Vísir Sunnudagsblað - 19.11.1944, Blaðsíða 2

2
VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
mátti með sanni segja, að nafn
hans væri á hvers manns vör-
um.
Þrátt fyrir takmarkaðan
skilning á listum og sjálfsagt
milda þröngsýni i og með, ríkti
þó víða velvilji til tónlistarinn-
ar um þessar mundir og sönn
og heit gleði yfir hverjum nýj-
um liðsmanni, er vakti þær
vonir, að hann síðar mundi
gjöra garðinn frægan —, mundi
geta staðið jafnfætis erlendum
snillingum á sama sviði.
Sú mikla gifta fylgdi Haraldi
Sigurðssyni á námsbraut hans,
að allar þær vonir rættust, er
við hann voru tengdar, bæði af
ástvinum ha’ns og listunnandi
Islendingum. Hann stundaði
nám sitt með svo mikilli ein-
beitni, reglusemi og skapfestu,
að slíks munu fá dæmi. Hann
mun aldrei hafa gjört sér nein-
ar tyllivonir um það, að hann
væri listamaður af guðsnáð og
mætti e. t. v. bíða í þægilegu
sæti eftir viðurkenningu og
virðulegum titlum. Ég hygg, að
vandfundinn sé listamaður jafn
frábitinn því að skreyta sig með
ytri gyllingu. Þroska sinn öðl-
aðist Haraldur Sigurðsson
smátt og smátt með þrotlausri
vinnu á löngum, erfiðum leið-
um um lönd göfugustu hljóm-
listar, fyrst undir handleiðslu
fullkominna kennara, síðan í
sjálfstæðu starfi undir hollum
og örvandi áhrifum.
Að loknu námi í Dresden
réðst Haraldur Sigurðsson sem
kennari i píanóleik til Erfurt,
en ári síðar, eða árið 1919, réðst
hann að hljómlistarskólanum í
Kaupmannahöfn, þar sem hann
fyrst hafði setið við mennta-
brunna. Var hann því orðinn
samkennari fyrverandi tón-
meistara sinna og lærifeðra þar
við skólann. Ekki er mér kunn-
ugt um, að annar Islendingur
hafi hlotið stöðu við erlendan
hljómlistarskóla.
Mér er enn í fersku minni,
hversu mjög margir hér heima
fögnuðu því, er Haraldi svo
ungum að aldri hlotnaðist þessi
sæmd —, var veitt þessi mikla
upphefð af þeim, sem bezt
þekktu hann og voru skarp-
skyggnastir á kunnáttu manna
í þessari sérfræði og vægðar-
lausir í gagnrýni sinni.
Hefir Haraldur verið kennari
æ síðan við skólann, eða tutt-
ugu og þrjú ár samfleytt. En
auk kennslu sinnar í skólanum
liefir hann ávallt kennt mjög
mikið í heimahúsum í einkatím-
um. öllum þeim, sem ég hefi
heyrt minnast á Harald Sig-
urðsson sem kennara, ber sam-
an um, að kunnátta, kennara-
hæfileikar, itrasta nákvæmni,
samvizkusemi og einlægur á-
hugi haldist þar í hendur. — En
þrátt fyrir mikil og lýjandi
kennslustörf, hefir Haraldur
iðulega haldið hljómleika opin-
herlega, flutt ný og ný viðfangs-
efni, bætt sigri á sigur ofan,
aukið hróður sinn. Auk hinna
sjálfstæðu hljómleika hans að-
stoðar hann mjög oft söngvara
og fiðluleikara á opinberum
hljómleikum og mun hann ein-
hver allra fágaðasti og æfðasti
píanóleikari, sem Kaupmanna-
höfn hefir á að slcipa í þeirri
grein. Nálega ævinlega, þegar
rætt er eða ritað um píanóleik-
arann Harald Sigurðsson, er
mannsins einnig minnzt með
aðdáun, og hann rómaður mjög,
sökum látleysis í allri fram-
komu.
