Vísir - 01.11.1978, Qupperneq 23

VISIR Miövikudagur 1. nóvember 1978
23
Vantrú á íslenskum
iðnaði hefur verið
nokkur þrándur f götu
— segir Haukur Eggertsson framkvœmdastjóri
,, Min reynsla er sú að
islensk iðnfyrirtæki
hafi oft átt frekar erfitt
með að ná viðskiptum
við ýmsar opinberar
stofnanir en á þvi hefur
orðið veruleg breyting
til hins betra hin siðari
ár” sagði Haukur
Eggertsson fram-
kvæmdastjóri Plast-
prent h/f, þegar Visir
spurði um reynslu hans
af viðskiptum við opin-
bera aðila og hvort
hann teldi að hægt væri
þar um að bæta is-
lenskum iðnaði i hag.
„Ástæöuna tel ég vera þá aö
forsvarsmenn þessara stofnana
hafa ekki þekkt möguleika
iönaöarinsog aö iönaöurinn hafi
ekki alltaf þekkt þarfir þeirra.
Þá mun gömul vantrú á íslensk-
um iðnaöi hafa veriö nokkur
þrándur í götu, enda stundum
ekki aö öllu ástæöulaus.
Uppbygging iönaöar er ekkert
sem veröur hrist fram ilr erm-
inni á skömmum tima, hvorki
þekkingarlega né tæknilega en
framfarir hafa oröiö mjög mikl-
ar slöustu tiu til tuttugu árin.
Enginn vafier á aö hægt væri
aö auka samskipti þessarra
aöila i rikum mæli meö meiri
kynningu. T.d. gekkst Fél. isl.
iönrekenda fyrir kynnisför for-
ráöamanna innkaupastofiiana
rikisins og Reykjavikurborgar I
nokkur iönfyrirtæki fyrir u.þ.b.
tveimur árum. Af þessu var
ómetanlegt gagn og sem dæmi
um þaö lét einn af þeim mönn-
Haukur Eggertsson
um, sem meö slik innkaup hefur
aö gera, þau orö falla aö hann
heföi kynnst islenskum iönaöi
betur á þessum eina degi en öll
þau ár sem hann væri búinn aö
vera i starfi hjá viökomandi
stofnun. Raunþekking og já-
kvætt viöhorf veröur þarna sem
viöar besta leiöarljósiö.
En oft er um þaö talaö aö
opinberir aöilareigi aö láta inn-
lenda framleiöendur sitja fyrir
um innkaup, jafn vel þótt verö
væri 10-15% hærra. Min reynsla
er sú aö þetta sé mest I oröi á
opinberum vettvangi enda óvist
hversu mikinn rétt þaö ætti á
sér aöminnsta kosti ef allar aö-
stæöur væru eölilegar. Hitt er
verra, þegar opinberir kaup-
endur kref jast bindandi verös af
innlendum framleiöendum i is-
lenskum gjaldmiöli, kannski
allt upp i' 6 mánuöi, en erlend til-
boö látin gilda i allt öörum og
stööugri gjaldmiöli jafnvel þótt
vitaö sé aö gengisfall er á næsta
leyti. Slikur ójöfnuöur getur
ekki gengiö,” sagöi Haukur
Eggertsson. -jm
Stór hluti kemur aftur
í ríkiskassann ef
skipt er við innlenda
#fÁílfl ~ se9'r 1 ^önskum bœklingi
UVIfU ef|jr Mogens Korst
Davið Scheving
Thorsteinsson sagði i
Visi i gær að Danir
hefðu reiknað það út
hjá sér að það sé ódýr-
ara fyrir rikið að skipta
við innlenda aðila
heldur en kaupa frá
öðrum löndum, jafnvel
þótt það sé 30% dýrara.
1 nýútgefnum pistli Lands-
foreningen Dansk arbejde,
„danskt eöa erlent” eftir Mog-
ens Korst, koma fram ýmsar at-
hyglisveröar upplýsingar um
þýöingu innkaupa hins opinbera
fyrir atvinnulifiö i Danmörku.
