Morgunblaðið - 22.06.2001, Blaðsíða 7

unarfræðinga þar.
Er einhver ímyndarherferð í
gangi hjá karlkyns hjúkrunarfræð-
ingum?
Jóhann: Ég tel að það væri gott
að fá fleiri karlmenn í hjúkrun.
Sigurður: Þegar ég var í verk-
námi sögðu konurnar stundum við
mig að gott væri að fá stráka í hóp-
inn. Svo var því stundum bætt við
að það myndi hækka launin.
Eru karlmenn jafngóðir í umönn-
un og konur?
Jóhann: Ég var í 16 ár við að-
hlynningu á lyfjadeild og varð ekki
var við að ég skæri mig úr, hvað
þetta varðar.
Sigurður: Ég er ekki frá því að
það taki mann kannski eina vakt að
vinna traust sjúklinganna, sem
kannski er eðlilegt.
Verðið þið varir við að það þyki
skrýtið að þið karlmennirnir séu í
aðhlynningarstörfum?
All ir : Nei.
Sigurður: Sumir karlmenn
segja kannski: „Gott hjá þér að vera
hjúkrunarfræðingur. En það myndi
ekki henta fyrir mig.“ Það eru ekki
allir sem vilja vera í jafnmiklu ná-
vígi við fólk og við erum í okkar
vinnu.
Jóhann: Tilhneigingin hefur
kannski verið sú að karlmennirnir
vinni á deild í nokkur ár en fari svo
í sérmenntun, kannski fyrr en kon-
urnar.
Eru hlutfallslega fleiri karlkyns
hjúkrunarfræðingar í stjórnunar-
stöðum?
Jóhann: Það kemur kannski til
af því að við erum duglegri við að
sérmennta okkur, þótt ég sé ekki
viss um að við verðum stjórnendur
fyrr. Sumar kvennanna detta líka út
meðan á barneignum stendur.
Sigurður: Það eru fáir ein-
stæðir feður í okkar hópi.
Jóhann: Við erum líka frakkari
við að sækja um stöður og ekki eins
viðkvæmir fyrir því að vera hafnað
þótt við fáum ekki starfið. Það eru
þrír karlkyns hjúkrunarfram-
kvæmdastjórar á Landspítalanum.
Ingó lfur: Karlarnir eru líka
oftar í fullu starfi.
Sigurður: Þegar maður er ný-
útskrifaður er maður æstur í að fá
að vinna á mismunandi deildum og
afla sér reynslu. Mér finnst margar
hollsystur (skólasystur, innsk. blm.)
mínar vilja vera á einni deild, læra
það starf vel og vera þar.
Hvernig er starfið á gjörgæsl-
unni?
Sigurður: Við sinnum mjög
veiku fólki og það er stundum sagt
að karlmenn sæki þangað því það er
svo mikið af tækjum á gjörgæsl-
unni. Mér fannst skrýtið að byrja
þar því maður gat ekki alltaf talað
beint við sjúklingana. Ég vil frekar
geta átt samskipti við þá.
Vinnuaðstaðan er góð og mikið að
læra. Svo ég er sáttur við mitt starf.
Vaktavinna hentar mér vel og gott
að vera stundum í fríi þegar aðrir
eru að vinna. Andinn á deildinni er
góður og starfsfólkið samhent.
Ingó lfur: Vökudeildin er mjög
fjölbreytt. Aðalstarfið er gjörgæslu-
hjúkrun barna sem fædd eru fyrir
tímann, sem eitthvað hefur komið
fyrir í fæðingu, eða barna sem
kannski hafa fengið sýkingu eða
þurfa að fara í aðgerð. Þau eru
mjög misjafnlega á vegi stödd, sum
eru búin að læra að drekka og í
þann mund að fá að fara heim, önn-
ur eru kannski mjög veik í önd-
unarvél og aðhlynningin veltur á
því. Maður vinnur líka mikið með
fjölskyldunni. Þetta er mjög áhuga-
verð deild sem býður upp á fjöl-
breytt svið. Ég hef áhuga á að vinna
með börnum og lítil börn vekja til-
finningar hjá körlum og konum,
hvort sem maður er hjúkrunarfræð-
ingur eða ekki.
