Pressan - 11.04.1991, Qupperneq 21

UQcTS
21
LISTAPÓSTURINN
Ráðherrann klipptur í Þjóðleikhúsinu
,,Það er nokkud langtsíðan
danskt leikrit hefur verið á
fjölunum hérlendis, það vill
svo skemmtilega til að það
leikrit var einmitt líka eftir
Ernst Bruun Olsen," sagði
Sigrún Valbergsdóttir leik-
stjóri en hún leikstýrir verk-
inu Ráðherrann klipptur, sem
verður frumsýnt á litla sviði
Þjóðleikhússins þann 18. apr-
íl. „1 millitíðinni," sagði Sig-
rún ,,hafa íslendingar lœrt að
meta danskan húmor enda
var sjónvarpsþátturinn
Matador sýndur í sjónvarp-
inu við miklar vinsœldir svo
ekki sé minnst á kvikmyndir
Bille Augusts hins kunna
danska leikstjóra."
Höfundurinn Ernst Bruun
Olsen er eitt fremsta leik-
skáld Dana og íslendingum
að góðu kunnur en leikritið
Táningaást var sýnt í Þjóð-
leikhúsinu árið 1963 og ann-
að verk hans Bréfberinn frá
Arles var sett upp af Leikfé-
lagi Akureyrar árið 1983.
Leikritið Ráðherrann
klipptur eða Promotheus i
saksen eins og það heitir á
frummálinu var samið árið
1982 og gerist í hljóðstofu út-
varpsstöðvar þar sem menn-
ingarmálaráðherra er að
leggja síðustu hönd á út-
varpsþátt sem hann annast
eina kvöldstund í boði
danska útvarpsins. Verkið er
uppfullt af flugbeittu háði og
danskri fyndni eins og hún
gerist best hjá frændum vor-
um Dönum og undir niðri
kraumar ádeilan.
„Fjölmiðlar og máttur
þeirra er töluvert til umræðu
í leikritinu," segir Sigrún.
„Aðalpersónan er upplitaður
menntamálaráðherra í
vinstri stjórn sem er dag-
skrárstjóri í eina kvöldstund.
Hann fær til sín unga
menntakonu til að rökræða
um ábyrgð menntamanna en
vopnin snúast í höndum hans
Þetta er mjög almenn skír-
skotun til fjölmiðla og þess
heims sem þeir leitast við að
skapa en fyrirfinnst ekki í
raun og veru og sem við þurf-
um að búa við í trássi við allt
veruleikaskyn," sagði Sigrún
að lokum.
Ernst Bruun Olsen fæddist í
Nakskov á Lollandi árið 1923.
Hann lagði stund á leiklistar-
nám við leikhúsið í Óðinsvé-
og umræðurnar fara út á aðr-
ar brautir en hann hafði hugs-
að sér. Leikritið fjallar síðan
um hvar eigi að setja mörkin
í umræðunum og það kvikna
ýmsar spurningar um frelsi
og ábyrgð fjölmiðla. Þetta
hljómar sjálfsagt í eyrum
sumra sem grafalvarlegt um-
fjöllunarefni en leikritið hef-
ur meinfyndna umgjörð
þökk sé Ernst Bruun Olsen.
um árið 1946 og vann við
leikhúsið frá 1947—50. Hann
vann síðan við fleiri leikhús í
Danmörku bæði sem leikari
og leikstjóri en þekktastur er
hann þó sem leikskáld. Hann
sló eftirminnilega í gegn með
leikritinu Táningaást í Dan-
mörku en síðan hefur ekkert
lát orðið á vinsældum leikrita
hans.
Leikendur í uppfærslu
Þjóðleikhússins á Ráðherr-
ann klipptur eru Bríet Héð-
insdóttir, Erlingur Gíslason,
Baltasar Kormákur og Erla
Rut Harðardóttir. LeikstjóH
er Sigrún Valbergsdóttir og
leikmynd gerði Messíana
Tómasdóttir. Þýðandi ieikrits-
ins er Einar Már Guðmunds-
son.
„Þetta hefur meinfyndna um-
gjörð. Þökk sé Ernst Bruun 01-
sen," segir Sigrún Valbergs-
dóttir leikstjóri.
„Eitt af hlutverkum listarinnar er að leiða fólk frá heimskunni,"
segir Elías B. Halldórsson.
