Vísir Sunnudagsblað - 23.07.1939, Page 2

2
VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
vanir að vera, en hinn var í
köflóttri ullarpeysu með svört-
um flauelis-ermauppslögum og
fréttum við síðar að þetta væri
prófasturinn eða presturinn á
i Bersested (Bessastöðum)x. Sá,
j er fyrr getur, spurði um leið og
j hann gekk inn, hvort nokkur
j okkar gæti talað frönsku. Mr.
Stanley ansaði um hæl, þvi
hann talar liana vel. Aðkomu-
maður sagðist þá vera sendur
j af landstjóranum, greifa Levit-
zau2), til jiess að spyrja, hverj-
ir við værum. — Bemstorff
greifi3) hafði skrifað landstjór-
anum og tilkynt honum, að
bráðlega væri von á Mr. Mac-
kenzie til íslands, en í síðara
bréfi var skýrt frá, að ferðinni
væri frestað.4) — Mr. Stanley
skýrði honum nú frá því, hver
hann væri, og lýsti undrun
sinni yfir því, að greifinn (þ. e.
Bernstorff) skyldi ekki einnig
hafa getið lians. Nú stóð að-
komumaðurinn strax upp og
sagði Mr. Stanley, að liann væri
sjálfur landstjórinn greifi Levit-
zau, og bað afsökunar á því, að
hann skyldi ekki hafa látið
þetta uppi fyrr við hann. Hann
hefði verið neyddur til þess að
haga sér svona, af því að sendi-
menn liefðu komið frá kaup-
mönnum í Háfinsfirði með þau
skilaboð, að enskt vopnað skip
væri komið inn á höfnina ....
Fregnirnar um að likur væri
á ófriði milli Englands og Dan-
merkur hefðu skotið heima-
mönnum hans svo skelk í
hringu, að enginn þeirra félcst
til þess að fara um horð. Hann
hefði því afráðið að fara sjálf-
ur. —
Eftir að hafa drukkið dálitið
af punchi, hélt hann hurt ásamt
hinum þögula förunaut sínum,
og bauð okkur um leið í mið-
degisverð til sín á morgun.
5. júlí. Greifinn stóð i dyr-
unum hjá sér og bauð oss vel-
komna; hann leiddi oss inn í
mjög snotra stofu og kom okk-
ur í kynni við greifafrúna, fall-
ega og þægilega konu, sem var
xlædd í hvitt silki og að öðru
vel til höfð....Við settumst
til matar skömmu fyrir kl. 4.
1) Markús Magnússon stift-
prófastur í Görðum 1781—98.
2) Kammerherra v. Levet-
zau, en ekki greifi, stiftamt-
maður 1785—89.
3) Andreas Peter Bernstorff,
forsætis- og utanríkismálaráð-
herra Dana um áratugi.
4) Þessi Mr. Mackenzie kom
hingað aldrei, og eír ekki sami
maður og Sir George Macken-
sie, er ferðaðist hér 1810.
J. I. Stanley, síðar Stanley
lávarður af Alderby.
Greifafrúin stjórnaði horðhald-
inu, og enn önnur lcona sat þar
lil borðs. Maturinn var ágætur
og ríkulegur, það var súpa, bæði
steikt og soðið kindakjöt, hýt-
ingur gerður úr súrum, reykt-
ur lax, kartöflur, salat, hrafna-
klukkur, ferskur lax, næpur,
terta, sætindi o. s. frv., og að
siðustu full skál af hindberja-
mauki með slegnum rjóma.
Með þessu drukkum við claret
(þ. e. rauðvin) og malaga, sem
alt var snoturlega framreitt af
pilti og þjóni, og furðaði okk-
ur á því um hann, að hann
skyldi tala vel latínu.
7. júlí. Um kl. 3 lagði skips-
háturinn iil lands með Georgs-
fána1) í skut, og kom hann um
borð aftur með landstjórann og
konu hans. Þegar báturinn var
kominn nolckuð nærri skipinu
Iögðust ræðararnir á árar og
var lileypt af sjö fallbyssuskot-
um. Þegar allir voru komnir
settumst við að borðum. Við
drukkum kaffið á þilfari, og
var það tilreitt af hinum fögru
höndum greifafrúarinnar. Voru
hásetar síðan kallaðir á þiljur
til að dansa skoskan ræl, og
greifinn, Mr. Stanley, Benners,
Calden og eg dönsuðum á aftur-
þiljunum. Landstjórinn og frú
hans fóru frá borði um kl. 10,
og Mr. Baine og Calden, sem
stýrði bátnum, fylgdu þeim.
Þegar þau lögðu frá borði voru
þau kvödd með sjö skotum, en
þau svöruðu með þreföldu
húrrahrópi".
Nú lagði skipið af stað til
Reykjavíkur og ferðamennirn-
ir gengu á Snæfellsjökul, og er
ekkert í frásögur færandi úr
þeirri ferð. í dagbók sinni segir
Wright:
„17. júlí, í Reykjavík. Þegar
eg gekk á land, liitti eg Bdne-
dikt, þjón landstjórans, sem
færði Mr. Stanley tvær tófur að
gjöf frá húsbónda sínum, var
1) Gunnfáni Breta.
önnur þeirra svört, en hin hvit.
Við sáum fálka konungs, 39 að
tölu, og voru þeir allir með
hettu; fálkarnir eru ekki not-
hæfir fyrri en þeir eru 8 vetra,
og kosta 15 dali hver“.
