Morgunblaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 12

Spennumyndir
á malbikinu
Myndir um hraðskreiða
bíla og harðsnúna öku-
þóra halda gamalgrón-
um vinsældum
E
NDURGERÐ The Ital-
ian Job (’69) er vænt-
anleg í sumar og um
helgina hófust sýningar
á Of fljót, of fífldjörf (2
Fast 2 Furious), framhald inn-
antómrar en feykivinsællar kapp-
akstursmyndar frá síðasta ári þar
sem magnaðar spyrnusenur og
geggjaðir eltingarleikir drógu að
sér unga bíógesti um allan heim.
Horfin eru á braut átta gata trylli-
tækin sem settu mark sitt á slíkar
myndir upp úr miðri, síðustu öld.
Ekki frítt við að maður sakni
tröllslegra en rennilegra bens-
ínhákanna með öllu sínu króm-
glingri; og dimmu raustarinnar
sem urraði á mann Detroit, USA!
Þetta voru ógleymanlegir tímar
amerísku kagganna og rúntsins í
miðbænum sem meitlaði svip sinn
á líf unglinganna í denn. Strák-
arnir voru kenndir við ökutækin,
stelpurnar við sílsabeyjur og ann-
að í þeim dúr. Síðan var rúntinum
lokað, fyrirbrigði sem kallað var
„olíukreppa“ gekk frá kagganum,
japönsk og evrópsk „grámygla“
tók völdin. Unglingarnir í dag
geta fengið örlitla nasasjón af
þessu ameríkaníseraða, róm-
antíska skeiði í myndum á borð
við Amerískt veggjakrot (Americ-
an Graffiti).
Annar, minnisstæður glæfra-
akstur var í Þrumuvegi (Thunder
Road), þar sem Robert Mitchum
leikur hetju úr Kóreustríðinu. Ný-
heimtur úr helju tekur hann upp
iðngrein feðra sinna, landabrugg í
fjallendi Kentuckyfylkis. Jaxlinn
fer létt með að snúa lögguna af sér
á sérútbúnum Lettanum sínum á
sveitavegum Suðurríkjanna. Auk-
inheldur syngur Mitchum tit-
illagið (sem hljómar enn í koll-
inum), gott ef þessi magnaði
leikari kom því ekki á topp 10.
BOND OG BULLITT
Breski ofurspæjarinn hressti
heldur betur upp á bíómenn-
inguna við upphaf sjöunda áratug-
arins. Fyrsti, umtalsverði glæfra-
aksturinn er að finna í Goldfinger
(’65), síðan eru slík atriði nánast
fastur liður í þessum vinsælasta
bálki kvikmyndasögunnar. Allar
götur til Die Another Day (’02), en
okkar eigið Jökulsárlón er einmitt
bakgrunnur aðal bílaeltingarleiks
myndarinnar.
1966 var leikstjórinn John
Frankenheimer á hápunkti ferils
síns og Grand Prix var vissulega
mikilfengleg mynd þar sem öku-
þórar Formula 1 geysast um göt-
ur Mónakó og víðar. Svífast einsk-
is á brautinni og í bólinu. Við sögu
koma James Garner, Yves Mont-
and og Toshiro Mifune. Sem sagt
stór og alþjóðleg mynd, plöguð af
„multi screen“-brellum sem þóttu
nauðsynlegar á síðari hluta 7. ára-
tugarins. Myndin verður undirrit-
uðum jafnan minnisstæð þar sem
hann lenti í sínum fyrsta árekstri
nýkominn út af sýningunni og
fannst hann svífa í lausu lofti á
mörkum áhrifa hvíta tjaldsins og
veruleikans uns Volkswagenpútan
skall með eftirminnilegum og
mjög jarðbundnum hætti á hjól-
unum eftir svifflug yfir umferð-
areyju á Hringbrautinni.
Myndin sem átti eftir að setja
allt á annan endann og hrinda af
stað flóði bílamynda er Bullitt,
tímamótaverk frá 1968. Steve
McQueen leikur aðalhlutverkið en
auk þess framleiddi hann mynd-
ina og átti hugmyndina að því að
fá Peter Yates, þá óþekktan,
breskan leikstjóra, til að stýra
myndinni. Í stuttu máli gerðu þeir
félagar brattar og hæðóttar göt-
urnar í San Fransisco víðfrægar
og Ford Mustang ’67 að sígildu
tryllitæki í einstakri afþreying-
armynd.
BLÓMASKEIÐIÐ 1970—’80
