Pressan - 18.08.1994, Blaðsíða 11

Sofið til hœgri eða vinstri
„Með skemmtilegri þáttum ípólitískri
sögu landsins á síðari áratugum er
stríðni Sjálfstœðisflokksins við andstæð-
inga. Einn daginn hóta andstœðingar
að kippa sjálfstœðismönnum úr sam-
bandi í pólitík, einangra þá til frambúð-
ar. Annan daginn bíða þessir andstœð-
ingar þess, með tunguna lafandi, að
Sjálfstœðisflokkurinn bjóði upp á sam-
starf. “
Skoðanakannanir og umræða
um stjómmál síðustu vikur
hafa sýnt að stjómmálafor-
ingjar em orðnir þreytt lið og fjalla
nú mest um hvort þeir eigi að sofa
til hægri eða vinstri. Tveir af for-
ystumönnum Framsóknarflokks-
ins hafa fúndið sig knúna til þess
að lýsa því yfir að Framsókn verði
ekki lögð niður í bráð og er það
ömurleg staða fyrir stjómmálafor-
ingja, að finna sig knúna til að lýsa
slíku yfir. Að visu geta þeir sjálfum
sér um kennt, þótt varla verði sagt
að Halldór Ásgrímsson hafi sofið á
vinstri hliðinni sér til óbóta á liðn-
um árum. En hann hefur ekki ver-
ið formaður flokksins nema
skamman tíma og á í raun og vem
enga sök á því að flokkurinn hefur
orðið hálfgerður taglhnýtingur Al-
þýðubandalagsins. Öðm máli
gegnir um Pál Pétursson á Höllu-
stöðum, sem lýsir fjálglega þeim
sigri sem R-listinn vann í Reykjavík
í borgarstjómarkosningunum, í
grein sem hann skrifaði í Tímann
s.l. laugardag. Framsóknarmenn
fóm þó ekki vel út úr þeim kosn-
ingum vegna þess að kærir sam-
starfsmenn notuðu tækifærið til að
strika Sigrúnu Magnúsdóttur út af
listanum í töluverðum mæli, henni
til svívirðingar, og einnig Alfreð
Þorsteinsson, sem var ekki skiljan-
legra. En svona fer þegar samið er
við úlfa í sauðargærum. Vegna alls
þessa telur Páll Pétursson nauðsyn-
legt að lýsa því yfir að Framsóknar-
flokkurinn verði ekki lagður niður.
Ekki þarf að búast við að Páll
Pétursson verði spurður að því
máli, ef og þegar að því kynni að
koma, enda hefur hann nóg með
að reyna að ná atkvæðum af Ragn-
ari Amalds í Norðurlandskjör-
dæmi vestra, eins og alkunna er, án
þess að verða mikið ágengt. Og
alltaf er Páll fljótur í ræðustól á Al-
þingi hafi Svavar Gestsson verið að
hella úr skálum reiði sinnar yfir
menn utan þings. Hefur Páll reynt
þar að bæta við nokkmm reiðilestri
ef það skyldi geta orðið til þess að
vekja athygli Svavars á því að þarna
sé á ferð þægur og tryggur banda-
maður. Eftir þjónustuna við Al-
þýðubandalagið og framboð R-list-
ans, þar sem Páll gerir engan
ágreining vegna útstrikana á mætri
konu, telur hann ástæðu til að taka
fram sérstaklega að Framsóknar-
flokkurinn verði ekki lagður niður.
Sannleikurinn er sá, að eftir að
fyrrverandi formaður flokksins er
kominn í Seðlabankann til að telja
peninga, á Páll Pétursson ekki
marga stuðningsmenn í eigin
flokki. Hins vegar er flokksþing
framundan og þess vegna nauð-
synlegt að vekja athygli á að nefnd-
ur Páll er enn í flokknum og sér
hann um það sjálfur. í næstu kosn-
ingum víkur hann sér eins og vana-
lega til vinstri við Ragnar Arnalds.
I þeim skoðanakönnunum, sem
ffarn hafa farið, virðist engin hætta
á því að Framsóknarflokkurinn sé
að deyja. Þess vegna er allt tal um
lengra líf hans svolítið undarlegt.
Ekki er talað um að Kvennalistinn
sé að deyja, enda lýsir gömul al-
þýðubandalagskona því yfir, að
listinn sé byggður á kvennahreyf-
ingu. Slíka hreyfingu varðar ekkert
um pólitík þótt eitthvað sé verið að
damla í velferðarmálum til mála-
mynda. Það stendur þeim kvennal-
istakonum þó nær að styðja regn-
hlífastefhu Alþýðubandalagsins
heldur en t.d. Framsókn. Kratar
virðast með hressara móti miðað
við aðstæður og ætla að fifa Jó-
hönnuraunir af. En Sjálfstæðis-
flokkurinn hristir af sér alla ólund
og kemur heldur vel út úr könnun-
um. Það er kannski mesta meinið
enda virðast stjómmálamenn utan
Sjálfstæðisflokksins sleppa sér hve-
nær sem Sjálfstæðisflokkurinn fær
viðunandi útkomu úr könnunum.
