Tíminn - 02.07.1969, Page 8

8
TÍMINN
MIÐVIKUDAGUR 2. júlí 1969.
LEIKHUS er í
EÐLI SÍNU PÓLITÍSKT
LeiikáiriiDU er að Rjúfloa. Síð-
ustu sýningar Leikfélags
Reyk'javífcur alð þessu sdrn'ni
vom í fyrri vdDou, en þá war
leilkrit Dairios Fo, Sá sean sitel-
ur fætd eir heppimm í ástium,
sýmit þrívegis, og í síðustu viku
em í Þjóðileikfaúsiiniu síðiusitu
sýninigiar lieilkiársiins á hinuim
viinsæla sömgGleik, Fiðlairamuim á
þakiniu, sem fóllk hefur þyrpzt
tdl að sjá hivaðainiævia að af
Iianidinu í sumiar fá blia'ðales-
enidur því sennilega miinini frétt
iir af leilkihúsium og leikhús-
Ifi em verið heiflur í vetuir.
Okflcur þótitd því fróðlegt nú í
lok leikársims raéðia við
Svein Eimiarsisiom, lelkfaiúsistjóra
Leikfélags Reyfcjaiviikur, o>g
heyra hivað hianin heflðj að
segja. Sweimm er máður vei
mianmitaður í lieikfllist, bamm
stumdaði mám í leikiliistafnsögu,
leilkEitjóm eg öðrum leikhús-
firæðum í Stokkfaólmi oig París,
og lauk fifl. lic. prófi í leik-
lisitarsögu frá Stokkhólmshiá-
skóla. Umidamtfairiin sex ár hef-
ur hanm starfiað sem lieikfaús-
sitjóri h'jlá Le'ikfólagiiniu í Iðmó
en mon hætta því stairfi eftir
eitt ár. bað vafcti noklkira at-
hyigfli er Sveimm skýrði frá því
í igrein í síðuistu Iieilkistkriá Leik-
fléfliagsimis að banm hyggðist
hverfa flrá störflum 'hjá félag-
imiu að ári og hefði raumiar
stbaðdð til að hanm gerðd það
niú í sumiar, því fltestiir sem
tifl þeklkjia muniu áoægðir með
sitarf hanis í þágu leiklhússiims.
Vdlð byrjium því saimtaUð á þvi
að spyrjia hamm hvers vegnia
hamn ætld að hætta hjá Leik-
félagmu og tl hvaða staría
hamm maiiDni hverfa:
leikhús fmemur en áhugiamannia
hóp, eftir þær slkipulagisbreyt-
imigar, sem orðáð haifla umdam-
fariin ár, þá eru það saimt sem
áður leikamarinir sem ráð’a
stefniu ieikhússinis oig mótum.
Leiknúsiráð er skiipað fimm
miöninum og mieiiri hluiti þeiirra,
þxúr xr.enm, er stjórm Leiltóf'éllaigs
Royfcjaví'kui', sem er kosim á
aðalfunidá af ölllkim aitlkvæðis-
haoruim félagsimiönmum, og á
fuimdum flélaigsáms eru ffliest
steiSniumiái rædd af einistöltoum
fléfflögum. í ráðinu á eimnig
sæti lexkhússitjiómi, sem er ráð-
imn af leiikuruinum með sam-
þyfcfci aðlalfumbar og þanmdig í
raumnmi 'Starfsmialður allls þess
fóflks sem mytnidiar leikhúshóp-
itnm.
