. Um þá
meridflegu orðsfcýrimigu tóð-
berrams sagði Slkiúli Guðmumds
son eflbirfairanidi:
„Hæstviii-tur menntamiáia-
ráðherra segir ofldtour raú, að
þagnr hann taila@a um lamds-
Muta emidor fyrir flömgu, hatfi
hanm áitt við lamdistfjórðumg-
ana. Hvemig stó@ þá á því, a@
hæstvárbur róðherra sagði efldkn
landislfljór@umga á þeirri tíð?
Meðan heffl héruð hatfia ekki
miöguleitoa tii a@ nijóba sjón-
varpsiins, þá ted ég, a@ ekítoi
hatfi varið staðið við þa@ fyrir-
faeif a@ tooma því til alflra
lani<Miluta“.
Þá haffa úr aminarri átt þor-
izt sameanir fyrir því, a@ búið
var a@ heflba fólltoimu á því
sivæði, sem óg heff hér rættf um,,
sj'ónjvarpi nú 1 ár.
A0 minnista toostí fjórar
greiraar hatfa birzt í Vidv'aik.-;
amidadláiltoi Mangumlbflaðlsiras frá I
mlönmum alð norðian, sem lýst
faaifi eðlláfleigrd óánœgju með'
þesisar varaefmdir. („Veflvalk-
amidi" sjiáltflur heflur niú beðdzt
atfiSöltouniar á þvd, a@ halfa trúað
or@ium róðherrains um a@ lotf-i
orðin yrðu efmid).
á grein Gflsfla Au@uinssoniair
Iiætomis á Húsaivfk, og annanri
smiágneim, toemur þa@ fram, a@
í vörzlu bæjiarstjómar Húsa-
vftour er enidaurskoðiuS áætflun,
fitó sJL ári um dneiflimigu sjónr
varps um Þmgeyjarsýsflur, á-
ætlumin er fcoaniin frá m'ennba-
nuáflatóðuoeytinu, og er í
hemmi saigt a@ sjónvarpdð toomi
tffl Húsarvítour á árinu 1969.
Einhverjum toaom að flLnmast
a@ í þessu máii muni eteki
rnikflu á loflorð'um og efmduon,
þó a@ raoíkltour faénu@ flái sjón-
varp ári séinna en heitið var.
Og herada miá á það a@ enn er
timd tíl að stanida vd@ floflorð-
in, og er þess ósltoaradli a@ það
verði gent.
Em en ástæSla til þess að
þa@ lfðdst, a@ sjáflfur menailba-
miManáðhemamn stæri sig atf
því, a@ hann stamidi við taflorð
sdm, þegar hamn ec a@ svffcjai
þaui? Haran ber þetta flyrst á'
bor@ flyrir Alþdnigi, en siðan'
er ummœflum hams bæði sjón-
vanpað og útvarpað tffl þjóðar-
kmiar athuig'asieanidaiaust, og ■
eltotoent gietið um þaið þó a@ í'
umræðum hafli veaið sýnt flraon [
á að bann flór með maimgt miál. I
Er þetta góð og Mutflaus flrétta |
oniemmsfca hjlá stoflnum, sem
heyrir unidlir þenraam róðhema
sj'álflan?
Hefði efldki verið dremgitegra
atf ráðhenranuim, að viður-
toeinraa, a@ elkltoi yr@i urant,
vegma fléfleysiis a@ sbamda við
flofloiðiin?
Hefði þa@ efldkd verd@ sæmna,
flynir flréttamiennina og stofm-
umáraa að slkýra flná báðum sjón
aanniðuoium, sem fnam komrnx?
Framhaid á bls. 11
Umhugsunarefni
Fyrir hálfum öðrum áratug
stóð allhörð deila um nöfn
erlendra manna, sem fá hér
ríkisborgararétt. Harðsækinn
menntamálaráðherra taldi það
ekki sama, að menn, sem gerð
ust íslendingar með þessum
hætti, bæru crlend nöfn og
ættarnöfn. Fékk hann Al-
þingi til þess að setja Iög
um það, að skilyrði fyrir ríkis
borgararétti skyldi vera að
taka upp íslenzbt nafn og föð
urnafn, sem notað væri að is-
lenzkri nafnvenju.
Mörgum þótti þetta allharka
legt gagnvart hinum nýju, ís-
lenzku borgurum. Nafn manns,
er óaðskiljanlegur hluti af hon
um sjálfum, og því er erfitt
að kasta eins og slitnu fati.
