Nýja dagblaðið - 29.10.1933, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
NÍJA DAGBI/AÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h/f“
Ritstjóri:
Dr. phil. porkell Jóhannesson.
Ritstjórnarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar: 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Sími 2323.
Framkv.stjóri:
Vigfús Guðmundsson.
Askriftagj. kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
30. ættliður
Þannig nefnir Guðmundur
Kamban nýjustu skáldsögu
sína. Sagan er lýsing á ís-
lenzku nútímalífi, gerist í
Reykjavík á síðustu árum og
endar með heimsókn ítölsku
flugsveitarinnar í júlí í sumar.
Skáldinu telst svo til, að
fólkið, sem hann er að }ýsa, sé
30. ættliður frá landnámsmönn-
um talið. 30 ættliðir hafa nú
um 1000 ára bil háð harða
baráttu fyrir lífinu í þessu
landi. Sagan um þessa baráttu
er mannraujiasaga. Það hefir
kostað mikið erfiði, þjáningar,
sjálfsafneitun og þreklyndi, að
brjótast gegn andstreymi 1000
ára í harðbýlu landi, við mjög
misjafna stjóm á málefnum
þjóðarinnar.
30. kynslóðin er því nær um
alla hluti betur sett en hinar
29, sem á undan eru gengnar.
Hvemig skyldi hún halda á
þeim gögnum sem henni em
fengin í hendur: Tækni, fé
og sjálfsforræði, meira en áð-
ur þekktist. Tekst henni að
sveigja tæknina til þjónustu við
sig í stað þess að ganga sjálf
undir ok hennar, líkt og hent
hefir margar aðrar þjóðir?
Tekst henni að ráða yfir fjár-
magni í stað þess að verða
þræll þess ? Tekst henni að
skapa sér svo trausta félags-
lega þjóðarmenningu, að
stjórnarfarslegu sjálfstæði
hennar sé vel borgið?
Margt er vel um fortíðina.
En nútíðin er þó betri en for-
tíðin, og framtíðin á að verða
betri en nútíðin.
Lögreglumáliö (framh. af 1. síðu).
Kosning hinna nýju lögregluþjóna,
21 að tölu.
Borgarstjóri bar fram tillögu
þess efnis:
Að settir skyldu menn í 21
lögreglumannsstöðu og skyldi
setningin gilda frá 1. nóvember
næstkomandi.
Fyrir fundinum lá listi um
21 umsækjanda, sem lögreglu-
stjóri leggur til að verði lög-
regluþjónar og um 9 aðra, Sfcm
hann telur hæfa og stmgur upp
á til vara.
Stefán Jóhann StefÓnsson
kvaddi sér hljóðs og spurðist
fyrir um það, hvort lögreglu-
stjóri myndi veita viðtöku í
lögregluliðið öðrum mönnum en
þeim 30, sem haim hefði gert
tillögur um.
Hermann Jónasson kvað ekld
vera ráðlegt að setja lögreglu-
þjónana, fyrr en þeir hefðu
tekið þátt í lögreglunámskeiði
eins og síðast þegar lögreglan
var aukin. Bar hann fram til-
lögu um.
Að valin yrðu nú 25 lög-
reglumannaefni, sem síðan
gengju á lögreglunámskeið og '
að sett yrði í stöðurnar frá
áramótum.
Fyrirspum Stefáns Jóh.
Stefánssonar svaraði lögreglu-
stjórinn á þá leið
Að það hefði veríð óþarft að
spyrja, því að vitanlega gætu
ekki aðrir starfað á sína
ábyrgð en þeir, sem hann hefði
gert uppástungu um.
Þá gerði hann fyrirspum
um það til borgarstjóra, hvort
upplýsingar þær um umsækj-
enduma, sem hann hefði sent
borgarstjóra með tillögunum,
hefðu verið fjölritaðar og send-
ar bæjarfulltrúum til athugun-
ar, og kvaðst ganga út frá að
svo væri.
Borgarstjóri kvaðst ekki
hafa sent þessar upplýsingar, j
en bæjarfulltrúar hefðu getað !
séð þær á skrifstofum bæjar-
ins.
Stefán Jóh. Stefánson kvaðst
ekki hafa vitað, að neinar ná-
kvæmar upplýsingar lægju fyr-
ir um umsækjendurna frá Jög-
reglustjóra, og kvaðst óska eft-
ir að sér og flokksmönnum sín-
um gæfist kostur á að kynná
sér þær. Hann bar þá fram
tillögu um
Að ákvörðun um lögregln-
þjónastöðurnar yrði frestað,
svo að bæjarfulltrúunum gæfist
kostur á að kynna sér upplýs-
ingamar, sem fyrir lægju frá
lögreglustjóra.
Þessi tillaga var felld með
8 atkvæðom Sj álístæðismanna
gegn 7 atkvæðum Framsóknar-
manna og Alþýðuflokksins.