Jóhann: Ég hef verið svæfinga-
hjúkrunarfræðingur í fjöldamörg
ár, vann meðal annars á Landakoti
og á kvennadeild Landspítalans.
Undanfarið hef ég síðan starfað
sem hjúkrunarframkvæmdastjóri
innkaupa, sem milliliður milli deilda
og innkaupadeildar. Ég vel til dæm-
is hjúkrunarvörur fyrir spítalann og
sinni útboðsvinnu. Segja má að 31
árs starfsreynsla mín bjóði upp á
þetta starf og ég hef meðal annars
leiðbeint fólki innan spítalans með
vörukaup og val. Ég hef ekki slitið
tengslin alveg við svæfingadeildina
og er því ekki alveg hættur að
svæfa sjúklinga. Ég tek tarnir þar
öðru hverju og er því bæði í sam-
bandi við sjúklingana og deildirnar.
Á árum áður starfaði ég líka mikið á
gjörgæslu og lyfjadeild.
Sigurður: Ég held að það sé af-
skaplega hollt fyrir karlmenn að
vinna við hjúkrun.
Ingó lfur: Ég tel líka að það sé
hollt fyrir dæmigerðan kvenna-
vinnustað að blandast karlmönnum.
Maður heyrir talað um að andrúms-
loftið breytist þegar karlmennirnir
koma inn.
Rotta karlmenn í hjúkrunar-
fræðistétt sig dálítið saman?
Jóhann: Við erum nýbyrjaðir
að hittast, svo það tekur því varla
að byrja að segja frá því. Við reynd-
um að hafa samband við alla sem
við náðum í en tilefnið var ekkert
sérstakt annað en að kynnast að-
eins. Við þekkjumst í sjálfu sér ekk-
ert innbyrðis. Kannski finnum við
öðruvísi sálufélaga í karlkyns
vinnufélögum. Stelpurnar myndu
segja þjáningarbróður.
Ingó lfur: Ég verð að taka
dæmi frá Svíþjóð þar sem ég starf-
aði áður. Þar unnu fleiri karlkyns
hjúkrunarfræðingar saman í einu
en hér, kannski 2–3, og maður tal-
aði náttúrlega öðruvísi við þá. Sam-
skiptin voru með öðru sniði. Svo er
það bara tilfellið að manni er ekki
alveg hleypt inn í stelpnahópinn og
því gott að hitta einhverja sem eru
á sama róli og maður sjálfur.
Jóhann: Ég leysti af á svæf-
ingadeild úti í Noregi fyrir tveimur
árum. Þar var megnið af hjúkrunar-
fræðingunum karlmenn. Leik-
reglurnar voru því allt aðrar og
samskiptin öðruvísi. Mér fannst við
betri hver við annan, ekkert kropp í
bakið og ekki þessi viðkvæmni fyrir
því sem kollegarnir segja og ég hef
stundum orðið var við. Áhugamálin
voru líka önnur. Það er fótbolti,
stelpur og bílar.
Er ætlast til að karlkyns hjúkr-
unarfræðingar hagi sér eins og kon-
ur í vinnunni?
Jóhann: Konurnar vilja skapa
vissa týpu út úr karlkyns hjúkr-
unarfræðingi. Verðið þið ekkert
varir við þetta?
Sigurður: Nei, ég fæ bara að
vera eins og ég er.
Ingó lfur: Það er kannski ekki
alltaf vel liðið að maður sé eins og
maður er, það hef ég orðið var við.
Hvaða eiginleikum á þessi týpa
helst að vera gædd?
Jóhann: Hún á að vera með
aðra eiginleika en konur. Ákvarð-
anatöku er stundum ýtt yfir á okk-
ur, til dæmis. Karlmaðurinn virðist
þurfa að eiga síðasta orðið með það.
Sigurður: Þetta hef ég ekki
orðið var við. En það hefur hins
vegar verið sagt við mig að gott sé
að fá karlmann til þess að lyfta
þungum sjúklingum. Þó hef ég unn-
ið með konum sem eru bæði stærri
og sterkari en ég.
Ingó lfur: Já, það kemur líka
fyrir að einhverju biluðu tæki sé
hent í mann með beiðni um að gert
sé við það.