Og þetta hugþekka, aðlaðandi
í fari mannsins er ekki aðeins
á yfirborðinu —-, skikkja, sem
hann varpar yfir sig til skrauts
í hljómleikasölum. Þeir, sem
kynnast Haraldi persónulega,
hrífast ekki siður af mannlcost-
um hans og heilsteyptri skap-
gjörð en af listamanninum
sjálfum.
Hann er viðmótsþýður, fynd-
inn, glaðvær og gamansamur,
orðprúður svo að af ber og hinn
mesti jafnvægismaður í öllu
dagfari sínu.
En þegar hann er setztur við
hljóðfærið og tekur að túlka
tónverk stórbrotinna hugsana
og djúpra tilfinninga, beitir
hann i þau ríku tónlistargeði,
gæðir þau fjaðurmagnaðri lífs-
orku og fylgir öllu eftir með
miklum myndugleika og per-
sónukrafti.
Árið 1918 kvæntist Haraldur
Sigurðsson Dóru Köcher. Var
faðir hennar málaflutnings-
maður í Leitmeritz i Bæheimi.
Ég kynntist honum lítilsháttar
á námsárum mínum í Dresden.
Var Köcher allt í senn: höfðing-
legur, gáfulegur, ljúfmannlegur
og aðlaðandi. Augu hans geisl-
uðu af velvild og mannúð.
Dóra stundaði söngnám við
hljómlistarskólann í Dresden og
útskrifaðist þaðan um líkt leyti
og Haraldur. Hún er gáfuð kona
og prýðilega vel menntuð í sinni
grein. Hún hélt oft söngskemmt-
anir með undirleik manns síns,
bæði erlendis og i Reykjavík og
vann hylli áheyrenda með yfir-
lætisleysi sínu og listfágun.
Þótti m. a. aðdáunarvert,
hversu fagurlega hún bar fram
íslenzkuna i söng sínum. Frú
Dóra Sigurðsson hefir getið sér
hið bezta orð sem söngkennari.
Ilefir hún um margra ára skeið
kennt við sama skóla og mað-
ur hennar og einnig mikið í
einkatímum.
Dóra samdi sig mjög að ís-
lenzkum háttum, þegar hún
dvaldist hér, talaði íslenzku
reiprennandi, kynntist mörgum
fegurstu stöðum landsins, var
hvergi smeyk að þeysa á ís-
lenzkum gæðingum um sveit-
irna'r og kunni vel að meta ís-
lenzka gestrisni og hjartaþel.
Þau Dóra og Haraldur eiga
þrjú börn; elzt þeirra er Sig-
ríður. Starfar hún við Rann-
sóknarstofu ríkisins i Kaup-
mannahöfn.
Ölafur, sonur þeirra, nemur
hagfræði við Kaupmannahafn-
arháskóla. Yngsta barn þeirra
heitir Elísabet Guðrún. Hún er
innan við fermingaraldur.
Börn þeirra lærðu undir eins
í æsku þrjú tungumál, er þau
töluðu hreint hvert um sig með
jafnri leikni: dönsku, íslenzku
og þýzku.
Er þetta lítið dæmi þeirrar
ræktar, er foreldrar þeirra bera
til tungu feðra sinna. Haraldur
Sigurðsson er íslenzkur i anda
og innsta eðli. 1 munni hans er
íslenzkan hljómþýð og fögur,
og mun enginn geta greint á
málfari hans, að hann hafi orð-
ið að mæla mestmegnis á fram-
andi tungur á fjórða tug ára.
Sendibréf hans berá' ekki síð-
ur vott um smekkvísi hans og
hagleik á ritað mál. Stíll hans
er leikandi lipur og lífrænn og
ber blæ meðfæddrar frásagnar-
og skemmtigáfu, sem er svo rik
i fari Haralds Sigurðssonar.
Islendingar búsettir í Kaup-
mannahöfn hafa fyrr og siðar
haft holl og varanleg áhrif á
íslenzka menningu í mörgum
greinum, m. a. á fagrar listir.
