Vísir Sunnudagsblað - 06.06.1943, Qupperneq 4

4
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
Steinn Dofri:
Enn iiin
¥ íkingilækjarætt.
' útrýfningú alls herafla
möndulveldanna úr Af-
ríku. Þessi úrslit, seni
jafnvel komu banda-
mönnum sjálfum á óvart
live skjótt fengust, hafa
gjörbreytt hernaSarað-
stöðunni í allri styrjöld-
inni, svo stórkostlega, að
héðan af er sýnt, að ekki
verður í þessum ófriði
lengur um neina sókn að
ræða af hálfu möndul-
veldanna, heldur aðeins
vörn — langa eða
skamma — þar til yfir
lýkur með ósigri þeirra og
hruni. Öllum heimi er nú
Ijóst, að möndulveldin
hafa tapað styrjöldinni
fyrir fullt og allt.
2. Hinn 22. apríl mun vera
dagurinn, sem Rússar
slilu stjórnmálasamhandi
við Pólverja, þó Banda-
rikjastjórn muni liafa
liindrað opinhera tilkynn-
ingu á þeim atburði til 25.
apríl. Er ekki ólíklegt, að
þessi „litli“ atburður verði
upphaf einhverra mestu
tíðinda í mannkynssög-
unni, áður en ýkja langt
um líður.
3. Með vissu er vitað, að 22.
april svöruðu Þjóðverjar
orðsendingum Svía út af
kafbátnum „Ulven“ með
þeim bætti, að það vakti
alheimsathygli, og gaf til
kynna, að innan tíðar
mætti búast við stærri at-
burðum úr þeirri átt. Af
þessum viðskiptum Þjóð-
verja og Svía, sem tæpasl
fóru fram með fullri
kurteisi af Þjóðverja
hálfu, eins og verið hafði
, allt til þess tíma, mátti sjá,
að Þjóðverjar búast við
Svium í fjandmanna-
flokki sínum. fyrr en varir.
Allir þessir þrír atburðir gerð-
ust um 22. apríl 1943 — og allir
munu þeix'verða upphafsatburð-
ir mikilla tíðinda.
„Sjáandi skulu þeir----“
Hér skal þá hætt í þetta sinn.
Ennþá stendur spurningnuni ó-
svarað: Hvernig var liægt fyrir
mörgum mánuðum að lesa það
út úr þessum gömlu mælingum
í Pýramídanum milda, að gjör-
breyting i ófriðnum mundi
verða um og eftir 22. apríl
1043?
Ef hér er um „ágizkun“ að
ræða, hvers vegna „hittist þá
svona á“, að hana bar nákvænv
lega upp á þessa afdrifairku
daga? Hver vegna var ekki eins
hægt að „gizka á“ marz—febrú-
ar — janúar 1943, eða þá maí
— júni — júli — ágúst 1943?
Hvers vegna apríl 1943? — 22.
apríl og dagana kringum hann
— einmitt þá daga, sem þessir
merkisatburðir gerðust á?
Það er ekki alltaf að gerast, að
Rússar og Pólverjar séu að slita
stjórnmálasambandi, og það
meðan þeir eru að berjast við
sameiginlegan andstæðing. Er
það tilviljun, að það gerðist
þennan dag?
Það er lieldur ekki alltaf ver-
ið að liefja úrslita-orustu i Af-
ríkustyrjöld, sem staðið hefir yf-
ir svo árum skiptir.
Fjölda margir merkisatburð-
ir liafa gerzl í Afríkustyrjöld-
inni aðrir en þessi. Má þar nefna
orustuna um El-Alamein, innrás
Bandaríkjanna i Algier, töku
Dakar, endurheimtu Abyssiníu
o. m. fl. En enginn þessi atburð-
ur er sýndur í hium merkilegu
mælingum. Aðeins Iokaatburð-
urinn er sýndur. Og af hverju?