Var á það bent, að harka
legt mundi fslendingum þykja
að verða að varpa fyrir róða
nafni sínu íslenzku, ef þeir
gerðust borgai-ar annarra ríkja
enda mundi slík „getrisni“
ekki þekkjast í öðrum Iöndum.
Á hinn bóginn var á það að
líta, að íslenzku nafnavenjunni,
sem er sérstæð, fom og
skemmtileg, var augljós hætta
búin, ef margt erlendra manna
flyttist inn í landið, bæri
áfram ættaraöfn sín útlend og
þau færðust siðan á afkomend
ur í marga ættliði. Hlyti þá
svo að fara, að æ fleiri hefðu
ættarnöfn, og eftir eina eða
tvær aldir væru flestir ís-
lendingar ineð erlend ættar-
nöfn úr hundrað þjóðtungum,
en íslenzka nafnveujan að
kenna sig við föður sem son
eða dóttur, væri alveg úr
sögunni. Þetta hlyti að gerast
með tímanum, því kerfið yrði
þannig, að ættarnöfnin hlytu
að breiðast út, þar sem þau
færast sífellt á fleiri með
ættartengslura. Þetta afsakar
að sjálfsögðu ráðstafanir til
þess að stinga við* fótum og
krefjast nafnbreytinga af út-
Iendingum.
Hins vegar var ekki valin
skynsamlegasta og aðgengileg
asta leiðin í þessu máli. Ó-
nauðsynlegt var að neyða fólk
til að skipta alveg um nafn.
Nóg hefði verið að lögskipa
að menn tækju upp íslenzkt
skírnaraafn, eða felldu það að
íslenzkum málreglum. Síðan
væri öllum þeim, sem fæddir
væru á ísiandi af íslenzkum
ríkisborgurnm skylt að kenna
sig við föður sem son eða dótt
ur að íslenzkri nafnvenju. Að
þessu tilskyldu mátti Ieyfa
þeim útlendingum, sem fengu
ríkisborgararétt að bera erlent
ættarnafn sitt til æviloka.
Tryggt var þá, að nafnið yrði
ekki landlægt og hréiddist ekki
út, en manninum hlíft við sár-
indum.
Hið algera og vægðarlausa
bann við innflutningi erlendra
ættaraafna var því harkalegra,
sem í landinu var fyrir fjöldi
manna sem bar erlend og ís-
lenzk ættaraöfn og fékk að
gera það óáreittur þrátt fyrir
nafnalögin. Brímum, Thorla-
cíusum, Schevingum, Thorodd
senum, Thorsteinssonum fjölg-
aði sífellt, svo og fjölmörgum
öðrum nafnaafbökuMim frá
fyni öldum, og þróunarlög-
mál slíkra ættaraafna er á þá
lund, að þau hljóta að bera æ
fleiri menn. Þetta er eins og
með minkinn. Menn bönnuðu
erlend nöfn, þótt fjöldi þeirra
væri fyrir í landinu.
Fregnir frá Alþingi herma
þessa daga, að nú sitji á rök
stólum nefnd viturra manna
við að cndurskoða nafnalögin,
og mun hún leggja fram til-
lögur sínar í haust. Nú er
mjög mikilvægt, að þessi
nefnd hafi skýr, rökrétt og
heiðarleg sjónarmið til manna
og framtíðar og semji reglur,
sem slá raunverulega skjald
borg um hina sérstæðu og ís-
lenzku nafnavenju. Nýir er-
lendir ríldsborgarar eiga að
fá að bera erlend ættaraöfn
sín til æviloka, en verði skylt
að taka upp íslenzkt skímar
nafn eða breyta fyrra nafni í
íslenzkt en það er oft auðvelt.
Afkomendur kenni sig síðún
við föður að íslenzkri venju.
Jafnframt verði undinn bugur
að því að útrýma þeim ættar
nöfnum, a.m.k. erlendum, sem
rótfest eru i Iandinu, með því
aS skylda menn til þess að
kenna sig við föður að íslenzkri
nafnavenju. Til þess að
ganga ekki of nærri þeim, sem
þegar eru fulltíða, mætti binda
þessa skyldu við þá, sem fæð
ast eftir 1970 til að mynda,
eða' binda hana við eitthvert
annað ókomið ártal. Þetta er
ekkert hégómamál. Því á að
vera unnt að ráða til lykta án
óþægilegra árekstra. — AK. j