Tíminn - 01.06.1969, Blaðsíða 6

6
SUNNUDAGUR 1. júm 1969.
TÍMINN
ÞEGAR VERÖLD-
IN ENDADI
ÁHÓLMAVlK
Síðasfca ánilð, sem éig tot hér
vair ég beðtan um, a@ tdíMuifc-
am þávenaadá mermtani'álfcaTOð-
heroa, a0 satfina nýyrðuim og
fié'tok til þesis 10 nuánuðd til uim-
Há5a oig giaf úit afifciir þa® 1.
heítið af miýyr0um. M fékk ég
boS um a® vena gestur í Bar-
lín oig kenm'a tuomæu fræðá“.
„Hverniiig likar þér að vera
gesfcur Ulbrdöhibs?“
„Bg gef ekM sagt aneiað en
vel. Hanin hetfiuir gert m'éir held-
uir igoft en háltt. Hamm er góð-
ur lanidsfaðfcr, þófct það sé fiyrst
og fremst bams sósáaiísikia ríki,
sem bamm huigöair um, em amd-
stiaðam kiemur finá V.-Þý2)kia-
lianidl Hamrn heifiuir meymt að
Dr. Sveinn Bergsveinsson
brádht váirfcuir á A-Þýzikialiamidi?“
„Það get ég eitoká sagt uim,
Er B’jarni Bieniediltobsisom viirtuir
hér?“
* fiymriahauist hátáá' óg miann í
Aiuistuirisifcrætiinu, sem eidká ©r í
firásöguir fæmanidi — og þó.
Dr. Sveiinm Bengsveánsson,
prófessor váð Humibolt háslkól-
anm í A-Beriiín var hér í oriofi
og hafiði stkiJMð nieimenidiuir sínia
efifcir vemnidiairiau'sa umdiir
hmammá fölagia Ulbridhfcs og
vámtiist mieáira að segja emgair á-
hyggj'uir hafa aff. Sveaa gefca
menm verið samivfcakuiiausiir.
Hvað vair annams ianigf síð-
an við gle'ymdum tímamum yf-
iir toafifiibolíum á Sfeáiianum í
hörtou uimiræðium váð ÓŒiaÆ Fráð-
rálkisson og aðra miáiigifcaða
nuenn, sem vomu éfeimináir við
aið fcába skioðiaraiir sámar í fcjóis
án umidiainlbnagða? Jú, u.þ.b. 15
ár. Steimrn Stetaanr leit völtoui-
um auigium yfáir saiirnm eims og
hanm væaii að ígrumda hivart
banm æibti a® gefa fcost á smá-
rabb.i um stoáidisltoaip. Oig þeir,
sem raú eru orðmáir þytofchoi'da
og skipa emibæifctá virðuleg sátu
með heimisáhyggáuisiviip yfifcr mý-
orfcum Ijóðuim og dmulklkiu málk-
ið kafifá og reytobu þair til fé
þrtauf.
í þegjamidi samtoomiuiiagi
'llöbbum vi® dir. Sveimn imm á
Sfeália og pöntum toaffii.
Bn tímiinm bafiði etoká stað-
i® í st'að. Ffcest var breyfct nema
au'gurn í dir. Svedni, göðliátllega
igiefctáinm, athiuigulll, direym-
amdá, ailllt í sein. Kanmisíki var
huigurimm áð gllímia við gátur
alllilfisiinis eða bermisikumiimmiiinigiu
firá Amafcuimgu meðan Tumigu-
sveifcin í Strainidaisýsíliu var endi
miörlk hámnar þektotu veraid'ar.
Nú þykár etoki lenigur í firá-
sögur íæmanidi, þóibt uragldmigar
af útlkj'áltoa hrjótist til hiinmia
æðlstu mienmifca og haali sér vöil
mieðai firægra vistadia- og
menmtamiamiraa vi® gaimiiar og
váirðuOiegar stofimamir og sé þar
í toávegum haifður.
Br tætoilfærd gaffst síðar tók
ég ciáður niolktora puntoba úr
spjialli, sem við áttum samam
uim miairgvíislag efrai og er þá
miöngu Sfceppt, ennfca emgim tii-
raium gerð til að 'gefia heildar-
mymd af vdlðmiæl'anida míoium
svo miargsiiuinigian sem hanin
er. Mumu þar hæfiileálkiameian
uim fijaiiiia þótt síðar verði.
„V'ar um stoðliaigönigu að ræða
á Ströndiuinuim?” Sveiinm lyfftist
í sætárnu og aiugum hregða á
leilk.
„Bg heff sturadiuim sagt við
touminiinigja mina, að ég bafi
aldreá setiið í baimiastoóla en ég
hef víst setið í öllfcum öðrum
Stoótom efitdr því sem hægt er.