Sjöundi áratugurinn byrjaði
með miklum látum í malbiksgeir-
anum. 1971 var frumsýnd Ósk-
arsverðlaunamyndin Franska
sambandið (The French Connect-
ion), sem er líkt og Bullitt, tíma-
mótaverk sem er eftirapað enn
þann dag í dag. Gene Hackman,
Fernando Rey og Roy Scheider
fara með aðalhlutverk í sannkall-
aðri kvikmyndaperlu, prýddri
frumlegum eltingarleikjum af öll-
um stærðum og gerðum. Minna
hefur verið látið með Vanishing
Point, sem gerð var sama ár. Þó er
hún einhver besta mynd sinnar
gerðar, ótúlega vel heppnuð af-
þreying um mann sem tekur að
sér að koma upptjúnuðum Dodge
Challenger ’70 frá Kólóradó til
Kaliforníu. Í eðli sínu B-mynd,
gerð af Richard Sarafian með
Barry Newman í aðalhlutverkinu,
hvorugur náði lengra. En myndin
þeirra er fyrir löngu sígild með
frábærum atriðum, ekki síst
óvæntum og nýstárlegum end-
inum (sem Ridley Scott end-
urnýtti í Thelmu og Louise ’90).
Áttundi áratugurinn er blóma-
skeið bílamyndanna, til viðbótar
kemur Amerískt veggjakrot (’73),
enn eitt klassastykkið, til sög-
unnar. Kom George Lucas á kort-
ið og heilum tug óþekktra leikara
sem áttu eftir að gera garðinn
frægan. Duel (’72), segir af með-
aljóni á sínum meðalvagni sem
lendir í því ótæti að espa á sig
óþekktan vörubílstjóra sem reynir
að koma honum út af veginum á
sínu 14 hjóla ferlíki. Myndin gerði
mikið úr litlu og vakti athygli á
ungum og efnilegum leikstjóra,
Steven Spielberg að nafni. Mynd
Johns Dahl, Joy Ride (’01), á
henni mikið að þakka.Þá er ógetið
klassíkurinnar The Getaway
meistara Sams Peckinpah. Aftur
kemur Steve McQueen við sögu, í
hlutverki smábófa sem leiddur er í
gildru og á hjólum sínum fjör að
launa í mynd sem er ætíð jafn
spennandi á að horfa. Forðist eft-
irlíkinguna frá 1994!
Annað uppáhald á þessum bæ
er B-myndin The Last American
Hero (73), vel gerð og spennandi
mynd um landabruggara sem ger-
ist bílasmiður og kappakst-
urshetja. Jeff Bridges leikur
kappann af alkunnum þokka.
Meira af góðum B-ökumyndum:
Two Lane Blacktop (’73) er besta
leikstjórnarverk tökustjórans
Monte Hellman, sem fékk til liðs
við sig höfðingjann Warren Oates
og söngvarann James Taylor, sem
leikur bjartsýnan ökuþór sem
keppir á Chevrolet ’55 um Banda-
ríkin þver og endilöng. Þessi
mynd er tær snilld – í minning-
unni a.m.k.
Dirty Mary and Crazy Larry er
enn ein hugljúf B-myndin frá
þessum gósentímum tryllitækja á
tjaldinu. Peter Fonda og Susan
George eru sannarlega minn-
isstætt par sem keppa á bílgarmi
sem tjaslað er saman milli þol-
raunanna af Adam Roarkeeinum
margra, hálfgleymdra skapgerð-
arleikara 8. áratugarins.
Jack Starrett var á þessum
tíma einn fremsti B-myndasmiður
Hollywood og gerði m.a. Race
With the Devil (’78), einstaklega
óhugnanlega kappakstursmynd
Bráðna barðar, brennur malbik!
„Kjúklingaatriðið“ fræga í
Syndum feðranna — Rebel
Without a Cause (’55) —
vakti Sæbjörn Valdimars-
son til meðvitundar um
æsileik kappakstursatriða
og töfraljóma tryllitækja á
hvíta tjaldinu. Hálfri öld síð-
ar hafa vinsældir slíkra
mynda lítið dalað.
Reuters
Stjörnur og tryllitæki bílamyndarinnar Of fljót of fífldjörf, sem er frumsýnd um helgina.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Þessi gljáfægði Ford gladdi augað á „rúntinum“, líkt og í dag.
Morgunblaðið/Guðjón Guðmundsson
Undir stýri: Draumastaður unglinga á öllum aldri.