Hinn 30. júli var lagt af stað
til Geysis og Heklu, og var
gengið á hana, en sú ferð var
ekki sögulegri en Snæfellsjök-
ulsgangan. Var þá með þeim
sem túlkur skóari, sem hafði
lært iðn sína á Þýskalandi, og
ferðalangarnir kölluðu „Tom
the Shuster“, sem vafalaust er
afbökun á þýska orðinu „Schu-
ster“, er þýðir skóari. Þótt
grenslast hafi verið fyrir um
þennan mann, liefir ekkert
fundist um hann í kirkjubók-
um, svo að óvíst er, hvort hann
liafi verið íslenskur eða erlend-
ur, en hann fékk hjá þeim
besta orð, og Mr. Stanley segir
um hann, að hann hafi verið
mjög Ijúfur og góður maður.
Þegar þeir félagar komu úr
Hekluferðinni, segir Wright
svo frá því;
„Við komum að bóndabæ,
Mosfelli, bygðum á hól í snotr-
um dal. Shuster sagði okkur, að
þar væri góð kirkja og velmet-
inn prestur og gestrisinn. Son-
ur hans tók á móti okkur, og
bauð okkur að nota kirkjuna
um nóttina, sem við, þáðum
þakksamlega. Sóknarpresturinn
talaði latínu leikandi og gaf
Mr. Stanleý nokkrar íslenskar
bækur. Hann fylgdi okkur sjálf-
ur áleiðis til Reykjavikur. Hann
kvaðst lieita John (Jón), og
þegar við spurðum hann um
ættarnafnið, kvaðst hann ekk-
ert hafa. Nafn föður hans væri
Hanna (Hannes). Væri hann
kallaður.Jón sonur Hanna, eða
Han’s son1). Þegar hann hafði
riðið með okkur nokkrar mílur,
kvaddi hann okkur með virkt-
um, og endurtók tvisvar eða
þrisvar með tárin i augunum:
„Salvete, Salvete Brittanici**2)
Þegar við komum til Reykja-
víkur 19. ágúst, komu allir bæj-
arbúar til móts við okkur. Þeg-
ar hásetar vorir lentu hrópuðu
þeir þrisvar húrra, og hlupu
síðan til móts við oss og buðu
oss hjartanlega velkomna;
sumir þeirra grétu......Pierie
skipstjóri og skipshöfn hans
höfðu reist minnisvarða á eyj-
unni litlu við hafnarkjaftinn í
Reykjavík til minningar um
þessa íslandsferð. Hann var 14
feta hár, stóð á fæti, sem var 4
1) Síra Jón Hanpesson prest-
ur á Mosfelli 1775—1798.
2) Verið þið sælir, verið þið
sælir Bretar.
fet á veg, og ofan á honum var
flötur, 8 þumlungar á veg, og
hann bar eftirfarandi áletrun,
sem Pierie skipstjóri hafði graf-
ið á koparskjöld, sem var á
honum miðjum:
John Thomas Stanley
John Pierie liðsforingi
Herrarnir Wright
Baine
Benners og
Calden heimsóktu Is-
land, 1789.
Múrsmiðir þeir, sem unnu að
byggingu hinnar nýju kirkju í
Reykjavík bygðu liann, en skip-
stjórinn og áhöfnin lögðu undir
hann hornsteininn, og undir
hann voru lagðar nokkrar
breskar myntir“.
„Þegar eg kom með Pierie á
þessa eyju, segir Mr. Stanley, til
þess að fá loforð manna um að
minnisvarðans skyldi vera
gætt, fengu nokkrir af hásetum
vorum skipstjórann til þess að
biðja mig að gefa gamalli konu,
sem bjó þar, nokkra shillings
til þess að hindra hana frá því
að gera skipi voru nokkum
miska með göldrum, meðan á
ferðinni stæði. Eg man eldd,
hvort eg var beinlinis beðinn að
kaupa af henni leiði, en það var
bersýnilegt, að þeir héldu, að ef
ekki væri komið sér vel við
liana, þá gæti liún gert oldcur
einhverja glennu. Mér fanst það
vera skynsamlegast að fara að
óskum þeirra, svo að allri ang-
ist væri stuggað frá huga þeirra.
Gamla lconan virtist vera afar
fátæk og meinlaus, en allar lík-
ur eru á þvi, að hún hafi talið
Reykjavíkurbúum trú um það,
að hún kynni eitthvað fyrir sér.
Hún þalckaði gjöfina með því,
að óska oldcur góðrar ferðar,
og voru hásetarnir mjög á-
nægðir með það. Hefði eg ekki
gefið gömlu konunni neitt, en
skip okkar síðan lent í háska,
þá er eg handviss um, að trú-
leysi minu á norrænan galdur
hefði verið kent um“.
Nú tekur Wright aftur við að
seígja frá.
„23. ágúst. Að loknum bæn-
um (það var á 11. s. e. trin.)
lögðum við Mr. Stanley og
Crawford, sem stýrði, af stað
til Innrahólms, og komumst við
þangað á tæpum tveim tímum.
Þar tók á móti okkur herra
Stephenson1), dýrlega klæddur
í skarlatsrauð föt og tveir
yngstu synir hans.2) Herra
Stephenson hafði á takteinum
1) Ólafur Stephensen stift-
amtmaður 1790—1806.
2) Lildega Björn og Stefán.