Ea á Strömduim var máran beirn
ur, hinm eámi, sem óg þetokti
og ég var toomimn yfár ferm-
iragu þegar ég fcomst út fyrdr
tatomörto sveiitarimmar. Ég hélt
að veröfcdim emdaðá á Hólmaivík.
Bg hafðd afcltaf gamam aff bók-
um og fcamgaði tál að nema em
þófcti liatur til snúmfaiga, stoömm
firá að segja“.
„Áifctir þú eanfliibt uippdráttar?“
„Nei, þetlta var alit samam
leiltour. A0 vólsu var enigdinin á
■Ströradium, hvortoi sfeyáidur né
óskyflidiur sem stu'didi máig en
þefcta gieddk alt af sjálllfu sér,
þófct penáinigar vœru dktoi fyrár
hemdi, em stoólllimm á Atoureyri
styrtoti mdig líbifllslháifcbar á fiyrsba
‘ári.
M var Sáigurður Guðmumids-
som steólamieiisfcari og miargar
sögur efitiir homum hafiðiar og
þeiim þyrtfti að safma, þvl þær
voru stoemmifcillegar og firæð-
andi. Hanm var hairður Stoófca-
mieistari, en ágætur kenmari,
lifiamdli Og góður ísleniztoumað-
ur sem og ..eiimnig í öflllium öðr-
um greimiunm, sem hamm
flsencudli“.
Bg spyr Ihvart tumigutalk baras
haffi auðgast váð raámáð hjá
Ságurði;
„Jlá, ég bætitá vi® ocðum,
airanains var óg vel bútan heim-
an að í þedm efinum.
Efitir stiúdentspróf fiór ég í
Hiástoóla fsHaradis og liauk þaðam
prófii í íslemzíkum firæðum svo
til Beriiín og fcas M'jóðfræðtt og
sflarilfalðtt dotofcorsritgerð mímia
um ísenztoa setndrag'aíhllijóðlfiræði
á þýztou og varðtt hana í Kaup-
mianmiaihöffm 1941. Mð mó hafia
efltir keraraara miinium, að þetta
væri í fjyiista slkiillindinigi allfþjóð-
ilieg mitgerð.
Nú, ég veifktiist í stríðimu oig
toom hdragað heim að þvi lolkirau
og toemmidli þýztou váð
MerarataSkiólanm og ísllenztou við
Gaginfræðaslkiðla Vesturlbæijar.
byiggja upp mátoið fiyrár pnótfess
ora og menmtatoemfið í heállid.
Alkiademdsikt fneflisi og firelsi
yfiM'eátt er öðruvísá skáilið hug-
tak en h'ór í vestrimu. M0
er fíreflsi bjá ofldkiux tifl. a® rajóta
sín og till að mema. Hver stúd-
ent fiær styrlk eða laua •bid að
fcjútoa sfrau tnlámá á tillisettum
tíma, áður fijórum árum raú
fimm, og þeár þurfia eklka að
virana á sumrum því a® þeár fiá
raægilegt tlill finamfflæriis. Það er
fyrst og finemist liögð álherzila á,
að miernm menmiti sig og nuenm
geita ouðtt® stúdienifcar efitár
mörgum ieáðum og þurfii etoíki
eradiiega að fara í merantasteófca.
Þeár geta t.d. uinmá® í fiyrir-
tæfcjum ag stumda® flavöflidlstoólla,
bréfiastoióflia og þJh.“
„Mér lefflkiur fiarvdtni á að
válba mieira um firellsi®. Br Ul-
þá sáf!ma“, og ég sé, a® pró-
fiessoriinm er elktoert of ámægð-
ur með þesisa yfáirheyrzllu.
„Nei, nei. . . en baara er
vártur af sínum mömjum. Mð
er ailiveg eáins stjórraaramidstaða
þar eiiins og hér. .
,4 hvaöa mynd?“
,En befiur hiúra raókikra miögu
leiikia tifl að fcáta amdiú® síma í
ljiós?“
„Maður heyrir þetta svona
utan að sér. Bn ég bef lúmste-
an 'gruin um, a® A-Þjóðvarjar
sóu etokli euns óánægðir og sium
fcr váfllja vera lláta. Þessti Óá-
nægjia, sem aðalflega er taiað
um, er með múrina þarandig að
mieran geta eklkd fiarið út úr
landimu og það er hafcvíti leið-
infliegt að sJkyflidn þurfa að
byiglgja þemiraara imiúr og toetfha
þanjndig freiisi miammia, em. það
var iiM nauðsya“.