Sigurður: Ég þekki þetta, og
er alls enginn græjumaður.
Hvað með aðhlynninguna?
Jóhann: Við vinnum kannski
ekki alveg eins og konurnar en við
skilum því sem við eigum að skila,
þótt aðferðirnar séu kannski aðrar.
Ingó lfur: Það er kannski minna
pjatt á okkur.
Jóhann: Já, já. Það er minna
pjatt. Við erum kannski ekki mikið
að dusta af koddum og borðum, sem
okkur þykir ekki skipta máli.
Ingó lfur: Það er ekki litið já-
kvæðum augum. Mér finnst við fara
beinni leið og vera með minna ves-
en.
Jóhann: Ég man þá tíð að þótti
dálítið mál að fara í Hjúkrunarskól-
ann og sá sem útskrifaðist á undan
mér var tíu árum fyrr á ferðinni. Ég
var sá fjórði til þess að útskrifast úr
skólanum og kláraði hann án þess
að hafa nokkurn annan karlmann
sem samferðamann.
Annars var ég dekraður af skóla-
systrum mínum!
Ingó lfur: Mér finnst konurnar
gjarnar á að búa sér til reglur um
alla hluti, það á að gera svona en
ekki hinsegin, þótt útkoman verði
nákvæmlega sú sama.
Maður vinnur meira útkomu- og
sjúklingsmiðað og eftir því sem
hentar best í það og það sinnið.
Jóhann: Reglunum hefur samt
fækkað mikið. Eftir því sem karl-
mönnum fjölgar í stéttinni, því auð-
veldara verður þetta. Ef ég væri
ungur í dag færi ég í ljósmæðra-
fræði. Bara til þess að brjóta
rúðuna. Eða kannski ísinn.
Ingó lfur: Ég var stundum
spurður að því þegar ég var í námi
af hverju ég færi ekki í ljósmæðra-
fræði. Vökudeildin er í næsta ná-
grenni við kvennadeildina og ég á
því nokkur samskipti við ljósmæð-
ur. Einhvern tímann var ég að tala
um ljósmæðranám og þá sagði ein
þeirra: Þær hefðu gert uppreisn ef
þú hefðir sótt um inngöngu hér.
Treysta mömmurnar þér síður
fyrir börnunum á vökudeildinni en
konunum sem vinna með þér?
Ingó lfur: Það veltur allt á því
hvað maður er öruggur. Ég hef
mína reynslu og er öruggur með
það sem ég kann, ég veit hvað ég er
að gera við aðhlynningu og gjör-
gæslu á börnum. Ég held að þær
finni það.
Sigurður: Traustið er ekki
kynbundið. Það veltur á persón-
unni.
Jóhann: Ég myndi vilja vekja
athygli stráka á því að hjúkrunar-
fræði er mjög skemmtilegt starf.
Ég er viss um að margir þeirra átta
sig ekki á því að karlmenn starfi
líka í stétt hjúkrunarfræðinga. Ég
held að það væri mjög gott, líka fyr-
ir sjúklingana.
Er hjúkrunarfræðinámið kven-
miðað að ykkar mati?
Sigurður: Ég man eftir einum
fyrirlestri um að konur í hópi hjúkr-
unarfræðinga gætu orðið fyrir nið-
urlægingu í samskiptum sínum við
lækna. Mér fannst það bara áhuga-
vert. Hins vegar eru hjúkrunar-
fræðingar alltaf ávarpaðir: Góðan
daginn, stúlkur. Maður þarf alltaf
að vera að minna á tilvist sína.
Jóhann: Þetta er ennþá svona,
en það er hætt að pirra mig. Karl-
kyns hjúkrunarfræðingar hafa verið
starfandi hér í ein 40 ár.
Ingó lfur: Ég hef hringt í Félag
hjúkrunarfræðinga, kynnt mig sem
slíkan og spurt um formanninn. Þá
hef ég lent í því að vera spurður
hvar ég vinni og hvort ég sé læknir.
Hjá mínu eigin félagi.
Jóhann: Annars vil ég bæta við
að í hjúkrun kynnist maður fullt af
skemmtilegu fólki, sem mér finnst
ekki síður mikilvægt. Sjúklingarnir
og samstarfsfólkið eru stór hluti af
þessu.