Þá fara þeir að tala tungum og bíta
í skjaldarrendur. Sjálfstæðisflokk-
urinn er hins vegar pólitísk dekur-
rófa sem hefur gaman af að dilla
sér ffarnan í andstæðinga.
Með skemmtilegri þáttum í pól-
itískri sögu landsins á síðari áratug-
um er stríðni Sjálfstæðisflokksins
við andstæðinga. Einn daginn hóta
andstæðingar að kippa sjálfstæðis-
mönnum úr sambandi í pólitík,
einangra þá til ffambúðar. Annan
daginn bíða þessir andstæðingar
þess, með tunguna lafandi, að
Sjálfstæðisflokkurinn bjóði upp á
samstarf. Kenning sjálfstæðis-
manna hefur verið, að Framsókn
hafi lengi einokað samstarf til
vinstri. Sjálfstæðismenn hafa þó
fengið vænan hlut af vinstra sam-
starfi, með kommum 1944 og
krötum í viðreisn, svo dæmi séu
nefnd. Samt álíta þeir að Framsókn
hafi einhvern einkarétt á vinstra
samstarfi. Þetta gengur svo langt,
að hvað effir annað er skrifað í
Morgunblaðið um samstarf við Al-
þýðubandalagið. Eitt sinn hét það,
sögulegar sættir. Sættir við hvað?
Hafa sættir við Alþýðubandalagið
(kommúnista) ekki alltaf verið
draumaheimur sjálfstæðismanna,
þótt þeir hafi verið að burðast við
að sofa á hægri hliðinni? Einn dag-
inn heitir það að ekki sé hægt að
stjóma án þess að hafa ffið við
launþegahreyfinguna. Alþýðu-
bandalagið hefur þó komist upp
með að samþykkja 14 launaskerð-
ingar í stjómarsamstarfi. Þótt
skiptareglan sé þannig, að langflest-
ir forystumenn ASÍ séu úr Alþýðu-
bandalaginu, mega þeir Olafur
Ragnar og Svavar una máltækinu:
Skipað gæti ég væri mér hlýtt.
Nú þegar Alþýðubandalagið ger-
ir stóra tilraun, til að sameina
vinstri menn, setur jafnvel Páll á
Höllustöðum upp hundshaus. Eftir
stendur þó óleyst sjúkleg glíma
Framsóknar við þann kristilega
krataflokk, sem hér gengur undir
nafninu íhald. Stjómmálamenn
hafa lengi forðast að skilgreina rétt
þau færi sem em í boði, þrátt fyrir
að hér sé fjölflokkakerfi. Heilir
flokkar þingmanna em svo bundn-
ir af ofiali sínu við kjósendur, að
þeir komast hvergi lönd eða strönd
í málefnabaráttu sinni, af því þeir
telja sig aldrei mega sýna bilbug í
viðhorfi til sjónarmiða andstæð-
inga. Þannig bólusetja þeir sig sjálf-
ir gegn öllum „kvillum“ and-
stæðnga. Smæð okkar gerir þennan
hrepparíg mögulegan. Sá stjórn-
málamaður, sem risi upp yfir
hrepparíginn væri álitinn annað
tveggja, ofviti eða snarvitlaus.
Hvorugt er gott og myndi þykja
óheppiíegt á þingi þrátt fyrir alít
Höfundur er rithöfundur
Að spara hamingjuna eða fresta henni
VmSKiRTi
- HiN HLiÐiN
Vikulegur dálkur um viðskipti og fjármál
er skrifaður af pallborði nokkurra
einstaklinga í viðskipta- og fjármálalífi.
„Þeir fóru á hótel í tilvistarkreppu sinni
en þar spurði starfsfólkið gesti: Ætlarðu
að sofa eða stökkva?“
Um síðustu helgi heyrðum
við um rússneskan mann í
tilvistarkreppu, sem leitaði
griða í Selfosskirkju. Þessi rússneski
sjómaður hafði ekki höndlað ham-
ingjuna. Sem betur fer leitaði þessi
vansæli maður yfir Ölfusárbrú, því
óhamingjusamt fólk getur hoppað
út í Ölfusá og bundið enda á
óhamingjusamt líf sitt.
Þessi maður er ekki sá fyrsti sem
á í tilvistarkreppu og hugleiðir
hvers konar lífi hann hefur lifað og
hvort hann geti nokkurn tíma
höndlað hamingjuna. Hjá sumum
er hamingjan eins og regnboginn,
það er hægt að nálgast hamingjuna
en það er ekki hægt að höndla
hana frekar en regnbogann.