„Vegraia hveris?“
„Mð var búdlð að gnafia svo
unidian A.-þýztoa lýðveldimiu, að
arnnað hvoirt toefði Ulbricht
þurfit að stoenteja siitt sosíaflislkia
rílki stjómimmd í Bonm eða
grípa til ednihverra úrræðia.
Mieon geta verið á miótfi þessu
en ammað bvort var eða. Hamm
bafiði stertk öfll á balk vd® sig
þar sem er A-Bvrópa og hamn
sem gamaflll kiommiúndisifci válbdi
efldki gieffia afllt upp á bátiinm".
„Er þá svoma ertfiitt að búa
umidnr sósíafllislku sfldpulaigi að
þunfii að byggja miúr?“
„N'ei, öfllum gebur liði® þar
vel, en eff váð athiuigum mamn-
astejuoa sem sfcftoa er 'toúo efldtoi
svo óQlílk dýrunum. Reyradu að
strjúlka toetti gegm toárumium og
sé sagt: Hérnia staalitu vera. Það
Mtoar e'kQci mianneslkjummi, þá
reynár toún að brjðbast ÚL
Þefcba er það sem gierzt befiur,
að fióilkið befiur veráð fcofcað
nnraá og það Mtoar því efldki að
geta efldki fiarið frtjálfcst fiecða
siminia úr laradfaiu. Em í svomia
stóru fcamidi geba aiMár lilfað vefl.
váð sáltt fier0iafreflisá“.
„Mum'di fófllkið toaranslka etofld
tooma afifcur ef það kæmist Út
úr fcamidiinu?“
„Sumdr ettdlci en aðrir kæmu
og toafa gert það. Ég 'toem t.d.
aifltaf atftur erada er ég dkfld
Þjóðverji og get fiairáð allflna
miinma fertða. Mér mumidá etoiká
lálka að settar yrðu á mág fieröa-
hömlur þvá að ég veiit, að mamn
eskjan er þammig gerð“.
„Var fcamdið að tæmast «f
merantamöranumi? “
„Neá. en það var raotofleur
fillótti. Múriran var byggður atf
mdJkflu fledri ástæðum, t.d.
svartamiarkaiðsbrastoið. Menm
vildu gjarma vimma í V.-Berlín
og svimidifca mörtkum yfir, því að
toægt var að fiá 4 A-Þmörk tfyr-
ir 1 VÞ-martk. Og með stuðb
inigi firá Bandiarílkjuiraum yfiir
buðu VÞjóðverjar vfeimdia-
menm og uppfttmmáragamenn úr
verksmiðjuraum svo a® sem
mámmist yrði eflfcir afi fagmömor
um og þefcba tótost í venuflag-
um mæflá“.
Nú er fiarvitmi mám á sósáal-
ölsku lýðræði alvariega valkáin
og óg toeflid því áfiram að spyrja
dr. Sveám í þá veru.
„SóisíaiMisikit lýðræði er þar
sem f jöldlimm raéður í verfcsmiöj
um og fyriirtætejum þ.e.a.s.
vertoamiamimará'ðiin, þar sem all-
ir toaifia jatfmam rótt tál gagm-
rýni.
Mð sem rniér skiflst að þú
sért a® fiiistoa eftfcr er, a® efldkd
sé l'eyfdllegt að fellfca stjóraiina
Og breyta sfldipuliagtimu, em þaran
ig er það í öflflum lömdium.
Amerálka vál ekfld láiba breyta
sínu sfcipu'fcagi. En tovart sósáal-
fisflot skipufliag sé það sem tooima
stoafl vil ég eklkert um segja —
ég er ekfld stjórnmáfcamaður —
en það verður efldku í þeárri
myrad sem er í A-Þýzkafcaradá.
Það er umdár vissri þvfagum
frtá V-Þýzkiailamidi. Bonmstjómn-
in rautf sambamdið við aiustur
Mutann, sem var efmiatoagsflaga
háðiur vesburthfcutaniuim;“.
Vdð erum nú toommir hættu-
fcega næari alþjóðastjórnmáfcum
sem emgan vegimm var miedmámig-
im, emda vill gjarraa teygjast úr
sflfkum uimræðum svo of lamgt
yrði að reteja tdil fulllnustu.
Verða þvi nuargiar rökfiræðifleg-
ar sflcýríngar að sitja á balk-
araum.
„Er áhugi á norrænum
fræðum í pýzkafcandá?"
„Tvímæfcafcauist og hefur ailt-
atf verið og mienm hafia aflllbaf
Framtoald á bls. 14.
Karl Max Alle í A-Berlín.
Jia, meran eru óamægðor mieð
þetta eða Mtt, en það er etofld
Rætt við dr. Svein Bergsveinsson,
prófessor í Austur-Berlín
strömig 'stj'órniaranidisbaða“.