Vísir Sunnudagsblað - 23.04.1944, Side 1

1944
Sunnudaginn 23. apríl
15. blad
MATTHÍAS KRISTJÁNSSON: ’ ' ' -
KALDRAN AN ESH REPPU R
Farið hefir mjög i ’vöxt, á síð-
ari árum, hin frjálsu ferðalög
um landið, bæði byggðir og ó-
byggðir. Inn á öræfi og út til
stranda. Er það einkum fóllc úr
borg og bæjum, er notar suioai-
lejrfi sín til ferða þessara. Segir
sumt þessara manna frá ferðum
sínum í útvarpi, blöðum og
tímaritum. Bezt eru þessu efni
þó gerð skil í ritum Ferðafélags
íslands. Er þetta til fróðleiks og
skemmtunar því fólki, sem
sjaldnast á heimangengt," allra
f-izt um þá mánuði ái’síns, seri
j t'/A er umfrrðar um landið ,
sinu fegursta skrúði. Þeii’, senx
að mestu sína efnalegu afkonxu
eiga undir „sól og i’egni“, mega
ekki á þeinx tíma láta verk úr
hendi falla.
Að likindum verða útkjálkar
landsins minnst fyrir fei’ða-
mannastraumnum. Veldur þar
um: vegalengdir miklar, veg-
leysur og á stundum óblitt veð-
urfar. Alþýða manna er því litt
iróð unx sumar hinar fáförnustu
sveitir, er ekkert hefir verið
um ski’áð. Sti’andasýsJa, norð
í.n Steingrímsfjarðar má telja
til þessa. Um hinar í’aunveru-
legu Hornstrandir er fólkið
frekar fai’ið að leggja leiðir sín-
ar. Þykir það meiri karl-
mennskuraun. Þeinx hefir líka
verið gerð svo góð skil í nýút-
kominni Hornstrendingabók.
Bifreiðum er nú fært 3—4
sumarmánuðina, að sunnan til
11: Imavikur með því að fai-a um
Boi’garfjöi’ð og Dali til Gils-
fjarðar, um Steinadalsheiði. En
ætli menn að fei’ðast með sama
liætti fi’á Hólmavik til jHrúta-
fjarðar eða Norðurlands, verður
að fara sömu leið suður í Norð-
urárdal og norður Holtavörðu-
heiði.
Þegar komið er að botni
Steingrimsfjarðar, verða fyrir
tvær ár, Staðai’á, er rennur í
syðra horn fjarðarins og Selá,
er fellur i norðurhornið, báðar
óhi’úaðfiv og vatnsmiklar, eink*
um Selá. Eru þá aðeins reið-
vegir cf farið er norður Tré-
kyllislæiði til Beykjarheiðar
Djúpuvíkur — og að mestu þá
fax-ið sé norð.ur Bjarnarfjarðar-
háls til Bjarnarfjarðar.
Eftir að síldarbræðslustöð
konx á Djúpuvik og undii’bún-
ingur annarar að Eyri við Ing-
ólfsfjörð þurfa margir þang-
að að ferðast. Þó meginhluti
þess fólksstraums falli um sjó-
leiðina, kenxur þó nokkurum
sinnum fyrir, að fólk kemur
með bifreiðum til Hólmavíkur
og fer landveg norður Trékyllis-
heiði. Jafnvel þeir, senx heim-
sækja vilja Hornstratidir sunn-
an fi’á, fara þessa teið.
Skagi sá, er gengur út á millix
Steingrímsfjarðar og Bjarnar-
fjarðar heitir BjarnarfjarðarT
háls. Ströndin út með Stein-
grímsfirði að noi’ðan, Selströnd.
(Héx’aðið franx af Bjarnai-firði
samnefnt firðinum, ströndin
norðan Bjarnarfjarðar kallast
Balai’, þá Kaldbaksvik nyrst. Er
þetta einn lxreppur og ein
kirkjusókn og kennt við Kald-
rananes. Sé fai’ið eins og vegur
liggur nxeð sjó fram niun láta
nærri að vegalengdin sé 50—60
km. — Eg hefi dvalið í Kald-
rananeshreppi hátt á fjói’ða tug
ára. Af þvi fáir munu verða til
að geta þessarar afskektu sveit-
ar, kom mer til hugar að lýsa
dálítið landsháttum og þeim
lifsskilyrðum, senx fólkið hefir
við að búa.
Eins og fyrr er getið, fellur
Selá unx Selárdal í norðurhorn
Steingrimsfjarðar. Ræður hún
hreppamörkum milli Kaldrana-
neshrepps og Hrófbei’gshi’epps,
fi’á sjó og nokkuð fram eftir
Selárdal.