Tillaga borgarstjóra um að
setja í 21 lögregluþjónsstöðu
frá 1. nóv. n. k. var samþykkt
með 8 atkvæðum (Sjálfstæðis-
manna) gegn 6, og tillaga Her-
manns Jónassonar kom því
ekki til atkvæða.
Þá var gengið til skriflegr-
ar kosningar lögreglumanna,
21 að tölu.
Um bæði málin urðu snarp-
ar umræður. Frá þeim verður
nánar skýrt, og ítarlega um
mál þessi ritað í Nýja dag-
blaðið á þriðjudag.
Kosning lögreglumanna
fór svo:
Þessir hlutu kosningu:
Friðrik Garðar Jónsson,
Jón Jónsson, Laug,
porkell Steinsson,
Guðmundur Illugason,
Aðalsteinn Jónsson,
Geir Sigurðsson,
Ágúst H. Kristjánsson,
Ármann Sveinsson,
Bárður Óli Pálsson,
Bjami Eggertsson,
Egill þorsteinsson,
Eiríkur Eiríksson,
Haraldur þ. Jóhannesson,
Kristbjörn Bjarnason,
Kristján þorsteinsson,
Leó Sveinsson,
Ólafur Magnússon,
Ólafur Sigurðsson,
S. Gr. Thorarensen,
Sigurgeir Albertsson,
Stefán Z. Jóhannsson.
Bankastræti 2 — Sími 13 45
Hefir á boðsfólum fjölbpeyff úpval af:
maivöpum, nýlenduvörum
hpeinlŒÍisvopum, sælgazii,
og fóbaksvöpum
fil dæmis:
Gerhveiti á 40 aura kg.
Hveiti á 38 aura kg.
Rúgmjöl á 26 aura kg.
Haframjöl, tvær teg.
Hrísgrjón, venjuleg.
Hrísgrjón, póleruð.
Hrísgrjón, með hýði.
Sagógrjón, venjuleg.
Sagógrjón, stór.
Mannagrjón.
Semoullegrjón.
Bón, innlent og útlent.
Skóáburður, innl. og erl.
Handsápur, innlendur
og erlendar, svo sem
hinar fínu handsápur
frá J. G. Mouson & Co.
Ilmvötn og hárvötn.
Anlitsduft, margar teg.
Andlitskrem, do.
Tannkrem, do.
Tannburstar, do.
Rakkrem, rakvélar, rakspeglar, rakblöð.
Þurkaðir ávextir: Rúsínur, Sveskjur, Grá-
fíkjur, Döðlur, Apricosur, Epli.
— Vínber ný. Appelsínur nýjar, Epli, ný. —
Góðar vörur. — Sanngjarnt verð.
Selt gegn staðgreiðslu. Sendum um allan bæ.
Haupfél. Reykjavikur
Sími 1245.

Þessir menn voru kjörnir úr
hópi þeirra, sem lögreglustjóri
hafði mælt með sem vara-
mönnum:
Aðalsteinn Jónsson,
Ármann Sveinsson,
Leó Sveinsson,
S. Gr. Thorarensen,
Stefán Z. Jóhannsson.
Þessir voru kosnir gegn til-
lögum lögreglustjóra:
Egill þorsteinsson,
Eiríkur Eiríksson,
Kristbjörn Bjarnason,
Kristján þorsteinsson, .
Ólafur Magnússon,
Ólai'ur Sigurðsson,
Sigurgeir Albertsson.
Menn þeir, sem lögreglu-
stjóri hafði gert tillögu um
sem aðalmenn, en ekki náðu
kosningu, voru þessir:
Kristján Kristjánsson,
Auðunn Sigurösson,
Einar Einarsson,
Sigurður Ingi Sigurðsson,
Guðni Jónsson,
Hamldur Jensson,
Jónas Th. K. Guðmundsson,
þórður Benediktsson,
Bjarni Jóhannsson,
þórður Sveinbjörnsson Ásgeirsson,
Markús Guðjón Einarsson,
Kjartan Sigurður Bjarnason.
Fundinum var slitið um
klukkan níu.
er ekki í hag seljandans þó
hann selji mikið úr því hann
hefir selt sinn ákveðna
skammt. Hver og einn, sem
neytir reglulegrar máltíðar á
veitingahúsi, sem hefir full-
komin áfengisréttindi, getur
fengið 15 sl. af brennivíni eða
öðru jafnsterku víni með matn-
um og ault þess létt vín eftir
óskum. Vínveitingin má fara
fram í flestum bæjum og borg-
um frá kl. 12 á hádegi til 11
eða 12 á kvöldin. Strangt eftir-
lit er haft með þvi að reglum
þessum sé hlýtt, og er eftirlits-
nefnd ríkisins eða aðstoðar-
menn hennar jafnan á varð-
bergi. Menn sem koma ölvaðjr
inn í veitingahús, fá ekki
keypt vín, þótt það sé annars
veitt á þeim stað.