Folk myndi éta hvert annad
eftir fimmtíu ár
— segir Elías B. Halldórsson myndlistarmadur sem veltir fyrir sér spurningunni
hvaö gerdist ef listamenn væru teknir af lífi
,,Eitt er að sýna myndir og
annað að sýna sjálfan sig,“
sagði Elías B. Halldórsson
þegar Listapósturinn hitti
hann að máli í Listhúsi við
Vesturgötu. Hann heldur þar
sýningu um þessar mundir.
Elías er fœddur í Borgarfirði
eystra árið 1930 og fór í
Myndlista- og handíðaskól-
ann árið 1955 og síðan hélt
hann til Þýskalands og Kaup-
mannahafnar i nám.
„Ég sá málverk eftir Kjar-
val í Borgarfirði þegar ég var
strákur. I Alþýðuskólanum á
Eiðum þar sem ég var við
nám var skólastjóri sem hafði
mjög gaman af myndlist. Þór-
arinn Þórarinsson hét hann.
Hann lagði metnað sinn í það
að hafa málverk til sýnis í
skólanum og fékk þau lánuð
frá ríkinu. Þessi málverk
brenndu sig inn í mig sem og
marga aðra nemendur skól-
ans. Síðan hafa margir braut-
skráðir nemendur tekið sig
saman og gefið skólanum
málverk. Eg hugsa stundum
til þess núna að það er leiðin-
legt að í þorpum skuli víðast
hvar ekki vera neinn stór sal-
ur til að sýna myndlist."
Varstu alltaf staðráðinn í
að lœra myndlist?
„Nei, ég ætlaði að skrifa og
var reyndar staðráðinn í því
að verða rithöfundur. Mér
fannst síðan að mig skorti
skólamenntun og sú minni-
máttarkennd varð til þess að
ég lagði þau áform á hilluna.
I dag sé ég reyndar að þetta
er helber vitleysa. Það þarf
enga skólamenntun til að
skrifa og margir okkar bestu
menntamenn og rithöfundar
eru óskólagengnir. Þeir hafa
farið sínar eigin leiðir i leit að
menntun og þroska. Það er
nú þannig að flestir lista-
menn gætu tekið fyrir ein-
hverja aðra listgrein. Þetta er
spurning um að hafa í sér
neistann og fylgja því eftir,
láta kné fylgja kviði. Og ég
gerðist málari. Það liggja
keimlík lögmál að baki bók-
menntum og málverkinu,
það er sami eldurinn sem
undir brennur.
Þú hefur verið mjög trygg-
ur abstrakt málverkinu?
„Það stendur mér næst, og
án þess að ég vilji gera lítið úr
íígúrativa málverkinu finnst
mér meira pláss fyrir fanta-
síuna og minn hugarheim í
abstrakt málverkinu. Skoð-
andanum er heldur ekki sögð
nein ákveðin saga og hann
verður sjálfur að vinna úr því
sem hann sér.“
Þú fórst erlendis í fram-
haldsnám.
„Menn eiga ekki að vera of
lengi í skólum, það eru slæm
örlög að láta þurrka sig upp
og gróa fastur í einhverri aka-
demíu. Námið sem slíkt skipt-
ir svo litlu máli. Þetta snýst
um að læra undirstöðurnar
°S byggja sinn heim ofan á
þær. Og rækta sérviskuna. En
það er auðvitað alltaf lær-
dómsríkt að skoða sig um í
heiminum. Og listin læðist
allstaðar að þér. Þú kemur
inn í fagran garð eða fallega
byggingu, alls staðar gætir
áhrifa hennar. Fólk sem ekki
nýtur listar að einhverju
marki öðlast aldrei þann
þroska sem það gæti annars
öðlast.
Eitt af hlutverkum listar-
innar er að leiða fólk frá
heimskunni en fólk leitar
ótrúlega mikið á náðir henn-
ar í þessu gegndarlausa pen-
ingakapphlaupi, stríði og
ómenningu. Þó að listamenn
séu manna mest fyrirlitnir
held ég að fólk myndi éta
hvert annað eftir 50 ár væru
þeir teknir af lífi. Listamenn
njóta þá fyrst virðingar að
þeir verða gamlir. Fólk gerir
sér ekki enn grein fyrir að
það tekur hálfa öld að skapa
merkileg listaverk.
Listin er einfaldlega stórkost-
legri en fólk órar fyrir."