Morgunblaðið - 27.03.2003, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. MARS 2003 B 7
























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
þeim mun líkari er ávöxtun meðaltali
markaðarins. Þó ber að hafa í huga, að
heildarafrakstur allra fjárfesta nær aldrei
markaðsávöxtun, því umsýslu hlutabréfa,
rekstri sjóðanna, fylgir kostnaður.
Þessi áhætta er því til staðar, innan
hlutabréfamarkaðarins, ef fjárfesting er
ekki dreifð á milli hlutabréfa. Að slepptum
sveiflum á hlutabréfamarkaðnum sjálfum.
Þannig hefur baráttan á Nasdaq-markaðn-
um snúist um að ná meðaltalsávöxtuninni
-73% frá árinu 2000. Sumir fjárfestar hafa
náð því, en jafn margir eru undir þeirri
ávöxtun og yfir henni.
Hlutabréf langtímafjárfesting
Þótt miklar sveiflur séu í verði hlutabréfa
almennt, má almennt búast við því að þau
skili til langs tíma ávöxtunarkröfu mark-
aðarins. Því henta þau frekar yngra en
eldra fólki sem lífeyrissparnaður. Fólk,
sem t.a.m. á aðeins tíu ár eftir af starfs-
ævinni, myndi almennt kjósa að festa líf-
eyrissparnað sinn frekar í áhættuminni
fjárfestingum, því minni tími er fyrir leið-
réttingu ef niðursveifla verður á markaði.
Almennt má segja, að æskilegt sé að líf-
eyrissjóðir veiti félögum greinargóðar upp-
lýsingar um fjárfestingarstefnu sína. Það
ætti að vera þeim í vil, að þeirri forsendu
gefinni að þeir keppi um viðskipti almenn-
ings. Valfrelsi er lykilatriði í þessu sam-
bandi, því aðhald markaðarins er ekki til
staðar ef sjóðfélaginn getur ekki beint við-
skiptum sínum annað, eða „hótað því“, ef
hann er óánægður með frammistöðu við-
komandi lífeyrissjóðs. Eins og fram kemur
annars staðar á síðunni er aðild að séreign-
arsjóðum frjáls.
sér í lagi þau fyrirtæki sem störfuðu á sviði
netmála. Mörg þeirra hafa orðið gjaldþrota
á síðustu misserum.
Hlutabréfavísitölur, sem náðu nýjum
hæðum á árinu 2000, hafa í kjölfarið hrap-
að. Nasdaq-vísitalan, sem mælir gengi
tæknifyrirtækja í Bandaríkjunum, hefur
lækkað um 72% frá því í mars árið 2000.
Dow Jones-vísitalan, sem ræðst af gengi
rótgróinna fyrirtækja vestra, hefur lækkað
um 30% síðan um áramótin 1999–2000.
Breska FTSE-vísitalan hefur lækkað um
46% frá sama tíma.
Úrvalsvísitala Aðallista á Kauphöll Ís-
lands hefur líka lækkað á undanförnum
misserum, eða um rúm 13% síðan um ára-
mótin 1999–2000. Sú lækkun verður þó að
teljast lítil í samanburðinum við erlenda
markaði.
Til langs tíma er afar erfitt að ná betri
ávöxtun en meðaltalinu á hlutabréfamark-
aði. Verð hlutabréfa endurspeglar almenna
þekkingu á framtíðarhorfum viðkomandi
fyrirtækis. Fjárfestir verður að búa yfir
sérstöku innsæi; m.ö.o. vita betur en meg-
inhluti alls þessa fjölda fólks sem spáir og
spekúlerar í þessi mál hvern einasta dag, ef
hann ætlar að gera betur en markaðurinn.
Eða þá upplýsingum, sem öðrum eru huld-
ar. Það er afar fátítt, ekki síst í ljósi
strangra reglna kauphalla um upplýsinga-
skyldu skráðra fyrirtækja. Reglurnar hafa
að markmiði að allir fjárfestar sitji við
sama borð.
Afrakstur lægri en ávöxtun
Það gefur því augaleið að fjárfesting í
hlutabréfum er áhættuminni eftir því sem
hún er dreifðari (eins og reyndar allar fjár-
festingar). Eftir því sem fjárfestingamappa
fjárfestis endurspeglar markaðinn betur,
tæki, en bréfin bera
r því sem útgefand-
ni hætta er á því að
amtíðinni. Eftir því
r minna lánstraust
ærri vaxta; m.ö.o.
éf fyrirtækja bera
ríkistryggð skulda-
n er meiri.
áhætta
með allar fjárfest-
áhættan er meiri
ri vaxta. Hlutabréf
ing. Brugðið getur
stri fyrirtækja, en
fyrirtækinu. Hluta-
verði eftir afkomu
fá greiddan arð í
na í fyrirtækinu, en
ur mismunandi háar
ð hlutabréfa endur-
ur sem vænst er í
essara tveggja fjár-
bera mismunandi
máli hvort fest er fé
um verðbréfum, en
m fylgir mikil gjald-
ga hér á Íslandi, þar
í gengi krónunnar.
r mikill uppgangur í
Fjárfestar höfðu
m og þar sem verð
æntingum hækkaði
. Þessar væntingar
i byggðar á sandi.
þær hafa verið
yrirtæki, einkum og
 