Af því, að hann er aðalatburður-
inn, en allir hinir aukaatbúrðir,
aðeins nauðsynlegir til þess að
hann geti rætzt. Úrslitaorustan
markar tímamótin. Þess vegna
er hún ein sýnd i táknmyndum
liins mikla mannvirkis, en ekki
undirbúnings-atburðirnir, þó
mikilvægir, nauðsynlegir og
merkilegir séu.
Og ástæðan fyrir því er sú, að
það eru upphafsatburðirnir og
úrslitaatburðirnir einir, sem
verulega þýðingu hafa. Allt sem
milli þeirra gerizt eru aukaat-
hurðir. [>ess vegna sýna hinar
merkilegu mælingar Pýramid-
ans mikla eingöngu ]>ann tíma,
er upphafsatburðir og úrslita-
atburðir hinna þýðingarmestu
límabila gerast, en ekki aðra
athurði þó oss kunni að finnast
þeir merkilegir.
Enn hefír einn merkisdagur-
inn bætzt við á almanaki Pýra-
midans mikla, sem sannar að
það sé rétt. Og fara þeir nú ekki
senn að verða nægilega margir
til þess að við sannfærumst um,
að það~er merkileg liulin hönd,
sem stýrir öllu þessu merkilega,
sem mannlíf kallast?
Þeir sem kunnugir eru þess-
um fræðum geta nú talið orðið
marga slika daga sem allir hafa
reynst að tákna upphaf eða endi
hinnar þýðingarmestu tímabila
o.s.frv. Við skulum aðeins nefna
þessa: 4. ágúst 1914; 11. nóv.
1918; 29. maí 1928; 16.—17.
sept. 1936; 25. janúar 1941; 22.
—25. júni 1941; 20.—21. des.
1941 og nú síðast 22. apríl 1943.
Eru þetta allt „tilviljanir“,
„einkennilegar tilviljanir“,
„merkilegar tilviljanir“, — eða
eru enn að rætast á oss bin
merkilegu orð m»istarans:
AUKAR OG ATHUGANIR
við nokkrar ættfærslur
Péturs Zoplioníassonar, að
því er snertir tengdagreinir
Víkingslækjarættar, eink-
um eldri knérunna þeirra
(sbr. Sunnudagsblað „Vís-
, is“ 7. marz og 2. maí 1943).
III.
Athugunum mínum við inar
eldri ættfærslur P. Z. í Víkings-
lækjarætt lauk við bls. 116 (i
Víkl.ætt), sjá Sunnud.bl. „Vísis“
7. marz s. 1. og hefjast þær nú
i framhaldi og vitnast í Vikings-
lækjarætt I. Bindi:
Bls. 120, línu 11. a. n. Magn-
ús faðir Eiriks prests á Auðkúlu
finnst nefndur i Dipl. ísland.
(íslenzku fornbréfasafni) VII.,
bls. 721), og Jón bróðir Magnús-
ar, þá báðir ungir, synir Einars
lögréttumánns, Magnússonar á
Laugalandi i Hörgárdal (d. fyr-
ir 1448), Rúnólfssonar þar (d.
1111), Sturlusonar, Geirssonar
á Sevlu, Þorstéinssonar í Auð-
brekku, Geirssonar ins auðga,
Þorvaldssonar, Guðmundar,
sonar.ins dýra (sjá Sunnudags-
bl. ,,Vísis“ 7. marz 1943, bls. 3.).
Móðir þeirra Jóns og Magn-
úsar Einarssona var Herþrúður
dóttir Eiriks prests, Sigmundar-
sonar prests, Steinþórssonar á
Þverá i Skagafirði, Jónssonar.
Herþrúður gaf (frænda sínum)
Jóni Sigmundarsyni, siðar lög-
rnanni, allar sínar vingjafir og
löggjafir 10. Augusl 1504, til
framfæris sér „meðan hún var
sjúk‘‘, og lagði Jóni fulla fúlgu
með sér og sonum sínum. Þelta
gerðist á Marðargnúpi i Vatns-
dal (Dipl. Island. VII, nr. 661;
bls. 719—721). Má af slíku ráða
nána frændsemi Jreirra Jóns og
Herþrúðar.