Þi'átl fytnir þesisa lýðræðis-
legu stj'ómn faninst mér edins og
værd að komia flull'lmilkil stofn-
uimartoedmur af leikhúsimiu,
hvort sem það var mér að
toenna eða öðrum oig þesis vegna
flimn'St mér sj'állfsaigt að leggja
niieira upp úr þessari lýðræðis-
huigsjón í veritoi, þamnig að um-
ræður um stefinu leitohússiins
verði opmari inman þess, oig
jafmframt taki eimistakiir aðáilar
á símiaii' henidur hluta af ábyrgð-
inni. Það er eftirsófonarvert
að leikfaúsilð sfcufli hafa þessiar
girundvaiillairhuigsjóndr, en mér
fiininsit þurfi að laggrja sig meira
efltir því í vertoi. Leifchúsið ber
svip af þjóðfélagi okkar, en
þar er lýðræðið oflt einigöngu
í orði. Svo ótal margt í okfcar
þjóðMiiagi er gegnsýrt af ó-
íýðræðdisaieguiin þamlkaigamigi. Og
sá leifcard, sem læitiuir ekki bara
úthlutt'. sér hlutiverifci eims og
e-inhvertri brúðu, heflidur er vafc-
Sveinn Einarsson, leikhússtjóri.
sfcriflaist úr skólanum heldur
stouli þeir líta á námið sem
undirbúning fyrir væntanlegan
rífcisieiitolstai’sltoóla.
— í hverju er Leiltosfcóila
Þjóðleifchússins og Leilfcskóla
Ledkfélagsinis ábótavant til þess
að geta gegnf Mutveritoi þessa
nýja leifclistamslkóla, auk þeirra
aitriða, sem þegar hafia fcarnið
fram í því, sem þú hefur saigt?
— Það vtta bæði guð og
rniienn, að nemamdi, sem lýbur
prófi frá ieitolstarsfcólia, er ekitoi
þar með orðlinn leiltoari eklki
frernui en próf úr handíða-
Sbóla er hréf upp á það að
maður sé orðinn máJiairi. En
því trauistarj sem Uindiinstaðan
er, þeim mun meiri líitour eru
tl dð ná góðuim áramigtni. Tímii
toenmislustonda hjá ofctour er
heknin'gi færri 'en hijá falðlstæð-
um stoólum á Norðurlöndum,
svo að eitthvað sé nefm't.
Upplýst einræði eða lýðræði.
— Það er greimillegt, að þú
ent hilymmtur lýðræðMegiri
stjórn leifcfaúisa.
— Stj'órmairfyriikiomiuflag leik
húsa getur að mínu áíliiti að-
eims verii® með tvenmu rnóti,
aminað favort upplýst eimræði
éða lýðræðii. Og mér fliminst
það faæfla betur því stj'órnar-
flari sem við ísflendingair faötf-
um fco9ið oktour og tefljum
æSkdflegt, að ledlkhús séu eimn-
ig refcin á lýðræðislegum
grundvellli.
— Telur þú rétt að yiflir-
Stjórn leifcfaúss sé í faötndiunn
fleiri en eins miamms?
— Ég sé ekfcert þ\ú til fyr-
irstöðu, emida hetf óg af því
góða reymslu, leikhúsiráiðið hjá
otofcur er t.d. séðsta yfirstjónn
hússins og reymt er að ræða
fllesta fafluiti firá sem fflestrum
sjónai’hæðum. Og í dagflegum
retostri h'afiur verið mijiöig náie
samvimma miIM Guðimuinidar Pálls
sonar, firamkvæmdastj'óma og
mín sem fleáfchússtjóna. Það
væri faótflymidmi að segjia, a@ þar
hafd hægrd höndfln ektoi vitað
hvað sú vimstri gerir. Við höf
um mefoilega sömu sfcrifstofu,
og ef um aflger trúnaðarsaimitöl
er að ræða, þartf f maumámnd
Rætt við SVEIN EINARSSON, leikhússtjóra
Full mikill stofnunarkeimur.