  
 !(   ))  '%  !  ))* )  
  
 



  
 $ $ $
 

  $ $ $
  

  '  
( ) * $ %


'  
( ) * $ &


'  
( +  * $ '  
( +  * $ '  
( +  * $ '  
( +  * $ '  
( +  * $ '  
( +  * $ !%
,
"!
%#,&"
#!-
%",/
#"
!
#
%",
!/#
#-
%"
&.
&,
%/
%#
*%001
&#1
,#1
*/,1
%.1
,#1
*,#1
-/1
,#1
*/.1
-01
*!./1
*!-%1
*"0,1
*"&%1
*##.1
*"-,1
 
 
 
%,1
 
 
-&!1
 
 
%!01
!./1
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0!1
 
 
%-,1
 
 
&#1
,.1
 
 
 
 
 
 
2  ' 3 *
4 5 &00&
6   4 5 4 %///
7
 4
4 4 %///

$
(   ' 8 * 8  $
(   ' 8 * 8  99
$
(   ' 8 * 8  999


  % *
 %//.
   


     
  %,#
&%
%&
&,
%"0%
,#
!0
!.
0/
!&
%
0&
0-
,&
!&
*-&1
.!1
,-1
*!!/1
*&0%1
*/"1
%/1
,#1
*!0/1
*&0-1
*/!1
&&1
,#1
*!&"1
*&0#1
*%%1
 
 
*!%&1
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
*0&1
 
 
*-&1
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2  ' 3 *
4 5 &00&
6   4 5 4 %///
7
 4
4 4 %///

8 )




  99
'
 B '
 B 
#00
"!0
%.!/
%%%/
&!/"
-0,
"-&
/&,
%0,/
%!&
!0/
%&.
%!/
,#1
%/1
*!-1
*%0%1
*!-#1
*#%#1
&-&1
%!/1
*&.1
.01
#,1
/#1
%%#1
*!&1
&-!1
//1
%,01
*0-1
*&&/1
*#0-1
 
