Vísir - 30.09.1981, Blaðsíða 9

Miövikudagur 30. september 1981
9
Eflwalfl B. Maimquist. ytirmatsmaður garðávaxta:
VÍSIR
NEYTENDUR VILJfl
STÆRRI KARTÖFLUR
- smáar linast og rýrna fljðtt í pökkun og dreifingu
Frjáis verslun það eina
sem dugar
Kartöflur er sú matvara sem
sennilega kemst einna oftast i
fréttir og þá aðallega i kvört-
unarformi vegna litilla gæða.
Visir greindi nýlega frá deilum
kartöflubænda i Þykkvabæ við
landbúnaöarráðuneytið vegna
breyttrar reglugerðar um
stærðarflokkun kartafina. Töldu
bændur hart að sér vegið og
þessa breyttu flokkun setta á
með of litlum fyrirvara. Gengu
þeir jafnvel svo langt að neita
að afhenda kartöflur, nema
þessu yrði bréýtt aftur. Samn-
ingar tókust og nýjar kartöflur
eru á markaðnum, en við vild-
um forvitnast eilitið um viðhorf
ráðuneytisins til þessa og að-
dragandann að þessum breyt-
ingum. Fyrir svörum varö Eð-
vald B. Malmquist, yfirntats-
maður garðávaxta:
Breytt i samræmi við
það sem áður var
„Sú reglugerð sem er i gildi i
dag um stærðarflokkun kart-
aflna er frá árinu 1962. 1 henni
eru ákvæði um að minnsta stærð
af kartöflum i 1. flokki skuli
vera 35 mm i þvermál. Eftir að
þessi reglugerð tók gildi var
spretta mjög mismunandi og lé-
leg á svo kölluðum „kalárum”,
sem þarna fylgdu á eftir. Fram-
leiðendur fengu þvi til leiðar
komið að undanþágur yrðu
gerðar á stærðarmati varðandi
1. flokk, það yrði lækkað niður i
33 mm lágmarksþvermál. Um
þetta snýst deilan nú, það er
hvort afnema skuli þessa
undanþágu eða ekki. Hún hefur
verið i gildi siðan 25. október
1968, enda léleg spretta oft og
tiðum, allt fram til ársins 1979.
Það dróst sem sagt að breyta
þessu aftur i samræmi við upp-
haflega mynd eins og gera átti
nú. Kartöfluspretta hefur verið
mun betri nú siðastliðin ár eða i
góðu meðallagi, nema ef vera
skyldi norðanlands nú i haust.
■* Á undanförnum árum hafa æ
fleiri framleiðendur haft orð á
þvi við mig, að afnema þyrfti
þessa undanþágu og töldu það
geta aukið kartöfluneyslu að
nýju. En það er ákveðinn kjarni
stórbænda i Þykkvabæ sem
aðra skoðun hefur og óskuðu
þeir eftir þvi nú þegar breyting-
in var gerð, að hún tæki ekki
gildi að svo komnu máli”.
Ráðuneytið vill efla
vandaða framieiðslu
„Það sem fram hefur komið i
blöðum frá Yngva Markússyni i
Þykkvabæ að ráðuneytið hafi
„Kartöflur eru i dag greiddar
niður um kr. 2.76 á hvert kiló.
Það er þvi hagur neytendanna
að fá sem besta vöru. Ef um
frjálsa samkeppni væri aö ræða
i framleiðslu, dreifingu og sölu á
þessari vöru, mundu vandamál-
in sem nú er verið að glima við
minnka stórlega. Framboð,
eftirspurn og gæði sæju fyrir
sliku.”
JB
Kartöfluneysla hefur
minnkað
Blómstrandikartöflugrasog góðar stórar kartöflur rétt eins og hinn almenni neytandi vill hafa þær.
þeirra hönd hafa óskað eftir
stærri kartöflum á markaðinn.
Það er margt sem kemur til.
Neysluvenjur hafa breyst á sið-
ustu árum. Þannig þarf stærri
kartöflur til bökunar (40-60
mm) og i „franskar kartöflur”.
Einnig er það staðreynd að
smærri kartöflur hafa m jög tak-
markaðgeymsluþol eftir að þær
eru taknar úr köldum og góðum
geymslum hjá bændum til
flokkunar og siðan pökkunar á
almennan markað”.
Hvattir til ræktunar
stærri kartaflna
„Það flýtti fyrir þeirri breyt-
ingu sem gera átti núna að sem
kunnugt er stendur til að reisa
kartöfluverksmiðju i Þykkva-
bæ. Er ætlunin aðhún taki til úr-
vinnslu smærri kartöflur m.a.
til pökkunar i lofttæmdar um-
búðir. Þar verður vonandi hægt
að nýta til fulls framleiðsluna
þegar verr sprettur. (30-35 mm)
I 2. flokk fer stærðin 30-40 mm
og þó verðmunur i dag sé um
25% á 1. og 2. fl. þá eiga bændur
þess þó kost að selja þessa
framleiðslu nái uppskeran ekki
nægum vexti til aö fara i 1.
flokk.
Aftur á móti hefur verið reynt
að hvetja til ræktunar á stærri
kartöflum. Þannig hefur frá s.l.
ári verið g'reitt hærra verð fyrir
kartöflur sem eru 45 mm og þar
yfir. Eru þær nú 15% dýrari en
1. flokkur, þ.e. verð til framleið-
enda. Markaðurinn i dag krefst
þess að fá þessa vöru og sé ekki
aðstaða fyrir hendi til að rækta
meira af henni, er óumflýjan-
legt annað en að flytja þær inn.