Þeir eru meira að segja til sem
hafa frestað hamingjunni með því
að spara og leggja til hliðar fyrir
síðari tíma. Á árunum fyrir heim-
skreppuna voru margir sem lögðu
til hliðar fyrir ríkulegri hamingju
síðar. Margir þeirra, sem töpuðu í
verðbréfahruninu mikla, töldu að
þeir gætu aldrei höndlað hamingj-
una aftur. Margir bundu enda á líf
sitt með því að stökkva.
Það er mikið áræði að skrifa um
hamingjuna í pistli um viðskipti.
Þegar málið er skoðað til þrautar
kemur í ljós að hamingja og spam-
aður em skildir hlutir.
Áður en lengra er haldið er rétt
að svara spumingu: Hvað þarf til
að lifa hamingjusömu lífi? Það er
stórt spurt og svarið verður ekki
verra en hvað annað.
Til að lifa hamingjusömu lífi
þarf maðurinn að uppfylla frum-
þarfir sínar sem em fæði, klæði og
húsnæði.
Maðurinn þarf að vera laus við
kvíða og angist.
Maðurinn verður að finna fyrir
ástúð og umhyggju annarra og
finna að hann sé virkur í samfélagi
sínu.
Maðurinn verður að finna fyrir
áliti og viðurkenningu sinni og
annarra.
Hamingjan verður fullkomnuð
með sköpun meistaraverks.
Ef þessar aðstæður eru allar til
staðar hjá óhamingjusömu fólki
verður fátt því til bjargar.
En hvemig höfum við stjórn á
hamingjunni? Getum við einhverju
ráðið um hvenær við njótum ham-
ingjunnar?
Vissulega getum við það. Spam-
aður og lántökur em tilflutningur á
hamingjunni, innan tímasviðs.
Með því að taka lán er verið að
flýta hamingjunni en með því að
spara er verið að fresta hamingj-
unni og öðlast hamingju með
vöxtum síðar.
Þegar sparnaðurinn fer forgörð-
um eins og hjá fólkinu á kreppuár-
unum, þá finnst fólki að lífinu sé
Iokið og aðeins svartnætti sé fram-
undan. Þá er rétt að stökkva.
I samfélagi okkar er það lög-
bundið markmið að allir skuli geta
notið hamingju í ellinni. Allir em
skyldaðir til að greiða í lífeyrissjóði
til að njóta hamingju á ævikvöld-
inu. En því miður sumir lífeyris-
sjóðir geta ekki staðið við skuld-
hindingar sínar vegna þess að þeir
hafa flýtt hamingju sumra sjóðsfé-
laga með óhóflegum lánveitingum
eða of miklum lífeyri þannig að lít-
ið verður eftir fýrir þá sem á eftir
koma.
I sumum trúarbrögðum er
sparnaður eini mælikvarðinn á það
hve dygðugu lífi menn hafa lifað.
Þeir sem hafa sparað af launum
sínum eiga í vændum eilífa sælu á
himnum en hinir sem hafa eitt og
sóað munu uppskera vist í eldi vítis
vegna lostafúlls lífernis síns.
Víst er að þennan boðskap vant-
ar í íslenskar guðsorðabækur því
íslendingar spara ekki af frjálsum
vilja. Ef ekki væru líferysissjóðir
væri innlendur spamaður fyrir
neðan allt sem gerist í nágranna-
löndum okkar. Frjáls sparnaður
hefur aðeins verið tómstundagam-
an sérvitringa í leyni. Ef frést hefur
af sparnaðinum hefúr ættingja-
skarinn komið í heimsókn og vélað
út úr sérvitringnum það sem hann
hefur önglað saman. Eyðslusamir
ættingjar telja óþarfa að endur-
greiða hinum dygðugu lánin.
Hér að framan eru talin upp at-
riði sem valda hamingju. Forsenda
þeirra er reglubundin sparnaður.
Ungt fólk, sem kaupir sér fasteign
og er með tvær hendur tómar er
dæmt til að missa allt út úr hönd-
um sér. Unga fólkið verður að
þrælum fýrir skuldheimtumenn
alla ævi ellegar að það verður gjald-
þrota með þeim afleiðingum, sem
gjaldþrot hefúr í för með sér, að
mega aldrei eignast neitt og vera
öreigar alla ævi og aldrei öðlast
neina hlutdeild í hamingjunni.
I eyrum þeirra mun glymja vísu-
brot Sigurðar Breiðfjörð, skálds og
ógæfúmanns:
Ég er œtíð armur
Ekki er að leyna því
Hljómar eyrum í
Skrattans skuldajarmur
HINUMEGIN (The Far Side)
Eflir Gary Larson
Til hvers erum við að þessu, Láki? Við vitum báðir að það fæst
engin niðurstaða í málið ekki með þessu móti.
FIMMTUDAGURINN 18. ÁGÚST 1994 PRESSAN 11