Morgunblaðið - 09.10.2003, Side 1

9. október 2003
Íslenzk skip veiða meira af kolmunna
en nokkru sinni fyrr, fiskvinnsla fyrir
vestan og hagnaður í fiskimjöli og lýsi
Landiðogmiðin
Sérblað um sjávarútveg
úrverinu
VÖRUGJÖLD hjá höfnum lands-
ins á sjávarafurðum hafa hækkað
að meðaltali um 25% á liðlega fjór-
um síðustu árum. Álagningarpró-
senta aflagjalds hefur aftur á móti
hækkað að meðaltali um 58% frá
nóvember 2001 og hefur þá ekki
verið horft til hækkaðs hráefnis-
verðs á tímabilinu. Þetta kemur
fram í samanburði Samtaka fisk-
vinnslunnar á þróun vörugjalda á
sjávarafurðum og aflagjöldum hjá
18 höfnum frá ársbyrjun 1998 til 1.
júlí 2003. Þar kemur í ljós að þess-
ar 18 hafnir og hafnasamlög hafa
brugðizt miðjafnlega við í gjald-
skránni frá 1. júlí sl. Sjö hafnir
fylgja viðmiðunargjaldskrá sam-
gönguráðuneytis. Átta hafnir og
hafnasamlög hækka umfram við-
miðunargjaldskrá. Eingöngu 3
hafnir lækka frá viðmiðunargjald-
skránni.
Einstaka hafnir munu hafa gert
sérsamninga við stærri viðskipta-
menn innan þess ramma sem kveð-
ið er á í nýjum gjaldskrám hafn-
anna.
Með nýjum hafnalögum sem
samþykkt voru á Alþingi síðasta
vor verða miklar breytingar á starf-
semi hafnarsjóða og hafnarsamlaga
á næstu misserum. Allt miðað þetta
að auknu sjálfstæði hafnanna í
gjaldskrármálum og minnkandi
þátttöku ríkisins í hafnarfram-
kvæmdum á næstu þremur árum.
Frá 1. júlí á þessu ári verður gjald-
skrá hafnanna virðisaukaskattskyld
og munu hafnirnar frá þeim tíma fá
endurgreiddan innskatt m.a. vegna
framkvæmda.
Frá sama tíma hefur samgöngu-
ráðuneytið gefið út viðmiðunar-
gjaldskrá þar sem gert er ráð fyrir
heimild til 20% hækkunar og lækk-
unar hjá einstökum höfnum. Þessi
viðmiðunargjaldskrá mun gilda til
1. júlí á næsta ári, en frá þeim tíma
verður gjaldskrá hafnanna frjáls.
Sérstakt 25% álag á vörugjöld sem
runnið hefur til ríkisins verður
einnig fellt niður 1. júlí 2004.
Rúmum mánuði áður en viðmið-
unargjaldskrá hafnanna var gefin
út hafði aflagjald í samræmdri
gjaldskrá hafnanna verið hækkað
um 60% eða úr 1,0% í 1,6% af afla-
verðmæti.
Vandmeðfarið frelsi
„Nýfengið frelsi hafnanna er vand-
meðfarið og við megum ekki
gleyma því að hafnarirnar fá 30%–
60% hækkun aflagjalda 1. júlí sl.
auk þess hagræðis sem felst í end-
urgreiðslu innskatts. Fyrir sjávar-
útveginn skiptir miklu að þessi
gjöld fari ekki úr böndum og eðlileg
samkeppni ríki á milli hafnanna.
Mikil óánægja hefur blossað upp
með nýju gjaldskrána og eitt er víst
að mikil hækkun aflagjalda leiðir til
hækkunar útgerðarkostnaðar sem á
endanum leiðir til hærra hráefn-
isverðs,“ segir Arnar Sigurmunds-
son, formaður Samtaka fiskvinnslu-
stöðva.
Miklar hækkanir á
gjaldskrám hafna
Vörugjöld hafa
hækkað um fjórð-
ung og álagning
aflagjalds um ríf-
lega helming






 








  


 












