Pressan - 15.02.1990, Síða 14

14
Framhald af fyrri síðu
Hljómburður
eyðilagður
Það verður annars ekki séð hvaða
tilgangi það þjónar að þvinga Þjóð-
leikhúsið til að aðlagast hugmynd-
um manna um nútímaleikhús. Eink-
um þar sem það er fyllilega fram-
bærilegt leikhús (einnig hvað varð-
ar sjónlínu) og hið eina sinnar teg-
undar á íslandi. Það virðist liggja
beinna við að byggja nútímaleikhús,
enda gera menn ráð fyrir því að ein-
hvern tímann í framtíðinni verði
byggður minni salur við Þjóðleik-
húsið.
Þjóðleikhúsið hefur líka þann
ótvíræða kost umfram önnur hús,
að hljómburður er þar betri til tón-
listarflutnings en annars staðar.
Þetta er besta húsið til óperuflutn-
ings og ekki er sýnt að byggt verði
sérstakt óperuhús í bráð. Ennfremur
hafa helstu „kassastykki" undanfar-
inna ára verið söngleikir. Endurbæt-
ur á húsinu, sem fela í sér bæði verri
hljómburð til tónlistarflutnings og
færri sæti (þar af leiðandi minni
tekjumöguleika), hljóta að vera fjár-
festing sem orkar tvímælis.
Það sem vegur einnig þungt á
metunum er að Þjóðleikhúsið stend-
ur enn í sinni upphaflegu mynd og
er eitt af sérstæðustu verkum Guð-
jóns Samúelssonar. Það hefur
menningarsögulegt gildi, eins og
húsfriðunarnefnd hefur reynt að
benda á, og menningarsögulegt
gildi eykst með árunum, en rýrnar
ekki.
Ekki eini
valkosturinn
Léleg aðstaða áhorfenda á ugg-
laust einhverja sök á minnkandi að-
sókn undanfarinna ára, en erfitt er
að meta hve mikla. Það virðist
nokkur bjartsýni að ætla að „stór-
bætt sjónlína" í tveimur þriðju hlut-
um áhorfendasvæðis muni laða fólk
að húsinu i stórum stíl.
Sýnt hefur verið fram á, að hægt
er að bæta aðstöðu áhorfenda til
mikilla muna, án þess að riðla allri
innri skipan hússins, eins og lagt er
til í tillögu E-4.2. Því er það glapræði
að ráðast í það böðulsverk sem end-
urbæturnar eru.
Fimmtudagur 15. febr. 1990
■!HM!T:lU:l
>1'J;
FYRIR TONLEIKAHALD
Rúmmál salar minnkar verulega viö hækkun salargólfs.
Litli salurinn á þriöju hœö (sem er nokkurs konar forsalur efri
svala) veröur stúkaöur af Báöar aögeröir valda því aö hljómburöur
til tónleikahalds versnar til muna í áhorfendasalnum.
EFRI SVÖLUM HNIfCAP TIL
Nýju svalirnar veröa svipaöar aö stœrö og efri svalir og brattinn sá
sami. Þær veröa nokkru lœgri og mun efsta röö nýju svalanna sam-
svara þriöju röö efri svala. Lœkkunin er ekki meiri en svo aö áhorf-
endur á nýju svölunum veröa fyrir ofan og aftan viö kjör-sjónlínu.
Veigamesta breytingin er sú, aö gengiö veröur upp á svalirnar neö-
anveröar í staö þess sem nú er, aö gestir fari upp á þriöju hœö og
þaöan niöur tröppur svalanna í sœti sín. Þetta þykir öllu eölilegri aö-
komuleiö og síöur taugastrekkjandi fyrir lofthrœddcr áhorfendur.
Meö þessu nýnœmi er líka síöur hœtta á aö áhorfendum finnist þeir
vera komnir aftur upp á gömlu efri svalirnar.
SALARGOLF ÍSKYGGILEGA BRATT
Hallinn á salargólfi veröur mun meiri en kjör-sjónlína krefst. Þetta
stafar afþví, aö efsta sœtaröö veröur aö ná upp á aöra hœö, en finna
á viöunandi leiö til þess aö koma áhorfendum niöur í salinn afann-
arri hϚ.
SALARDYR LAGÐAR NIÐUR
Vegna gólfhallans veröur aö leggja fernar af sex salardyrum niöur
á fyrstu hœö. Vegna þessa veröur aö beina fjölda áhorfenda upp á
aöra hœö hússins þar sem komiö veröur fyrir fleiri dyrum.