Korst tekur t.d. fyrir einfalt
skýringardæmi um 100 kr. inn-
kaup hins opinbera og lýsir
áhríum þeirra á danskt efna-
hagslif, eftir þvi hvort skipt er
viö innlenda eöa erlenda fram-
leiöendur. Dæmi hans er byggt
á meöaltalsUtreikningum og
upphæöin 100 einungis valin til
einföldunar.
1 þvi tilviki aö skipt er viö er-
lenda aöila er dæmiö einfalt,
þ.e. hrein útgjöld rikisins auk-
ast um 100 kr. og gjaldeyrisút-
streymi nemur sömu upphæö.
Aftur á móti ef hiö opinbera vel-
ur danskan (innlendan) fram-
leiöanda veröur niöurstaðan
samkv. dæmi Korst aö riki og
sveitarfélög fá 10 kr. af þessari
upphæö, vegna tekna af álögö-
um gjöldum á fyrirtækin. En
þaö er meira sem kemur til. 18
krónur fara til aö borga laun hjá
framleiöanda og ef sú forsenda
er gefin aö atvinna aukist spar-
ar hiö opinbera nálægt 15 kr. i
minni atvinnuleysisbótum. Hiö
opinbera hefur þannig þénaö 10
kr. og sparaö 15 kr., þ.e. 25 kr.
eöa fjóröungur Utlagörar upp-
hæöar er þegar i heimahUsum.
Sagan er þó enn ekki öll. Af
100 kr. innkaupum hins opin-
bera fara 56 kr. til kaupa á vör-
um frá öörum fyrirtækjum 4 kr.
til afskrifta og innri fjármögn-
unar og 10 kr. til ýmissa
rekstrarútgjalda. Samtals 70
kr., sem allt kemur til meö aö
auka umsetningu annarra fyrir-
tækja fyrr eöa sföar. Auövitaö
aö hluta til erlendis, þar sem
sum aöföngveröur aöflytja inn
en samkvæmt Korst er a.m.k.
helmingur þessarar upphæöar,
þ.e. 35 kr., aöföng frá öörum
dönskum fyrirtækjum. Af þvi
leiöir aö hringrásin hefst aö
nýju og fjóröi hluti af þeim 35
kr. hafnar aö lokum hjá hinu
opinbera.
Korst dregur þá almennu
niöurstööu af dæmi sinu „aö
minnst þriöjungur af þeirri upp-
hæö sem variö er til opinberra
innkaupa skili sér til baka i
rikiskassann I formi hærri
skatta og lægri atvinnuleysis-
bóta.Eöasagtáannanhátt. Frá
sjónarhóli hins opinbera mun
ekki kosta meira aö gera inn-
kaup hjá dönskum framleiö-
anda en hjá erlendum, þó aö er-
lenda tilboöiö viröist beinlinis
einum þriöja ódýrara en þaö
danska.”
Ahrifin eru i raun enn viötæk-
ari, þar sem aukin atvinna leiöir
til aukinna tekna landsmanna
oghluti af þeim tekjuauka end-
ar aö lokum hjá rikinu I formi
skatta. En Korst nefnir einnig
athyglisvert dæmi um ný-
hannaö fiskieftirlitsskip sem
danska sjávarútvegsráöuneytiö
er aö láta byggja þar i landi.
Þetta skip hefur vakiö mikla at-
hygli i öörum löndum og gera
Danir sér góöar vonir um aö
geta hafiö útfhitning á þessu
skipi I framtiöinni. Þetta hreyfir
viö þeim hliöaráhrifum opin-
berra innkaupa sem erfitt er aö
meta til fjár, þ.e. hugsanlg
myndun nýrrar framleiöslu sem
siöar kann aö veröa þýöingar-
mikil fyrir útflutninginn og þar
meö gjaldeyrisstööuna.