Neytendur gera kröfur til þess”.
Með aukinni tækni og vélbúnaöi má sem best nýta smáar kartöflur,
til dæmis á þann hátt sem myndin sýnir, aö pakka þeim i lofttæmd-
ar umbúöir á neytendamarkað. Slikir möguleikar opnast nú meö
kartöfluverksmiðjunni i Þykkvabæ.
„Þvi miður er það staðreynd
að kartöfluneysla hefur farið
minnkandi undanfarin ár. Til
þess eru margar ástæður, svo
sem aukið framboð af öðru
grænmeti, en einnig að okkur
hefur ekki tekist að hafa nægi-
lega íjölbreytni á boðstólum.
Kartöflurnar smáu, sem mest
hefur verið af, hafa ekki fallið
neytendum i geð til almennrar
neyslu. Er skemmst að minnast
kröfu Heilbrigðiseftirlits
Reykjavikurborgar frá þvi i
sumar um að kartöflumat yrði
hert frá þvi sem verið hefur.
Arsneysla islendinga i dag er
á milli 13 og 14 þúsund tonn en
ætti að geta orðið allt að 18 þús-
und tonn miðað við 70-80 kilóa
ársneysluá mann. Það er nægi-
lega mikið sett niður og með
bestu hugsanlegu meðferð á að
vera hægt að lengja markaðs-
timann frá þvi sem nú er, þegar
kartöflur seljasl yfirleitt upp i
júlilok. Kælivélar sem settar
hafa verið upp i geymslum hjá
framleiðendunum, hafa gefið
góða raun og ættu að geta stuðl-
að að lengra geymsluþoli.”
Edwald B. Malmquist: Frjáls sámkeppni er I raun þaö eina sem
gildir.
ekki haft leyfi til að breyta
áðurnefndri reglugerð, er á
misskilningi byggt. 1 lögum nr.
101 frá 1966 um Framleiðsluráð
landbúnaðarins, verðmiðlun,
sölu á landbúnaðarvörum o.fl.
segir meðal annars i 39. grein:
— Landbúnaðarráðherra setur
reglugerð um framkvæmd
þessa kafla laganna, þar sem
m.a. er ákveðið: 1. Um starf-
semi Grænmetisverslunar 2.
Um flokkun og mat garðávaxta.
3. Um stofnræktun úrvalsteg-
unda 4. Um ráðstafanir til að
greiða fyrir sölu matjurta,
þegar mikið berst á markað. —
Yngvisegir ennfremur, að ég,
sem yfirmatsmaður garð-
ávaxta, hafi verið að skipta mér
af hlutum sem mér komi ekki
við. Það er auðvitað alrangt.
Landbúnaðarráðuneytið og
starfsmenn þess hafa fyrr og
siðar unnið aö þvi að vandað sé
til garávaxtaframleiðslu, hvort
sem er i ræktun, geymslu eða
við dreifingu til neytenda.”
Neytendur vilja stærri
kartöflur
„Það hefur verið áberandi að
neytendur og kaupmenn fyrir
neöanmáls
Stefán ómar Jónsson,
sveitarstjóri í Garði skrif-
ar:
Lóða-
mái í
Garða-
hreppi
Varöandi frétt I Visi 25. sept.
s.l., þar sem skilja má sem ég
undirritaður eigi alla fréttina og
framsetningu hennar, vil ég bæta
þessu viö:
Rétt er haft eftir mér, að Gerða-
hreppur á ekki landiö undir skóla-
mannvirkjunum eða höfninni.
Þarna vantar hins vegar inn I, aö
þó lóöarleigusamningur hafi ekki
fundist, þá hefur ekki heldur
verið greidd lóðarleiga fyrir um-
ræddar lóðir, né hennar krafist
svo ég viti, og varðandi landið
kringum höfnina hefur ekki veriö
fariðfram á kaup á þvi i minni tið
hér.
Það er engin launung aö hér
hafa verið á kreiki gróusögur um
nefnt lóöamál undir skólamann-
virkjunum, þar sem haldiö hefur
verið fram, að farið væri jafnvel
fram á enn meira fyrir lóðina en
rétt er, og þvi þótti mér að hið
rétta ætti að koma fram svo
lausasögnum linnti. Hitt er svo
annaö mál að það sem enn hefur
farið fram á milli min og land-
eigenda eru frumhugmyndir, og
eins og þær eru fram komnar er
langt i milli, og á sama hátt og
mér finnst hugmynd landeigenda
allt of há finnst þeim min hug-
mynd tfkarlega lag, en þessi
oröaskipti hafa þó að sjálfsögöu
fariö fram I fuliri og gagnkvæmri
viröingu okkar á milli.
Veigamikill punktur féll úr
þessari frétt, en það er að.. i
siðustu fundargerð hrepps-
nefndar kemur fram að ekkert
frekar hefur verið aðhafst I þessu
máli, þar sem unnið er i öðru
skyldu máli og kapp lagt á að
ljúka þvi fyrst, og af sömu ástæöu
hef ég ekki viljað birta mina
verðhugmynd. Næsti leikur er I
minum höndum og meðan hann
hefur ekki verið leikinn verður að
sjálfsögöu ekkert aðhafst við að
reisa sundlaugina á lóðinni.
Það að Björn Finnbogason og
sonur hans Finnbogi séu fyrrver-
andi oddvitar hér, einhverjar
gamlar sviptingar I hreppsnefnd-
um og fyrri stefnur i málum hér,
er mér óskylt meö öllu.
Þökk fyrir birtinguna.