— Þegar ég tólk ákvörðuin
um að hæt'ta að starfia sem
leikhússtjóri hjá Leikifléflagimu
var þa® ekitoi vegna þess aið
óg hefðii hiuig á einlhiverju á-
toveðnu embætti, saigði Sveiinm
Eimiarssom. — Mér er ógermimig-
ur að ilíta á tiflverumia sem ein-
'hivern stökkpafll millfli eilmnar
stöðu og ammiarrar. Éig er bú-
imm a® vena þa® lengl vi® sitörf
hjá Leikrflél'aginu a@ mér fimmst
rétt a® ég fári a® vífcjia flymir
nýjum mönmium. Auk þess tel
ég tím-a til komimm að stefinu-
breyting verði hjá l'eikhúsinu.
Þegar ég toom þamgiað
var það rekið seim áfauigaimaminia
leikíhús þótt stamflslkmaftarmdr
væiru að vísu fflestir reymdár
leibarar. Síðan faefur orðið sú
breytimig, a® niú er I<ðnó retoi®
sem atvimmiufleikhús éða „pmó-
flessáonafl“leikhús, þótt a®stæð-
ur séu a® vísu niolklkiu® erfiðár.
Leikféfliag Reyfcjavítour er
lieilklhús Mkaramma em efldtoi
sitofnun sem er eitthva® stöð-
ugt og líitt bmeytdlegt. Þa® er
ekfki partur af einlfayerju ieik-
húskerfi, þar sem þ©ir sem
stjórma eru lilðir í ríkisk'emfi oig
undir a@ra æ®mi emitoættismemm
settir. Innian fólagsiins hefiur
þvemt á rnióti fmá uppfaaffl rítot
áflaveðdm lýSræðiishiuigsjón, sem
ræ@úr því hivemndig féflagið rek-
ur Mkhús siltt. Og þó a®
mann séu flamnir a® lita á Leik-
flélagið sem óopimtoemt toorgar-
andi þátttatoaindi í því, sem
er a® igemast í ledlklhúsimu og
þeirri pólitík, sem feflist í því
að leitoa, slikur listamaður er
náittúrflega ábymgari þjóðffiélagis-
þegn em andstæða hians. Og
Mfloamai’, sem tatoa mieára mi®
af þjóðffiéSagimu em á®ur var
gemt, og llita efcki á leikhúsið
eiinis oig eitthivert eámangrað
fyrdrbrigiði, emu eOldlega færari
um að gera leilkihúsið a® vimk
ara affli í þjóðfólagsbreytingum
líðandi dágs.
Skrautrunni eða listrænn afl-
vaki í þjóðfélaginu?
Með tiflkomiu mýrra fijölmflðll-
un'artæifcja sivo sem sjónvarps-
imis faefur Mltólnísið neyðzt til
a@ gera upp hug sian um hivort
það viiM vema sikirauitrumini fymir
fláeina útvaldia eða listrœm'n affl-
vaki í þjóðfélagsmótu®. við
vildurn gjarina vera samviztoa
aflm'aninámigs og immmi rödd. Leik
húsi® nærdst jú á veruleiba, á
miannlffinu, en um leið á það
a® geta omði® til þess a® bætia
þetta maninilíf. M'amgir flá fyrir
hjarta® þegar orðið pðl'itík er
nefnt í sambandi við leikhús.
En Mífchús' or í éðli sínu póli-
tisíkt. Ekki þannig að það eigi
að retoa eri-ndi áfcveðinna
stjórnmláliaifloklkia, heldur á það
a@ vera þátttatoamdi í þeimrj
ummæðu, sem Mýtur að liiggja
þvd til gmuindvalflar að fiólk vel-
ur og faafnar í stjórnmálum.
Við getum teítoið sem dæmi
söngMk, sem vdirðiist vera meim
laus og tdfl dægrastyttdnigar ein
göngu. Segjum t. d. að í hon-
um ríiki sú grumdv'afllarstemn
ing að status quo sé ágætt,
erngju þurfi -a® breyta í þjóðfé-
laginu. aflflt sé gott eins og það
er, þá ex það í sjálfiu sér álkveð-
im afstaðia, eiigi að síiður.
Við faöfum rætt siteiflniu leik-
hússi'ns m'ilfcilð í Iðrnó að umdan-
flörmu O'g ríloir miiltoifl'l einlhuigur.