Bls. 128; 1. 20 a. n. (Víkingsl.-
ætt): Þórhalli yngra og Eiði
yngra er ]>ar ofaukið (sbr.
Vatnsbyrnubrotið af Þórðar
sögu hreðu).
BIs. 129; I. 15. a. o. Indriði
faðir Jóns í Laxárnesi bjó i
Eimu i Selvogi, lögréttumaður;
hann var sonur Jóns í Hlíð í
Lóni (f. 1533, enn á lífi 1601),
Indriðasonar i Arnanesi og
„Sjáandi skulu þeir sjá, og þó
eigi skynja; heyrandi skulu þeir
hevra, og þó eigi skilja“?
Hlíð i Lóni, í Skaptafells-
sýslu, Ketilssonar, Björnssonar
(,,Bjarna“) í Hlíð, Árnasonar.
Bls. 138; 1. 8—9 a. n. Bárður
faðir Njáls prests á Kálfafelli
(c. 1340— d. 1389, er fæddur
um 1270—75. Óvíst er hvar
hann bjó. En kona Bárðar mun
hafa yerið Halla á Kálfafelli
(1344) Kolbeinsdóttir, — ann-
aðhvort Ivolbeins Auðkýlings
Bjarnasonar, eða dóttir Kol-
beins Högnasonar, Böðvarsson-
ar úr Bæ. Böðvar Bárðarson
drukknaði 1346 (Annálar) og
mun hafa verið bróðir þeirra
Arna hónda á Borg í Víðidal,
Eiríks og séra Njáls. Böðvars-'
nafnið hér rninnir á Böðvar í
Bæ. Við nánari, athugun reyn-
ist það skakkt sem áður hefir
verið gizkað á (í „Bútum“ mín-
um o. v.), að Bárður faðir þeirra
Njáls liafi verið Ólafsson eða
hróðir Þormóðar skálds og
stafar sá misskilningur frá út-
gáfu Biskupaætta í Isl. sögum2
I, hls. 357, þar sem lesið hefir
verið: „Grírna, móðir Bárðar
(ok) Þormóðar, o. s. l'rv. - i
stað þess að prófessor Jón
Helgason í Rhöfn les: „Grima
móðir bróður Þormóðar“ (þ. e.
Þormóðar munks), í inni nýju
útgáfu hans, af Biskupaættum.
Að visu virðist Bárður prestur
á Helgafelli 1302 (D. í. VI, nr.
1; bls. 6), fulltíða 1281, geta
verið sonur Ólafs abóta Hjör-
leifssonar þar, þá fæddur fyrir
1258 (þ. e. áður en Ólafur vafð
ábóti). En þessi Bárður prestur
er helzti gamall til þess að vera
faðir scra Njáls. En Bárður
faðir Njáls prests gæli verið
sonur Magnúsar prests (d.
1328), Bárðarsonar á Ballará
og í Æðev, Hjörleifssonar (d.
1227), Gilssonar á Laugunj i
Sælingsdal, Styrmissonar,
Skeggjasonar í Skógum undir
Eyjafjöllum, Brandssonar ]>ar,
Þorbiarnarsonar, Geirmundar-
sonar, Þrasasónar ins gamla
landnámsmanns i Skógum,
Þórólfssonar konungs á Upp-
löndum, Herjólfssonar borna-
brjóts, merkismanns Hálfdanar
konungs svarta. Móðir Hjörleifs
Gilssonar var Ingvildur Hall-
dórsdóttir, Brandssonar „ins
örva“, segir Aronssaga, en þar
ætti líklega að standa Brands-
sonar (príors) ins fróða, (Hall-
dórssonai'). En Brandur príor
var kominn af Þorgerði dóttur
Brands ins örva, Vermundax-
sonar ins mjóva (Landn., Mela-
/