FRIÐRIK J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, segir mikla
óánægju meðal útgerðarmanna
vegna hækkana á hafnargjöldum.
Hafnargjöld hafi hækkað veru-
lega, án þess að leitað hafi verið
leiða til að draga úr kostnaði hafn-
anna. Hann segir erfitt að áætla
hversu mikið útgjöld útgerð-
arinnar aukast vegna gjald-
skrárhækkunarinnar, það fari eft-
ir því hvernig einstakar hafnir
nýti heimild til hækkunar gjalda,
auk þess sem einhverjar útgerðir
hafi gert langtímasamninga við
einstakar hafnir. Þó stefni í að út-
gjöldin aukist um hundruð millj-
óna króna.
„Við höfum bent á að draga
þarf úr kostnaði hafnanna. Okkur
hefur fundist skorta á það við
stefnumörkun hafnanna og breyt-
ingar á hafnalögum. Hingað til
hafa menn hins vegar einblínt á að
auka gjaldtökuna.
Okkur finnst þannig að hags-
munir notendanna séu fyrir borð
bornir í þessum efnum. Það er til
dæmis varla hægt að tala um sam-
keppni milli hafna í uppsjávarfiski.
Víða hefur verið varið gríð-
arlegum fjármunum til uppbygg-
ingar mannvirkja við hafnirnar,
s.s. fiskimjölsverksmiðja og það er
ljóst að uppsjávarfiski verður ekki
keyrt mili hafna. Í þeim tilvikum
er ekki raunhæfur kostur að landa
nema í einni höfn. Það er engu að
síður ljóst að í þeim tilvikum sem
þess er kostur munum við beina
skipum okkar til þeirra hafna þar
sem þjónustan er ódýrust og reyna
að hafa áhrif á að það verði hag-
ræðing í höfnunum sjálfum. Það er
þó ýmislegt sem bindur menn við
sínar hafnir og því er þetta ekki
einfalt. Á næsta ári færist ákvörð-
un um gjaldtökuna til hafnanna og
þá mun enn frekar reyna á þetta.“
Friðrik segir að ráðist hafi verið
í ýmsar hafnarframkvæmdir á
pólitískum forsendum og að ekki
sé eðlilegt að ætlast til þess að
þeim kostnaði verði velt yfir á
framtíðarnotendur hafnanna. Öðru
máli gegni hinsvegar um þau
mannvirki sem byggð verða í
framtíðinni, enda hafi notendur
aðkomu að ákvarðanatökunni.
„Við höfum átt í viðræðum við
samgönguráðherra um hafnamálin
og ég á ekki von á öðru en að
hann leggist á það með okkur að
finna leiðir til að draga úr kostn-
aði við rekstur hafnanna. Það er
hinsvegar ljóst að ýmsar hafnir
munu ekki geta staðið undir
kostnaði og því verður annað en
aukin gjaldtaka af notendum að
koma til,“ segir Friðrik J. Arn-
grímsson.
Útgerðarmenn óánægðir
FÆREYSKA rækjuútgerðin Arctic Viking
hefur flaggað út eina rækjutogara sínum og
spá forsvarsmenn útgerðarinnar að í lok árs-
ins verði ekki gerður út neinn rækjutogari
undir færeyskum fána. Nú eru aðeins gerð
út 6 rækjuskip frá Færeyjum. Sjávarútvegs-
ráðherra Færeyja, Jakob Vestergaard, segir
skorta pólítískan vilja í Færeyjum til að
grípa til aðgerða til að bjarga rækjuflot-
anum.
Eins og staðan er núna taka alþjóðlegir
fiskveiðisamningar Færeyinga ekki til
rækjuveiða og því hafa útgerðirnar
sjálfar þurft að semja um veiðirétt-
indi á fjarlægum miðum. Færeying-
ar hafa reyndar yfir að ráða rækju-
kvóta við Grænland en skip þeirra
hafa einkum stundað veiðar á Flæmingja-
grunni og við Svalbarða. Færeyskar
rækjuútgerðir hafa um árabil barist
fyrir stuðningi stjórnvalda til að
mæta erfiðu árferði á rækjumörk-
uðum. Umleitanir þeirra hafa hins-
vegar ekki hlotið hljómgrunn í
færeyska þinginu. Stjórnvöld
segja að þrátt fyrir varnaðarorð
hafi færeyskar rækjuútgerðir of-
fjárfest gríðarlega á undanförn-
um árum, einkum í nýjum skip-
um.
Á 9. áratugnum ríkti mikil
bjartsýni í færeyska rækjuiðn-
aðinum og fór miklum sögum af
tekjumöguleikum rækjusjómanna. Þegar
best lét voru 18 skip í færeyska rækjutog-
araflotanum. Skipunum fækkaði síðan nokk-
uð en árið 2000 hrundi markaðsverð á rækju,
á sama tíma hækkaði olíuverð umtalsvert og
rækjuútgerðir fóru unnvörpum á hausinn.
Eins eru dæmi um að rækjuskipunum hafi
verið flaggað út úr færeyskri lögsögu og eru
þannig nokkur kanadísk rækjuskip í eigu
færeyskra útgerðarmanna sem sumir hverjir
fluttu búferlum til Kanada.
Rækjutogurum fækkar í Færeyjum
Á rækju á „Hattinum“
Morgunblaðið/Þorgeir Baldursson