Hefði Haraldur Sigurðsson
setzt að hér heima, er hann var
fullnuma i list sinni, er öruggt,
að slíkt hefði haft ómetanlegt
gildi fyrir þróun íslenzkrar tón-
listar.
En voru nokkrir verulegir
möguleikar fyrir tónlistarmann
í framandi landi til áhrifa á
þennan merka þátt menningar
okkar? Við skulum verja ör-
litlum tíma til að athuga þetta
atriði örlítið nánar. Fullkomin
tónlist á opinberum hljómleik-
um var ekki neinn hversdags-
legur viðburður um það leyti,
er Haraldur Sigurðsson tók að
efna hér til hljómleika. Flestar
greinar fagurra lista áttu sér
litla og skamma sögu um þær
mundir okkar á meðal. En fólk-
ið þráði fegurra og fyllra líf,
þráði uppbót þess, sem það
hafði svo lengi farið á mis við
af fögru mog menntandi listum
vegna þess, að íslendingaf
liöfðu dregizt aftur úr öðrum
menningarþjóðum á því sviði.
Þessi nývaknaða vaxtarþrá
undirbjó jarðveginn á farsæl-
asta hátt. Fólkið var móttæki-
legt, fullt eftirvæntingar að sjá
inn i nýja heima, hlýða á nýja,
ferska hljóma, sem endurnærðu
og svöluðu í senn, lyftu til
hærra útsýnis, opnuðu nýjar
fjarvíddir til ónuminna landa.
Á vönduðum hljómleikum njóta
næmir áheyrendur ekld einung-
is augnabliks skemmtunar,
heldur einnig menntunar.
Smekkur þeirra hreytist og
batnar, áhrifin ná langt fram í
tímann. Einhver hefir bent á,
að verk tónskáldanna svæfu
svefni Þyrnirósu milli þess, að
einhver annar listamaður vekti
þau til lífs. Þetta er hverju orði
sannara. Og það var alveg ó-
metanlega mikils virði fyrir
okkur að kynnast ýmsum af
fegurstu tónbókmenntum
heimsins (píanóverkum) fyrir
atbeina Haralds Sigurðssonar,
heyra þau flutt með fyrirmynd-
arbrag, djúpum skilningi, ítr-
ustu nákvæmni, listfágun.
Annar þáttur í starfi Haralds
Sigurðssonar mun þó e. t. v.
vera ennþá veigameiri og verka
beinlínis á þróun tónlistar hins
nýja tíma. Álitlegur hópur
ungra Islendinga hefir numið
píanóleik hjá honum um lengri
eða skemmri tíma, en síðan
komið heim, leikið opinberlega,
kennl og unnið á margvíslegan
hátt að útbreiðslu og aukinni
þekkingu i tónlist. Þessara á-
hrifa mun lengi gæta í islenzkri
tónmenntun og þau reynast
giftudrjúg.
Haraldur hefir leyft blaða-
manni að hafa eftir sér þau um-
mæli, að sumir þessara íslenzlui
nemenda sinna hafi verið gædd-
ir afburða hæfileikum. Álit hans
er, að Islendingar séu yfirleitt
hljómelskir og næmir.
Frú Dóra hefir einnig kennt
íslenzkum stúlkum söng og þær
síðan lagt söngrækt okkar lið,
að minnsta kosti sumar hverjar.
En i kyrrþey hafa þau Dóra
og Haraldur af mikilli velvild
og einlægni veitt íslenzkum
mönnum, er tónmennt hafa
numið ytra, heilræði og hollar
bendingar, er beint hafa stefnu
þeirra eftir ákveðnum brautum,
þar sem keppt var að vissu
marki og hafa greitt götu þeirra
á óeigingjarnasta hátt, stutt þá
með ráð og dáð, án þess aðrir
vissu um en þeir, sem íiðsemdar
nutu.
Og enn eru ekki taldar allar
athafnir Haralds Sigurðssonar í
þágu íslenzkrar tónlistar. Hann
liefir verið fulltrúi Islands á