 
%-%1
!#01
!/#1
 
 
,&1
&"1
!01
*0&1
*,!1
*%,&1
 
 
!&1
-.1
.-1
 
 
2  ' 3 *
4 5 &00&
6   4 5 4 %///
7
 4
4 4 %///
og áhætta
ivarpall@mbl.is
TIL AÐ átta sig á því hversu hagstæður viðbótarlífeyrissparnaður getur verið
má skoða eitt dæmi þar sem hann er borinn saman við annan sparnað sem ekki
nýtur sömu fríðinda, ef svo má segja. Gefum okkur að launþegi leggi fyrir 2% af
200.000 króna mánaðarlaunum í viðbótarlífeyrissparnað, sem sagt 4.000 krónur.
Lagt er fyrir í 40 ár og raunávöxtun er 5%. Gert er ráð fyrir sama staðgreiðslu-
hlutfalli og var í fyrra, 38,54%.
Leggi launamaðurinn fyrir í viðbótarlífeyrissparnað leggur launagreiðandi
fram 4.000 krónur á móti og ríkið 400 krónur, sem þýðir að heildarframlag verð-
ur 8.400 krónur. Tekjuskattur að fjárhæð tæplega 4 milljónir króna er greiddur
við útgreiðslu, af tæplega 10,3 milljóna króna inneign fyrir skatta. Inneign eftir
skatta er um 6,3 milljónir króna.
4 milljónum lægri inneign
Sé lagt fyrir á öðru formi, til dæmis inn á hefðbundinn bankareikning með sömu
ávöxtun, eru greiddar 1.542 krónur í skatta af 4.000 krónunum áður en hægt er
að leggja þær inn. Framlag á mánuði er því aðeins 2.458 krónur. Í þessu tilviki
þarf sparandinn að greiða tæpar 249 þúsund krónur í fjármagnstekjuskatt, en
greiðir hins vegar engan tekjuskatt við útgreiðslu. Inneignin eftir skatta mun í
þessu tilviki nema rúmum 2,2 milljónum króna, sem er rúmlega 4 milljónum
króna lægra en ef launþeginn nýtir sér viðbótarsparnaðarleiðina.
Dæmi af þessu tagi sýna hvað gerst getur að gefnum ákveðnum forsendum og
þótt forsendur þessa dæmis séu út af fyrir sig ekki ósannfærandi er engin
trygging fyrir því að ávöxtun verði svipuð þeirri sem hér er reiknað með. Lítið
frávik í ávöxtun getur breytt niðurstöðunni verulega.
Rétt er þó að taka fram, að viðbótarlífeyrissparnaður er í öllum tilfellum betri
en sparnaður á bankabók, ef ávöxtunin er hin sama. Það er ekki óeðlileg for-
senda, að ávöxtunin sé hin sama, þar sem hægt er að velja á milli mismunandi
leiða í lífeyrissparnaði og því trúlega oft hægt að velja svipaða ávöxtun og hefði
fengist annars staðar.
Sé gert ráð fyrir 4% raunávöxtun á ári í stað 5% lækkar inneignin í tilviki við-
bótarsparnaðarins úr 6,3 milljónum króna í 6 milljónir króna og hin sparnaðar-
leiðin lækkar úr 2,2 milljónum króna í 1,8 milljónir króna. Fjárhæð sparnaðarins
við upphaf lífeyristöku breytist því
mikið að breyttum forsendum um
raunávöxtun.
2% framlag – 18 ára greiðslur
Þetta hefur vitaskuld mikil áhrif á hversu mikinn lífeyri menn geta búist við að
fá greiddan á mánuði og í hve langan tíma. Skyldusparnaður launþega á lögum
samkvæmt að tryggja þeim 56% af mánaðarlaunum miðað við 40 ára greiðslu í
lífeyrissjóð. Vilji sparandi halda óbreyttum launum eins lengi og hægt er lætur
hann greiða sér 88.000 krónur úr séreignarsjóði sínum eftir að taka lífeyris
hefst. Miðað við fyrri forsendur um 2% greiðslu í viðbótarlífeyrissparnað af
200.000 króna tekjum og 5% ávöxtun fær hann greiðslur úr séreignarhlutanum í
18 ár, eða til 85 ára aldurs, hafi hann verið á vinnumarkaði frá 27 til 67 ára ald-
urs.
Sé ársávöxtunin 4% í stað 5% fækkar árunum sem lífeyrisþeginn heldur
óbreyttum launum úr 18 í 11, en sé ársávöxtunin 6% haldast óbreyttar greiðslur
í rúmlega 37 ár, sem myndi, miðað við hver meðalævin er nú, þýða að erfingj-
arnir nytu einnig góðs af sparnaðinum.
Hagstæð
sparnaðarleið
afsláttinn betur og
uskatt munu yfirleitt
eftir að þeir hefja
katthlutfall framtíð-
arinnar óljóst og ekki víst hvort tekjuskattur
kemur til með að standa í stað, hækka eða
lækka.
Einnig er viðbótarlífeyrir undanþeginn
eigna-, erfða- og fjármagnstekjuskatti og hefur
ekki áhrif til lækkunar vaxtabóta eða barna-
bóta, enda ekki framtalsskyldur.
Staðgreiðsluhlutfall tekjuskatts og útsvars
er 38,55% í ár. Þar sem viðbótarlífeyrissparn-
aður er reiknaður af launum fyrir skatta spar-
ar sá sem er með 200.000 krónur á mánuði
1.542 krónur sem annars færu í skatt með því
að greiða 2%, eða 4.000 krónur, í viðbót-
arsparnað. Við bætast 400 krónur í mót-
framlag frá ríkinu. Að auki kemur mótframlag
vinnuveitandans, sem er 4.000 krónur í þessu
tilviki. Heildarframlag í viðbótarlífeyrissparnað
er því 8.400 krónur og skattsparnaður 1.542
krónur. Launþeginn greiðir því nú 4.000 –
1.542 = 2.458 krónur fyrir 8.400 króna fram-
lag, en skattgreiðslan fer fram við útborgun
lífeyrisins eins og áður sagði.
Sé litið framhjá skattsparnaðinum er fram-
lagið 4.000 krónur fyrir 6.400 króna viðbót-
arsparnað. Leggi launþeginn fyrir 4%, eða
8.000 krónur, er mótframlagið 4.800 krónur
og inn á viðbótarsparnaðinn leggjast því
12.800 krónur.
osta 2.458 krónur
Morgunblaðið/Ásdís