Korst minnist einnig á finnska
rannsókn i grein sinni sem
leiddi til þeirrar niöurstööu aö
mjög algengt væri aö innkaup
hins opinbera á þarlendri fram-
leiöslu heföi I för meö séraö 40%
af viröi framleiöslunnar skilaöi
sér aftur I rikiskassann I formi
skatt- og tolltekna. A sama tfma
eykst atvinna og innflutnings-
þörf minnkar. Þetta hefur haft
áhrif á afstööu finnskra yfir-
valda til opinberra innkaupa og
er almennur vilji til aö borga
nokkuö hærra verö fyrir inn-
lenda en erlenda framleiöslu.
1 lokin er ekki Ur vegi aö geta
þess til fróöleiks aö samkvæmt
grein Korst er minna en 50% af
heildarinnkaupum opinberra
geira sérhvers lands I Efna-
hagsbandalaginu gerö utan
landssteina rikjanna þegar á
hefldina er litið. A Islandi er
þessitaia tvimælalaust allmiklu
hærri. Areiöanleg tala i sam-
ræmi viö þessa skiptingu er aö
visu ekki fyrirliggjandi varö-
andi heildarinnkaup opinbera
geirans hérlendis en sem
nokkra visbendingu má geta
þess að um 80% af innkaupum
Innkaupastofnunar rikisins
fyrir áriö 1977 voru á erlendum
vörum.
Bara gestir
^ Séö á skilti viö glæsilegt
0 eyöimerkurhótel: „Aöeins
0 hótelgestir mega synda I
• hillingunum.”
•Riðuveikt fólk
Dagur á Akureyri hefur
áhyggjur af riöuveiki I sauö-
fé, eins og flestir aörir á
landinu. Og um daginn kom
hann meö dálitiö kaldrana-
legt dæmi um hvernig
þekkja má riöuveiki.
Dagur segir: „Fyrir þá
mörgu sem ekki hafa séö
riöuveikt sauöfé en vilja vita
hvernig veikin lýsir sér eru
dæmi nærtæk.
Riöuveikar kindur og
ölvaöir menn eru furöanlega
lik fyrirbæri. Göngulag er
reikult, höfuöburöur oft ein-
kenniiegur og ýmsar
hreyfingar sjúklegar og
ósjálfráöar. Engin lækning
hefur fundist gegn riöuveik-
inni.”
Sigurjón
• Húsnœðismól
;í borgarstjórn
Herbergjastrið hiö meira
er nU hafiö I borgarstjórn og
veröur lfklega eitt heitasta
máliö i pólittkinni næstu
daga og vikur.
Máliö er þaö aö Sigurjón
Pétursson mun ööru hverju
hafa fengiö inni I annars
ónotaöri herbergiskytru i
eigu borgarinnar, til aö
spjalla viö fólk sem hefur
leitaö til hans meö borgar-
málefni.
Daviö Oddsson hefur
fengið þetta skjalfest og i
Mogganum i gær hefur hann
mikla krossferö til aö gera
Sigurjón húsnæöislausan.
Ekki er óllklegt aö barátt-
an fari snarharönandi á
næstu dögum þvi Mogginn
hefur lengi haldiö þvl fram
aö eitthvaö væri skúmmelt
viö herbergjamál Sigurjóns.
Eftir látunum aö dæma
mætti ætla aö þetta herbergi
væri ekki miklu minna en
Viöishúsiö góöa.
Davlö
Flugorrusta
Þjóöviljinn hefur nú tekiö
aö sér aö hjálpa ólafi Ragn-
ari Grlmssyni aö fara sem
verstmeö Flugleiöir og kem-
ur kannske ekki á óvart.
1 blaðinu i gær var mikið
skammast Ut af amerlkufar-
gjöldum Flugleiöa, sem eru
mjög lág. NU stjórnar Al-
þýöubandalagiö landinu og
kemur þvitilmeö aö hafa Ur-
slitaáhrif I mörgum málum.
Þaö er þvl ekki ómögulegt
aö Flugleiðir veröi aö láta
undan þrýstingnum og stór-
hækka fargjöld tU Banda-
rikjanna.
—ÓT