Sigurður: Þetta er afskaplega
þakklátt og gefandi starf.
All ir : Maður fær mikið út úr því
þegar vel gengur.
Sigurður: Og síðast en ekki
síst tilfinningu fyrir því að vera lif-
andi.
Ég sá tilgang í
þessu starfi og er
ánægður með að
fara á fætur á
morgnana til þess
að sinna því.
Mér finnst konurnar
gjarnar á að búa sér
til reglur um að það
eigi að gera svona
en ekki hinsegin.
Ef ég væri ungur í
dag færi ég í ljós-
mæðrafræði. Bara
til þess að brjóta
rúðuna. Eða
kannski ísinn.
DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. JÚNÍ 2001 B 7
TÍMARIT danskra hjúkrunar-
fræðinga Sygeplejersken lagði á
dögunum heilt blað undir um-
fjöllun um karlmenn í hjúkrun,
þar sem kennir margra grasa. Í
doktorsritgerð sænska hjúkr-
unarfræðingsins Henriks Eriks-
son kemur meðal annars fram að
karlarnir komist hraðar til met-
orða en konurnar. „Karlar í
hjúkrunarfræði þykja sér á
parti. Leiðir til þess að bæta orð-
sporið felast því í að sækja í
deildir þar sem mikið er af
flóknum tækjabúnaði, eða þá að
bera sig eftir stjórnunarstöðum,“
er haft eftir Eriksson.
Hann segir ennfremur að karl-
ar í hjúkrun finni fyrir mestu
andstreymi í hópi kynbræðra
sinna. „Margir karlar hæðast að
mönnum sem stíga út fyrir hefð-
bundin kynhlutverk,“ segir hann.
Tímaritið segir einnig frá
breskri rannsókn sem greint var
frá í Nursing Standard sem leið-
ir í ljós að læknar á einkastofum
vilji ekki ráða hjúkrunarkarla til
starfa, heldur konur, því þeir
vilji tryggja alger yfirráð sín.
Hinni dæmigerðu læknastofu er
lýst sem eftirmynd hefðbund-
innar karlaveldisfjölskyldu, þar
sem faðirinn/læknirinn trónir
einn á toppnum.
Fjallað er um launamun karla
og kvenna í hjúkrunarstétt í
Danmörku þar sem fram kemur
í tiltekinni rannsókn að laun
hinna fyrrnefndu hafi hækkað
meira en hinna síðarnefndu á
tveggja og hálfs árs tímabili.
„Á þetta einkum við um deild-
arhjúkrunarfræðinga og yfir-
hjúkrunarfræðinga ... Laun
karla í hópi deildarhjúkr-
unarfræðinga hafa hækkað um
15,4% en um 11,9% hjá konum
og hvað yfirhjúkrunarfræðinga
varðar hafa karlarnir hækkað
um 16,9% og konurnar um
10,7%.“
Hlutfall karla í hjúkrun í Dan-
mörku er 3,2% og hefur við-
talagreining leitt í ljós að körl-
um í hjúkrun þyki stundum
erfitt að vera hluti af veröld
„gegnsýrðri af kvenlegum gild-
um“. Meginniðurstaðan sé sú að
umrædd gildi séu þegar til stað-
ar í hjúkrunarnáminu sjálfu.
„Einnig kemur fram að karl-
arnir telji sig virkari í starfi og
meti hinn tæknilega þátt starfs-
ins mikils. Karlarnir eru líka
metnaðargjarnir, sjá frama-
möguleikana fyrir sér eða hafa
þegar tekið skref í þá átt.“
Fram kemur líka að fleiri kon-
ur en karlar stundi almenna
hjúkrun en að fleiri karlar séu
deildarhjúkrunarfræðingar og
hjúkrunarkennarar.
hke
Karlar sagðir hjúkrunar-
körlum verstir
Marshefti Sygeplejerskenfjallaði einvörðungu umkarla í hjúkrun.
Fyrstu 10 sem kaupa
eða frá rósir í kaupbæti
25-50% afsláttur af
Bláuhúsin við Faxafen,
Suðurlandsbraut 52 - sími 553 6622
Hnífaparaveisla 21.-30. júní