Vísir Sunnudagsblað - 05.06.1938, Síða 5

VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
St rset i s vag n a r
í Stokkhólmi.
Hersteinn Pálsson:
Það fyrsta sem eg gerði, þeg-
ar eg mátti um frjálst liöfuð
strjúka, hér i Stokkhólmi, var
auðvitað að skoða horgina. I
þvi skyni fékk eg skrá yfir all-
ar sporhrautir og strætisvagna-
leiðir i borginni og fór svo upp
í næsta strætisvagn. Vildi svo
lieppilega til, að viðkomustað-
ur er hér alveg við hótelið, þar
sem eg bý (Hótel Regina, Drott-
ninggatan 42—44).
Eg ætla ekki að fara að telja
upp hvað eg komst langt með
sporvagninum, eða livað far-
gjaldið var mikið, heldur lang-
ar mig til að segja ofurlitið frá
því mikla félagi, sem rekur
vagnana.
Féiagið er á 61 árinu; var
stofnað 10. júli 1877. Þá var
ibúatala borgarinnar um 150
þús., og farið að hera á því,
að þörf væri nokkur á almenn-
um farartækjum, er færi viss-
ar leiðir og flytti almenning
fyrir litið gjald. Áður höfðu
verið gerðar margvíslegar til-
raunir til að koma þesskonar
ferðum á fót, en gefist misjafn-
lega.
Farartækin voru þó ekki
vagnar, er gengu á spori, held-
ur venjulegir hestvagnar með
bekkjum og þaki yfir. En 10.
júli árið 1877 liófust sporvagna
ferðir á tveim leiðum, og tæp-
um 10 árum siðar var stofnað
félagið „Stockliolms Södra
Spárvágsaktiebolaget“ og liafði
það 500 þús. kr. höfuðstól.
Ferðirnar jukust jafnt og þétt
og 5. sept. 1901 var fyrsti raf-
magnssporvagninn tekinn í
notkun. Þ. 16. nóvember sama
ár var búið að útbúa alla spor-
vagnana með rafmagnsvélum
og þar með er hesturinn úr
sögunni.
Félagið jókst að kröftum og
auði með ári hverju og livert
félagið á fætur öðru gekk inn
í það. Árið 1925 keypti það
„Stockholms Centrala Aktie-
bolaget“, en það hafði tveim
árum áður hafið ferðir um
Mið-Stokkhólm, með stórum
strætisvögnum. Árið 1916 fékk
það einkaleyfi í 40 ár til að
reka sporvagna og strætis-
vagna, og verður leyfið því út-
runnið 31. des. 1956.
Á því ári var félagið endur-
skipulagt og var þá ákveðið í
lögum þess, að höfuðstóllinn
skyldi vera a. m. k. 12 milj.
króna, og ekki meira en 36
milj. Mun hann nú vera um 32
milj. Af hlutafénu eiga einstak-
ir menn aðeins 300 hréf, og
hljóðar livert á 50 kr. Það, sem
þá er eftir, á Stokkhóhns-bær.
Frá árinu 1923 hefir Stokk-
hólmur stækkað gífurlega. Á
þvi ári var fólksfjöldinn 425
þús., en á síðastl. ári 556 þús.
Á sama tíma lengdust spor-
hrautirnar úr 127 km. upp í
150 km„ en leiðir strætisyagn-
anna úr engu upp í 203 km.
Jafnframt fjölgaði línunum um
30, úr 18 upp í 48 línur.
Árið 1922 fluttu vagnarnir
90 milj. farþega, en á síðastl.
ári 192 milj. Þar af fluttu spor-
vagnarnir 142 milj. og strætis-
vagnarnir 50 milj. farþega.
Jafnframt fjölgaði ferðum á
livern horgarhúa úr 214 í 353.
Sporvagnarnir taka nú að
jafnaði 60 farþega, en tóku að-
ur 35, en nýjustu strætisvagn-
arnir taka sumir 67 farþega, en
aðrir 55. Þess er rétt að geta,
að stærstu strætisvagnarnir
ganga aðeins um úthverfi borg-
arinnar. Þeir eru samtals um
283 að tölu og hrenna 170
þeirra hráolíu, en hinir ben-
síni.
Eg set hér töflu, sem gefur
yfirlit yfir lengd þeirra leiða,
sem farnar eru:
Ar Sporv. Strætisv. Samt.
km. km. km.
1877 6.5 — 6.5
1887 16.7 — 16.7
1897 22.6 — 22.6
1907 65.6 — 65.6
1927 139.5 13.7 153.2
1937 149.1 203.0 352.1
Vegalengdin árið 1927 er eins
og loftlínan til Gávle, en 1937
eins og til Sundsvall.
Þá ætla eg að setja upp ann-
að yfirlit yfir hvaða farartæki
eru notuð og hversu mörg af
liverri tegund.
Rafmagn
Ár Hesta- sporv. Eim- sporv. U* V- oJ aJ tJ E 'OJ U 03 X3 > £ & Js 'Z 03 S & C/3 > Samtals
1877 18 18
1887 88 8 90
1897 140 10 150
1907 197 190 393
1917 227 288 515
1927 338 332 36 700
1937 310 381 *283 980
Starfsfólksfjöldinn hefir ver-
ið þessi:
Arið 1877 16 menn
— 1887 287 —
— 1897 480 —
— 1907 1342 —
— 1917 2032 —
— 1927 3322 —
— 1937 4300 —
* Auk þess 80, sem eru næstum
því fullsmíða'Öar.
Farþegafjöldinn, sem farar-
tækin liafa flutt, liefir verið
þessi:
Arið 1877 1.2 milj
— 1887 6.9 —
— 1897 16.0 —
— 1907 52.6 : —
— 1917 99.0 —
— 1927 136.2 —
— 1937 192.0 —
Þá kemur siðasla vfirlitið og
er í því samanlögð vegalengd-
in, sem vagnarnir hafa ekið á
10 ára fresti. Árið 1877 aka
vagnarnir 0.19 milj. kílómetra,
eða eins og liálfa leið lil tungls-
ins. Tíu árum síðar aka þeir
1.49milj. km„ eða vegalengd,
er samsvarar vegalengdinni til
tunglsins fjórum sinnum. Árið
1897 aka þeir 2.84 milj. km„ þ.
e. 7% sinnum til tunglsins, ár-
ið 1907 11 milj. km„ eða 29
sinnum til tunglsins og árið
1917 15.62 milj. km. (41 sinn-
um til tunglsins). Tiu árum
síðar, árið 1927 eru strætisbíl-
arnir komnir í hópinn, og aka
þeir 1.73 milj. km„ en spor-
vagnarnir 25.8 milj. km„ sam-
tals 72 sinnum vegalengdina til
tunglsins og loks árið 1937 aka
sporvagnarnir 31.5 milj. km„
en bílarnir 14 milj. km. Sam-
svarar það samtals 118% ferð
til tunglsins.
En daglega aka vagnarnir
130 þús. km„ eða meira en
þrisvar sinnum umhverfis
miðbaug jarðar.
DANA,
liið nýja hafrannsóknaskip Dana.