Áfengi geta menn einnig
fengið keypt og flutt heim til
sín, en það er þó ýmsum vand-
kvæðum bundið. Fyrst verður
maður að fá sér vínkaupabók,
en ekki er hlaupið að því. Um-
sækjandinn verður að vera
fullra 23 ára og verður hann
að gefa upplýsingar um efna-
hag sinn, hve margt fólk er
í fjölskyldunni, hvort aðrir í
fjölskyldunni hafa vínkaupa-
bók o. s. frv. Þegar stjóm
heildsölunnar hefir látið rann-
saka, hvort þær upplýsingar,
sem hún hefir fengið um um-
sækjandann eru réttar, ákveð-
ur hún hvort hann fái við-
skiptabók. Heildsölustjórinn úr-
skurðar einnig, hve mikið um-
sækjandinn fær leyfi til að
kaupa á mánuði, og fer það
eftir efnahag hans og eftir
þvi, hve vel má treysta honum
til þess að fara með áfengi.
Slíkt er vitanlega erfitt að á-
kveða, og ómögulegt nema með
því að kynna sér persónulega
allar aðstæður. Enginn fær þó
meira en 4 lítra af brennivíni
á mánuði, nema sérstaklega
standi á. Flestir fá aðeins einn
J eða 2 lítra á mánuði. Sá sem
vínkaupabók hefir má einnig
kaupa létt vín.
Hver vínkaupabók gildir
einungis á einum útsölustað og
hver umsókn verður að vera
með eiginhandar undirskrift
eiganda bókarinnar. Ekki má
lána öðrum vínkaupabók til
þess að kaupa áfengi út á
hana og ekki má eigandi held-
ur selja það vín, er hann tek-
ur út. Ekki er heldur hægt að
láta safnast saman, þannig,
að eigandi bókarinnar taki lítið
einn mánuðinn til þess að eiga
mikinn forða þann næsta. Ef
eigandi bókarinnar tekur ekki
allan skammtinn á mánuði
hverjum, missir hann réttinn
til þess að fá afganginn síðar.
Þetta er auðvitað gert til þess
að koma í veg fyrir ofdrykkju,
sem því hættara er við, sem
forðinn er meiri.
Sá, sem misnotar réttindi
þau til vínkaupa, er honum
hafa verið veitt, annaðhvort
með því að selja öðrum eða
veita ólöglega, eða þá með því
að láta sjá sig drukkinn á al-
mannafæri og kemst fyrir það
í tæri við lögregluna, missir
vínkaupabókina um tveggja
ára bil við fyrsta brot og æfi-
langt við ítrekað brot. Áfengið
er ódýrt, einn lítri af 40%
brennivíni kostar aðeins kr.
2.65. Þetta veldur því, að
bruggunin þrífst illa, þar eð
hún er lítill gróðavegur og
þungar hegningar. Smygl er
af sömu ástæðum tiltölulega
lítið.
Lög þessi voru í fyrstu mjög
óvinsæl, höfundur þeirra, dr.
Bratt varð fyrir hörðum árás-
um í ræðu og riti. Loks kom
að því, að menn þr^yttust á
því að berjast á móti lögunum,
og smám saman fór þeim að
aukast fylgi. Fyrir nokkrum
árum var töluvert rætt um
það hvort lögin skyldu af-
numin eða látin haldast áfram,
óbreytt eða breytt. Sárafáir af
þeim, sem tóku þátt 1 umræð-
um um þetta mál, vildu af-
nema þau, nokkrir vildu
breyta þeim eitthvað, en lang-
flestir vildu, að þau héldust ó-
breytt. Niðurstaðan varð líka
sú, að þau héldust óbreytt.
Þetta sýnir, að lögin hafa
reynst betur en menn gerðu
sér vonir um, og skal hér sýnt
með nokkrum tölum hve
happadrjúg þau hafa verið, og
hversu mjög ofdrykkjan hefir
minnkað í landinu.
Árið 1913 drukku Svíar 44
miljónir lítra af spíritus eða
rúmlega 6,9 lítra á mann til
jafnaðar, en 1926 nam áfeng-
isneyzlan aðeins 25 milj. lítra
eða rúml. 4,4 lítra á mann til
jafnaðar. Árið 1913 voru 59
þús. manna dæmdir fyrir of-
drykkju, en ekki nema 29 þús.
árið 1926. í Stokkhólmi einum
voru 584 menn lagðir inn á
sjúkrahús vegna ofdrykkju ár-
ið 1913. En aðeins 156 árið
1926.
Tölur þessar sýna ljóslega
áhrif áfengislöggjafarinnar
sænsku, enda er Svíum þetta
ljóst sjálfum og svo öðrum er
fylgst hafa með þessum mál-
um Svíanna.
Guðlaugur Rósinkranz.