Meö einum dyrum niöri, hvorum megin viö sviöiö, er sýnt aö ör-
tröö og umferöaröngþveiti myndast viö þá enda fatahengjanna sem
nœstir eru dyrunum. Því er gert ráö fyrir aö fatahengi á fyrstu hœö
veröi fœrö.
FATAfiEffGi
BYÐUR GESTI VELKOMNA
Talsvert rými myndast undir salargólfinu viö hœkkunina. fbígerö er
aö nýta þaö svœöi fyrir fatahengi. Endanlegar teikningar liggja ekki
fyrir afnýja fatahenginu, en Ijóst er aö afgreiösluboröiö veröur ekki
lengra en sex metrar. Afgreiösluborö núverandi fatahengis á fyrstu
hœö er 23 metrar aö lengd (19 metrar efgert er ráö fyrir fyrirhugaöri
lyftu fyrir hreyfihamlaöa í enda fatahengis aö austanveröu).
Eins og húsiö er nú blasir hvítur, óbrotinn veggur viö gestum þegar
þeir koma inn úr anddyrinu, þar sem miöasalan er. Viö dyrnar er
gestum beint til hœgrieöa vinstri, eftirþvíhvar sœtiþeirra liggja. Eft-
ir breytinguna mun fatahengiö blasa viö þegar komiö er inn úr and-
dyrinu, og þá vœntanlega örtröö fólks.
TILLAGA E-4.2
BYGGINGARMEFND OFMETUR RÁÐGJÖF UNGVERSKS VÉLAVERKFRÆÐINGS
KÚVENDING Á MIÐJUM
HÖNNUNARTÍMA
í júni sl. ffóru fulltrúar frú byggingar-
neffnd, Húsameistara rikisins og Þjóð-
leikhúsi i stutta fferð til Norðurlanda til
þess að kynna sér hvernig staðið heffur
verið að lagffæringum ú gömlum leikhús-
um þar. Þú þegar lú ffy rir tillaga A, tillaga
um lagffæringar ú úherffendasvæði Þjóð-
leikhússins.
Ferðin til Norðurlanda gerði lítið
annað en staðfesta að tillaga A er
mjög í anda viðhorfs manna á Norð-
urlöndum til breytinga og lagfær-
inga á gömlum leikhúsum, þ.e. að
varlega skuii farið í allar breytingar
og að upphafleg innri skipan húsa
fái að halda sér.
Tillaga A festist því enn í sessi og
varð eining um hana meðal bygg-
ingarnefndar, starfsmanna hússins
og arkitekta.
Sjónlína
í óhorfendasvæði
dæmd
óviðunandi
Málið tekur hins vegar óvænta
stefnu þegar ráðgjafi byggingar-
nefndar, Miklos Ölveczky, kemur til
landsins í júní.
Miklos Ölveczky kom hingað til
þess að yfirfara tæknikerfi hússins,
en hann er vélaverkfræðingur að
mennt og hefur sérhæft sig í tækni-
búnaði leikhúsa. Önnur sérgrein
hans er útreikningar á sjónlínu
áhorfendasvæða og gerðist hann
því ráðgjafi byggingarnefndar um
þessa þætti.
Niðurstaðan varð sú að Ölveczky
var ekki ánægður með sjónlínu
hússins í dags, og fannst tillaga A
bæta þar lítið úr skák.
Hafist var handa um gerð nýrra
tillagna til þess að sjá hvort unnt
væri að bæta sjónlínu. Miklos Öl-
veczky mælti sterklega með einni
þeirra, tillögu F, en hún gerir ráð fyr-
ir að hvorar tveggja svalirnar verði,
aflagðar og áhorfendur sitji í haila
sem nái frá sviðsrótum og upp að
bakvegg, u.þ.b. miðja vegu milli
annarrar og þriðju hæðar. Með til-
lögu F fengist besta hugsanlega
sjónlína fyrir allt húsið og þannig
mætti með sanni segja að öll sæti
yrðu bestu sætin.
Tillaga F var hins vegar ekki talin
fýsilegur kostur. Færa hefði þurft
stigahúsin og raunar gjörbylta allri
innri skipan hússins. Það þótti óráð-
legt, ekki síst með tilliti til kostnað-
arins sem af því hlytist. Einnig hafði
tillagan þann ókost að færa hefði
þurft tækniklefa upp á þriðju hæð.