Til þess að vinna að þvi
að gera leilkfaúsið að átoyrgaira
hluttafciamba í kjörxtm fólfcsins
þairtf að byrja frá grU'nnd. Amin-
ams vegiar ætti að faafa ófceyp-
is stoipuflagðiar ledlksýnimigar fyr-
ir börm (Og í rauiniiemii getiuim
við vel því fyrír ofcfcur, hvox’t
það sé svo firáleitt að hafa leik
hús ótoeyp'is, etoká toostar i-nm á
bótoasöfm!) Hims veigar þarf að
hefjd hmi'tmiiðaða uppbyggimgu
nýs leiildistarstoóia.
Nýr leiklistarskóli,
ný leiklistax’kennsla.
Þatta rítoisleiltolistarstoólamiáil
er í raumiimni elktoi nema huig-
mynd, frumvarp kom fram á
Afllþingi, miefmid var stoipuð af
íúðlhenra, 'en síðam heflur étotoert
gerzt.
Þessr stoól þamf að vera ó-
háðitir leilkfaúsumum, ee þó að
faafla þá samivimmu vi@ þau, að
á vissu tímabilli, senedfleiga á
þriðja af fjórum námsárum, fái
nemer.idiur taetoitfæri til þess að
vimna í lei'khúsi. Námið þarf
að skápu'leggja í saimræmi við
nýjar huigmyindir, sem fcomið
faafa fnam um le'MistamtoenmsIiu
að uindanförnu. Skófli sem þessi
kriefsi sérmenntaðra toanmara,
er 'faafa toemmisluma að aðalstamfi
en ekki í ígriipum eflns og ver-
ið hefur í Mfcsfcótanum hér.
Þá cru mömg fiie'iri skipulags-
atriði, sem efcki er ástæða til
að refcja í löngu miáfli hér. Em
éig vil leggja áfaerzlu á, að mjög
er aðtoailfliamdi, að þettia miáfl sé
tekið föstum tötoum þegar í
sitað.
Nýir miam'endur faafa ekflri ver
ið tekm'ir í Leiltostoðia Leilafé-
lags Reykjaivíkur síðan 1966 svo
enigtir nemendiur era í skólan-
um eics og er. Og vifum vi®
etotoi m»að gema stoal í faausf,
hvort við ei'gum að taka inn
nemendur með þvj fororði að
þeir toomá ekltoi til mieð að út-
aninar oktoar að fiama út úr her-
bergirau og fiinma sér eittfavað
annað tál dumdurs á meðain!
fslenzk leikrit komast oft
næst tilgangi leikhússins.
— Hvað fflnnHt þér um ís-
lenatoa ledltoritager®?
— Þa® er ekfcert jafm
Stoemimitlegt og að flást við nýtt
íslenztoi ledkrit, sem miaður
heffiur trú á. Sýmdmigar á inm-
lendum leilfcritum taomiasit oflt
næst þedm tiflgamigi leilkfaússiins
að vera þáttur af þjóðféiagimu.
Enda hefur það komið í ljós
af þeim umidimtetotum, sem sum
íslenzk iedkrit flá, að þar er
raumveruilegur Mjómgrummiur.
— Hiva® teflur þú a@ heflzt
mæt-td gena til efMngar imm-
lani.'lri_ leákrítagerð?
— Ég faef éktó trú á a@ ttll
sé noktour formúla fyrir hvað
gera stoU'li til að örva íslenzka
ieilkritum. En ég tel að sjálf-
sögðu a® leifchúsim -eigi a® sýna
sem miest af vertoum immlendira
hötfunda, svo fremi að leikhús-
h'ópurimm hafi með nofckru
m-Óti trú á áð _þau eigi erimdi
til fólfcs og telji sdg geta gert
þeim sómasamfl'ega góð sWL
Þá tel ég rétt, eims og gert
Framhalri é bls. lö.