Bólstaður er innsti bær i
hreppnum, er það allgóð jörð,
nýtur lxún Selórdals, senx er við-
áttumikið og kostaríkt beiti-
land, Frá Bólstað þggúv vegur
norðuv Trékyllisheiði. Bessa-
um, er það mikil slægjujöi’ð og
beitiland gott. Þar hefir oft ver-
ið tvibýii. Nokkru utar með firð-
inum liggur þjóðvegur norður
til Bjai-narfjai’ðar upp með svo-
kölluðu Hólgötugili. Frá Bessa-
stöðum er löng bæjai’leið að
Sandnesi, er það minni jörð en
tún orðið gott. Æðarvarp er þar
i litlum lxólma inn xaeð strönd-
inni. Styttri bæjai’leið er fx’á
Sandnesi að Hellu. Er þar tún
stórt, en útengjar heldur rýrar.
Æðarvarp er þar í tveimur
liólmum örskammt frá landi
framundan bænum. Nokki’U ut-
ar eru Kleifar á Selströnd. Þar
bjó Torfi alþingismaður Ein-
arsson. Ber túnið hans merki,
því hann sléttaði það að mestu
og gii’ti öflugum gi’jótgarði. Eru
sléttur þessar að [>eirra tíma
hætti, með háum hryggjum, og
því óliægar umferðar með þeim
vinnubrögðum, senx nxi tíðkast.
Þar er dálítið æðarvarp í tveim
hólnium örskainmt undan. Ut-
anvert við Kleifabæinn gengur
nes í sjó fram, kallað Reykjanes,
Utanvið nesið skerst vik upp,
heitir Hveravik — var áður köll-
uð Reykjarvik. Dregur hún nafn
af hverunx, senx eru utanvert við
víkina niðri í flæðannáli. Þar
er nú sundlaug. í Hveravík er
nýbýli sanmefnt, er þar kom-
ið allgott tún. Býlin eru reyxidar
tvö, en í-æktun fylgir að mestu
öðru. Þaðan er alllöng bæjarleið
að Hafnarhólmi, er það stór
jörð, enda oftast þar tví- og þrí-
býli. Þar eru víðáttumildar
engjar og beitiland. Útræði er
þaðan golt, og í bezta lagi fvrir
báta á allri Selströnd og það eins
sem örugt er í öllum áttum. í
Hafnarhólmslandi hafa verið
byggð grasbýlin: Vik, Sólheinx-
ai’, Helganes og Dalur, öll með
dálillu í’æktanlegu landi. Stutt
bæjarleið er að Gautshamri. Þar
hefir oft verið tvibýli. A nokk-
urum hluta jarðarinnar gerðar
miklar túnbætur seinustu árin.
veiðistöð, er heitir Ilamarshælx.
Þar eru þrjú ibúðarhús og fisk-
verkunarhús, er Kaupfélag
Steingríixxsfjarðar á. Spölur
nokku : er úx jHamarshæli út á
svonefnt Fiskines, er það innsta
liúsið í Drangsnesþorpi. Víkin
utan við Fiskinesið heitir Drift-
arvík, en byggðin þar kölluð á
Sæbóli. Utan við hana gengur
klettaliamar i sjó fram. Sjór
fellur þar upp áð unx hásjávað.
Þar fyrir utan byrjar hið eigin-
lega Drangsnesþorp. Eru þar
nokkur íbúðarhús, þar er ný-
lega reist liraðfrystihús. Verslun
er þar nokkur fyrir þorpsbúa
og nágrennið. Á Drangsnesi
háfa verið gjörðar lendingar-
bætur, svo hægt er að lenda þar
smærri þilbátum þegar rólegt ex
í sjó, en ótryggt er þar skipa-
lægi eins og víðar nxeð Selströnd
nema á Hafnarhólmi. Nakkuru
utar frá Drangsxxesi er Bær. Búa
þar þrír hræður og sá fjórði að
reisa nýbýli. Undir Bæ liggur
Grínxsey i nxynni Steingríms-
fjarðar. Er þar heyskapur og
mikil útbeit fyrir sauðfé. Gerir
hún Bæ eina beztu jörð hrepps-
ins. í Grimsey er siglingaviti og
tvær stói’ar vörður, sem siglinga-
merki. Viti er einnig á Malar-
horni á landi uppi, skammt fyr-
ir utan Drangsnes. Alllöng bæj-
arleið er frá Bæ að Bjarnarnesi.
Stendur sá bær nokkuru innar
við nesið, er myndar Bjarnar-
fjörð að sunnan. Kallast Vals-
höfði yst á nesinu. Bjaxnarnes
er heldur lítil jörð en hæg og
góð til sjósóknar. Fi’á Bjarnar-
nesi er farið norður yfir nesið
unx svo kallaðar Hálsgötur
norður á Nesströnd og þá kom-
ið að Kaldiananesi. Er um
stundargangur íxxilli bæjanna.
Kaldrananes er stór jörð. við-
áttunxiklar engjar, er liggja
bæði uppi á lxálsi og inn af
firðinum fi’am nxeð Bjarnar-
fjarðará, Æðarvarp er þar og
se'lveiði, sem fer þó þverrandi
Jijn sejnni úr. Þap hefir oftast
stsðir standa iijap moð fjrðin* 0[ fré túními á aautshamri er