Fundin móla-
miðlunartillaga
í júlí er búið að leggja tillögu A til
hliðar. Allt kapp er nú lagt á að út-
færa tillögur sem hafi til að bera eitt-
hvað af kostum tillögu F, en séu við-
ráðanlegar í framkvæmd. Miklos
Ölveczky telur E-4 skásta af þeim
tillögum sem menn hér treysta sér
til að leggja út í. Það er að segja, ef
miðað er við sjónlínu eingöngu.
í ágúst er sýnt að byggingarnefnd
er búin að gera upp hug sinn og að
hennar ósk snýr embætti Húsa-
meistara ríkisins sér alfarið að því
að útfæra tillögu E-4, þ.e. tillögu sem
fyrst og fremst tekur mið af sjónlínu.
Til frekari glöggvunar skal það
tekið fram að allar þær tillögur sem
gerðar hafa verið, A, B, C, D, E, E-4,
E-5 og F, eiga nokkra veigamikla
þætti sameiginlega, þ.e. stækkun
framsviðs, stækkun hljómsveitar-
gryfju, smíði lyftu í hljómsveitar-
gryfju (sem þýðir að hægt verður að
lyfta gólfi gryfjunnar upp í hæð sal-
argólfs og upp í sviðshæð), endur-
nýjun á ljósabúnaði og uppsetningu
lyftu fyrir hreyfihamlaða. Munurinn
á tillögunum felst í svalaskipan og
halla á áhorfendapöllum — og þá að
sjálfsögðu þeirri röskun á gesta-
svæðum sem breytingarnar í saln-
um hafa í för með sér.
Sex menn hafa
úrslitavald
Byggingarnefnd hússins er því
bæði upphafsaðili tillögu E-4.2 og
helsti málsvari. Húsameistari ríkis-
ins mælir með tillögu A. í bréfi til
þriggja ráðherra hefur hann gert
grein fyrir þeirri afstöðu sinni að sú
bót sem fengist af sjónlínu í tillögu
E-4.2 væri ekki nægileg til þess að
réttlæta breytingarnar og kostnað-
inn við þær. Húsfriðunarnefnd hef-
ur lagst gegn tillögunni, en bygging-
arnefnd ber ekki lagaleg skylda til
þess að taka í neinu tillit til þeirra
sjónarmiða. Arkitektafélagið hefur
mótmælt í bréfi til byggingarnefnd-
ar. Enginn fagmaður hefur gefið sig
fram og mælt með því að sérstæðri
og upphaflegri ásýnd Þjóðleikhúss-
ins verði breytt vegna svo vafa-
samra endurbóta á áhorfenda-
svæði. Greinaskrif í blöðum hafa
einkennst af andstöðu við tillöguna,
ef frá er skilið það sem kemur beint
frá byggingarnefnd.
Allt eða ekkert
Eini stuðningur sem byggingar-
nefnd á vísan kemur frá starfsmönn-
um hússins, leikarafélagi og tækni-
mannafélagi. Það verður látið liggja
á milli hluta hvort núverandi starfs-
menn hússins eigi að hafa úrslita-
vald um breytingar á gestasvæðum,
en stuðningur þeirra við byggingar-
nefnd byggist á fleiru en ánægju
með tillöguna. Viðhald hússins og
endurnýjun á lögnum og tæknikerf-
um eru orðin brýn og af hag-
kvæmnisástæðum munu þær að-
gerðir samtvinnast breytingum á
áhorfendasvæðum þegar til fram-
kvæmda kemur. Menntamálaráð-
herra hefur tekið afstöðu með bygg-
ingarnefnd og engin önnur tillaga
er í boði. Það er því öllum ljóst, og
ráðherra hefur lagt á það þrumandi
áherslu á fundi með starfsmönnum,
að komi menn sér ekki saman um
þessa tillögu kunni ekki að fást eyr-
isvirði til endurbóta á húsinu.
Eftir nokkra daga verður húsinu
lokað og framkvæmdir hefjast bráð-
lega. Það bendir því allt til þess, að
örlög þessa einstæða húss, sem
flestir telja merkasta verk Guðjóns
Samúelssonar, verði ráðin af sex
manna byggingarnefnd sem í skjóli
ríkisvaldsins hefur hundsað öll fag-
leg sjónarmið.