Framleiðendur tölvuteiknimyndarinnar (CGI) Ís-
aldar eru komnir í gang með næsta viðfangsefni,
sem bera mun nafnið Vélmenni (Robots). Lowell
Ganz og Babaloo Mandel skrifa handritið, Chris
Wedge mun annast leikstjórnina á nýjan leik og
leikara- eða öllu frekar raddavalið er sannarlega til-
komumikið. Ewan McGregor mun talsetja að-
alpersónuna, uppfinningamanninn Rodney Copper-
bottom, sem verður ástfanginn af vélmenninu
Cappy (Halle Berry). Allt er hægt í kvikmyndum!
Aðrar raddir koma úr frægum börkum Mels
Brooks, Dianne Wiest, Stanleys Tuccis, Dans
Hedeya, Jims Broadbents og Pauls Giamattis,
svo nokkrir séu nefndir. Ísöld var ein vinsælasta
mynd síðasta árs en Vélmennin er ekki væntanleg
fyrr en á páskum 2005.
Ísaldarmenn snúa sér
að framtíðinni

Meira af kvikmyndum
sem verða frumsýndar
2005: Tökur eiga að
hefjast á nýrri mynd um
hattprýddu hetjuna Ind-
iana Jones í ágúst. Víst
er að fjölmargir aðdá-
endur bíða með óþreyju
fjórða kaflans, þar Harri-
son Ford verður á sínum
stað í aðalhlutverkinu.
Eins hefur verið gengið
frá ráðningu Seans
Connerys og Karen All-
en og Kate Capshaw
verða á meðal aðalleik-
enda. Frank Darabont
(The Green Mile, The
Shawshank Redemp-
tion) ritar handritið en
Steven Spielberg framleiðir og leikstýrir að
venju.
Indiana snýr aftur
Harrison Ford

Téa Leoni er ein örfárra leikkvenna í kvikmynda-
iðnaðinum sem geta hugsanlega náð varanlegri
fótfestu á hálum klöppum Hollywoodborgar. Þessi
hæfileikaríka leikkona lék síðast á móti Al Pacino í
Fólki sem ég þekki – People I Know; Kim Basinger
og Ryan O’Neal. Þá fer hún með aðalhlutverkið í
Hollywood endi, nýjustu mynd Woodys Allens og
er væntanleg í íslensk kvikmyndahús á næstu vik-
um. Þessa dagana er Leoni að undirbúa sig fyrir
tökur Miss Captivity, sem fjallar um óvenjulegt
efni: Fegurðarsamkeppni í illræmdu fangelsi í Texas.
Eins og flest sem er frumlegt í kvikmyndaheiminum
er hugmyndin fengin úr veruleikanum, nánar til-
tekið vafasamri keppni sem haldin var í Litháen fyr-
ir nokkru á vegum „raunveruleikasjónvarps“-
manna.
Leoni á leiðinni í grjótið

Sir Ridley Scott, sem var
aðlaður um síðustu áramót,
er aðalbakhjarlinn að nýrri
mynd um Tristan og Ísold,
sem tekin verður í Prag í
sumar og haust. Það er
Scott Free, kvikmyndagerð-
arfyrirtæki Sir Ridleys sem framleiðir myndina en
Kevin Reynolds kemur til með að sjá um leikstjórn-
ina. Eftir hann liggja m.a. hin undarlega Waterworld
og Greifinn af Monte Christo. Myndin er byggð á
miðaldasögninni um ástarþríhyrninginn fræga sem
hefur áður verið kvikmyndaður í nokkur skipti og
var að auki yrkisefni tónskáldsins Richards Wagn-
er. James Franco, sem leikur Harry Osborn í
Kóngulóarmanninum, mun fara með hlutverk
Tristans.
Sir Ridley, Tristan og Ísold
Sir Ridley Scott