Vísir Sunnudagsblað - 20.06.1943, Síða 1

mmm
1943
Sunnudaginn 20. júní
23. blaö
GRÁA UGLA,
§em vsir Engflendlngnr!

HEJFÍNTÝRI VERULEIKANS eru jafnveí enn
furðulegri en sjálfur skáldskapurinn. — Saga
Englendingsins Archibald Belaney, er var nafnkunn-
ur víða um heim sem Indíánahöfðinginn „Gráa uglan“,
er eitt slíkra æfintýra. Það er hægt að rekja feril hans
frá því að hann var umkomulítill afgreiðslupiltur í
vefnaðarvörubúð og þangað til hannléztsemmikilsmet-
inn og víðkunnur Indíánahöfðingi. En þessa slóð fennti
svo gersamlega í lifanda líl'i hans, að uppljóstunin
um hana olli í fyrstu hörðum deilum. En sannanirnar
voru svo óvggjandi, að ekki varð um deilt til lengdar.
— Þessa sögu segir Svend Montberg í eftirfarandi
grein. —
FYRIR fáum árum siðan lézt
nafnkenndur Indíáni í fylk-
inu Saskatchewan i Kanada.
Hann var víðkunnur undir nafn-
inu „Gráa ugla“. Enskumælandi
drengir lásu með áfergju bæk-
ur hans um líf og háttu Indíán-
anna. Dýrafræðingar um heim
allan lögðu við hlustir, þegar
hann fjallaði um dýralífið i
skógum Norður-Ameríku. Eink-
um var þekking hans á lifnaðar-
háttum hifursins frábær. Eng-
um manni hefir, hvorki fyrr né
síðar, tekizt að lýsa þessum dýr-
um á jafn ógleymanlegan hátt.
Engum hefir heldur tekizt að
vinna hug þessara mannfælnu
dýra í slíkum mæli sem honum
auðnaðist. Hann hafði flutt
fjöldann allan af fyrirlestr-
um um lifnaðarliáttu bif-
ursins í vísindafélögum i
Ameríku og Englandi. Kanada-
stjórn gerði hann að yfirtun-
sjónarmanni með Þjóðgarði Al-
berts prins í Saskatchewan og
efth’litsmanni með málefnum
Indíánanna í Norður-Amei'íku í
viðurkenningarskyni fyrir störf
hans. Hvert einasta kanadiskt
barn bar kennsl á þennan
mann af myndum í blöðum.
Andlitið var stórskorið, liður á
nefi ogandlitsdrættirnh' djúpir.
í vitund manna var hann lifandi
tákn beztu eiginleika kynstofns-
ins, greindar, hugrekkis og
trygglyndis.
Andlát hans var talið til tíð-
inda um gervallan heim. Blöðin
minntust æviatriða þessa merki-
lega Indíána, sem hafði verið
dýrafræðingur, rithöfundur og
fyrirlesari. Greinum blaðanna
fylgdu myndir af Gráu uglu, þar
sem hann bar hið íburðarmikla
fjaðraskraut Indíánahöfðingj-
ans.
En fáum dögum eftir andlát
lians var kastað „bombu“ hinna
fáheyrðustu gífurtíðinda.
\
MAÐUR að nafni William H.
Guppy frá Timigami i On-
tario kom fram með þá ósenni-
legu staðhæfingu, að Gráa ugla
hefði e'kki verið Indiáni. Guppy
taldi sig liafa hitt hann sem ung-
an Englending i silfurnámunum
hjá Cobalt í Norður-Ontario ár-
ið 1906. Siðan hefði hann fylgzt
með sér til Timigami og vanizt
lífinu í skógunum undir sinni
handleiðslu. Hann hefði þá þeg-
ar haft mikinn áhuga fyrir því,
er Indíánunum viðkom. Hann
tók að temja sér siði þeirra og
háttu, klæddist meira að segja
stundum eins og þeir. Útlit lians
var honum hliðhollt í þessu efni.
Hárið var. hrafnsvart, andlitið
markað djúpum dráttum. Að-
eins málfærið kom upp um
Archibald Be-
laney — víð-
kunnur sem
Indíáninn
Gráa ugla.
hann. Framburður hans á ensk-
unni var með greinilegum Lund-
únahreim. Hann nefndi sig
Archibald McNeil og kvaðst
vera fæddur í Mexico. Móðir
sin væri Indíáni, en faðir sinn
skozkur. Guppy kvað hann ekki
hafa talið sig Indiána. Hann
liefði nánast verið stór drengur,
sem hafði „látizt“ vera Indíáni.
Þegar forleggjara Gráu uglu
í London bárust þessi tíðindi,
mótmælti hann þeim ævareiður
og lýsti þau tilhæfulausan þvætt-
ing. Hanu tók á sig persónulega
ábyrgð á því, að Gráa ugla hefði
verið Indíáni. Og hann hafði há-
tromp á hendinni. Ekki löngu
fyrir dauða sinn hafði Gráa ugla
verið kynntur fyrir Georg kon-
ungi VI. og Elisabetu drottningu
hans. Að sjálfsögðu hefði ferill
hans verið nákvæmlega rakinn
áður en slík athöfn fór fram.
Frekari sannana þurfti ekki við!
Tveim dögum síðar bárust
enn á ný fálieyrð tiðindi. Indí-
ánakona frá Timgami fullyrti,
að hún hefði verið gift Gráu
uglu, að hann liefði verið Eng-
lendingur og hans rétta nafn
væri Archibald Belaney. Þau
hefðu gifzt árið 1906 og meðal
þeirra, sem viðstaddir liefðu ver-
ið hjónavígsluna, væri Indíána-
liöfðinginn Hvíti björn.
Bókaútgefandinn í London
svaraði sem fyrr: „Tilhæfulaus
uppspuni!“
En nú gaf sig fram ónefnd
kona. Hún hafði undir höndum
dagbók Ai-chibalds Belaney, sem
var 136 blaðsíður að stærð. Þar
var lýst þeirri æskuþrá hans,
að lifa hinu frjálsa lífi veiði-
mannanna í skógum Kanada.
Einnig var frá því skýrt, hvernig
hann, sem þá var afgreiðslu-
maður i sérverzlun fyrir karla
í Ontario, komst í kynni við