Pressan - 15.02.1990, Síða 22

22
Fimmtudagur 15. febr. 1990
Sumir eru l
vísindamem
Gestur Ólafsson arkitekt veröur bókstaf lega yngri
meö hverju árinu sem líöur.
Þorsteinn Pálsson þykir nánast drengsiegur og er
sagður vekja móöurtilfinningar í hjörtum margra
kvenna.
SLÆMU FRÉTTIRNAR: Likami okkar
eldist giarnan mun hraðar en afmœlis-
dagarnir segja til um. Karlmenn eldast
að meðaltali um 15,2 ár frá fertugu til
fimmtugs. Konur eldast um 18,6 ár á
þeim tiu árum, sem liða frá fertugsaf-
mœlinu þar til þær verða fimmtugar.
GÓÐII FRÉTTIRNAR: Það er mögulegt
að stöðva þessa óheillaþróun — og jafn-
vel snúa henni við.
EFTIR: JÓNÍNU LEÓSDÓTTUR
Það er alveg ótrúlegt — jafnvel
óþolandi, ef maður á að vera full-
komlega heiðarlegur — hve sumir
eldast miklu betur en aðrir. Sumt
fólk breytist hreinlega lítið sem ekk-
ert, þó árin líði eitt af öðru. Verður
meira að segja stundum huggulegra
eftir því sem aldurinn færist yfir
það. En hvernig skyldi standa á
þessu? Er þetta bara enn eitt dæmið
um óréttlætið í heiminum eða búa
þessir unglegu einstaklingar yfir
einhverri töfraformúlu, sem þeir
halda leyndri fyrir okkur hinum?
Ekki aldeilis, segja kanadískir
læknar, Dr. Richard Earle og Dr.
David Imrie, sem vinna við The
Canadian Institute of Stress
(Kanadísku steitustofnunina). Þeir
hafa rannsakað þetta mál á undan-
förnum árum með aðstoð rúmlega
600 sjálfboðaliða og komist að afar
merkilegum niðurstöðum. Og þeir
segja: Líkamar fólks eldast mishratt,
svo fæðingardagur og ár segir ekki
alla söguna! En sem betur fer má
sporna við hraðri hrörnun — oft
með góðum árangri.
Hrörnun hröðust
frá fertugu til
fimmtugs
Afmælisdagar geta sem sagt verið
óáreiðanleg heimild um likamlegan
aldur fólks, hversu skrýtið sem það
kann að virðast. Kanadísku lækn-
arnir tala annars vegar um líffræði-
legan eða líkamlegar aldur og hins
vegar um svokallaðan dagatalsald-
ur eða þann aldur, sem reikna má út
frá fæðingardegi. Og það fer eftir lif-
fræðilega aidrinum hvernig við lít-
um út, hversu mikilli orku við búum
yfir og hve móttækileg við erum fyr-
ir sjúkdómum.
Þeir Earle og Imrie völdu sér 623
tiiraunadýr og átti allt fólkið það
sameiginlegt að líta út fyrir að vera
tíu til tuttugu árum eldra en það var
í raun og veru. Læknarnir ætluðu
sér að kanna hvort breyta mætti
þessari staðreynd og gera fólkið
unglegra á sál og líkama, þó í upp-
hafi virtist það raunar borin von.
Sérstaklega virtist hrörnun um ald-
ur fram vera vonlaus viðureignar
hjá þeim tilraunadýrum, sem voru
40 til 50 ára. Við mjög nákvæma
rannsókn kom líka í ljós að líkamar
karlmanna í Norður-Ameríku eldast
að meðaltali um 15,2 ár á áratugn-
um milli fertugs og fimmtugs, en lík-
amar norður-amerískra kvenna eld-
ast að meðaltali um hvorki meira né
minna en 18,6 ár á sama tímabili.
Orsakir
og afleiðingar
Læknarnir komust með frekari
rannsóknum að þeirri niðurstöðu,
að fólkið átti sjálft drjúgan þátt í því
að líkama þess fór svona mikið aft-
ur. Ákveðnir þættir voru einkenn-
andi fyrir meirihluta þessa hóps.
Fólkið brást afar illa við streitu, það
reykti, drakk áfengi eða notaði aðra
vímugjafa, borðaði lélega fæðu,
hreyfði sig lítið sem ekkert og hafði
sérlega fastmótað og neikvætt við-
horf til lífsins.
Afleiðingarnar voru þær að þetta
fólk sýndi flest eftirfarandi ein-
kenni: Húð í andliti var óvenju
hrukkótt miðað við aldur, fólkið
þreyttist auðveldlega, það var taug-
astrekkt og sýndi lítið frumkvæði,
þjáðist oft af krónískum sjúkdómum
og svefnleysi, fékk tíð höfuðverkja-
köst og bjó yfir lítilli orku. Og þetta
töldu þeir Earle og Imrie vera í bein-
um tengslum við streitu og neikvæð
viðhorf viðkomandi einstaklinga.
Orsakir vandans
í heilabúinu
Næsta mál á dagskrá var að finna
leiðir til að stöðva þessa ótímabæru
hrörnun og helst að snúa þróuninni
við. Eftir því sem leið á könnunina
kom síðan í ljós, þó ótrúlegt megi
virðast, að þetta var raunhæfur
möguleiki — og það á einungis fjór-
um til átta mánuðum.
Guðbergur Bergsson hefur yfir
sér bjart og unglegt yfirbragð,
sem ekkert breytist.
Til þess að leika mætti á Elli kerl-
ingu varð viðkomandi einstaklingur
þó auðvitað bæði að taka sig á og
taka á. Þetta hafðist ekki fyrirhafn-
arlaust. En hvað eru menn ekki til-
búnir að leggja á sig til að yngjast
um heilan áratug? Tilraunadýr kan-
adísku læknanna breyttu því um
mataræði, stunduðu líkamsrækt og
slökun og — síðast en ekki síst —
líu ráð til að hægja á
„Elli kerlingu “
1. Temdu þér jákvæöari og sveigjanlegri viðhorf til lífsins og til-
verunnar.
2. Lærðu að láta þér þykja vænna um sjálfan þig.
3. Bættu sjálfsálitiö með því að varast neikvæðar, úr hófi sjálfs-
gagnrýnar eða sjálfsafneitandi hugsanir og athugasemdir.
4. Stundaðu djupslökun í hálftíma á dag og beindu þá jafnframt
hugsunum þínum að öllum þeim jákvæðu breytingum, sem þú
ætlar að gera á lífi þinu.
5. Gefðu þér meiri tíma til að sinna áhugamálum.
6. Fáðu einhvern trúnaðarvin eða ættingja i lið með þér.
7. Gættu þess að reyna reglulega eitthvað á líkamann, án þess að
slíkt fari út í öfgar.
8. Borðaðu fjölbreytta fæðu — mikið af trefjaríkum mat, ferskum
ávöxtum og grænmeti (sérstaklega gulu og rauðu, svo sem gul-
rótum og appelsínum), en lítið af fitu og sykri. Taktu bætiefni
daglega, ef þér finnst þú þurfa á því að halda, t.d. vítamín og
steinefni.
9. Gættu þess að fá nægan svefn til að viðhalda andlegum og lík-
amlegum styrk.
10. Hættu að reykja og reyndu að drekka aldrei meira en eitt eða
tvö glös af áfengi á dag.