Nýja dagblaðið - 09.11.1933, Page 2

2
N Ý J A
DAGBLAÐI9
Bankaatræti 2
Simi 12 45
hefir á boðstólnm tjölbreytt úrval ai:
matvörum, nýlenduvörum,
hreinlætisvörum, sælgæti
og tóbaksvörum
til dæmis:
Gerhveiti á 40 aura kg.
Hveiti á 38 aura kg.
Rúgmjöl á 26 aura kg.
Haframjöl, tvær teg.
Hrísgrjón, póleruð.
Hrísgrjón, með hýði.
Sagógrjón venjuleg.
Sagógrjón, stór.
Mannagrjón.
Semoullegrjón.
Victoríu baunir.
Grænar baunir.
Bón, innlent og útlent.
Skóáburður, innl. og erl.
Handsápur, innlendar
og erl., svo sem hin-
ar fínu handsápur frá
J. G. Mouson & Co.
Ilmvötn og hárvötn.
Andlitsduft, margar teg.
Andlitskrem, m. teg.
Tannkrem, m. teg.
Tannburstar, m. teg.
Húsgagnaáburður.
Fægiduft Coddard’s.
Rakkrem, rakvélar, rakspeglar, rakblöð.
Þurkaðir ávextir: Rúsínur, Sveskjur, Gráfíkjur,
Döðlur, Apricosur, Epli.
Nýir ávextir: Vínber, Appelsínur, Epli, Bananar.
Góðar vörur — Sanngjarnt verð.
Selt gegn staðgreiðslu — Sendum um allan bæ.
Káupfélag Reykjavíkur
Sími 1245.
Mjólkurgjafirnar í barnaskólunum.
Framh. af 1. síðu.
fengu hana gefins. f fyrra var
þetta eitthvað svipað. Ná-
kvæmar tölur um hve mikið
bærinn greiddi í fyrra fyrir
þessa mjólk hefir ekki tekizt
að fá. Blaðið hringdi til bæjar-
gjaldkerans, en hann þóttist j hafa með sér, súrnar, stund-
engan tíma hafa til þess að
tala við oss og hringdi af. Þá
náðist tal af öðrum manni á
skrifstofunni, en hann sagði að
það tæki svo mikinn tíma að
finna þetta og hann vissi held-
ur ekki hvar ætti að leita að
því. -
Skólastjóri Austurbæjarskól-
anum, því þó heimilin hafi
efni á að láta börnin fá mjólk,
vilj.i oft verða misbrestur á
þessu. Stundum er mjólkin
ekki komin þegar börnin fara
að heiman, mjólkin, sem þau
Þjóðverjar breyta
kolum í benzín.
Viðtal norska blaðs-
ins Nationen við
þýzka efnafræðinginn
Carl Bosch forstjóra
Farbenindustrie A.G,
Hinn frægi efrtafræðingur og
iðjuhöldur Carl Bosch, Nobels-
verðlaunamaður og forstjóri
eins stærsta iðnaðarfyrirtækis
Þýzkalands, Farbenindustrie
A. G., var nýlega á ferð í Oslo.
Birtir norska bændablaðið
Nationen útdrátt úr viðtali við
hann um iðnaðarmál Þýzka-
lands og getur um leið fyrir-
lesturs, sem hann hélt þar í
borgínni um svipað efni.
Bosch fullyrðir, að í iðrum
jarðar sé ekki til hráolía til
benzínframleiðslu, nema sem
svarar þörfum mannkynsins
um einn mannsaldur, eins og
nú sé komið benzinnotkun. Nú
er þó framleiðsla og framboð
á benzíni umfram þarfir, þeg-
ar á heildina er litið, en innan
skamms, segir Bosch að sú of-
framleiðsla hljóti að snúast í
framleiðsluþurð. f Þýzkalandi
er nú farið að framleiða ben-
zin úr kolum. Sú framleiðsla
hefir til skamms tíma verið á
tilraunastigi, en er nú að
breytast í stórframleiðslu. í
því iðnaðarfyrirtæki, er Bosch
stjórnar, einu saman, eru nú
árlega unnin 100 þús. tonn af
benzini úr brúnkolum, og hann
býst við, að eftir hálft annað
ár hafi fyrirtækið aukið þá
framleiðslu upp í 400 þús. tonn.
Öll benzínframleiðsla Þýzka-
lands úr kolum svarar nú til 400
þús. tonna á ári, en Bosch tel-
ur vel fært að auka hana upp
í 2 millj. tonna'og er það 2/5
af benzínþörf landsins. Með
í því skapast atvinna handa um
150 þús. atvinnulausra manna
1 í landinu í þeirri iðjugrein
' einni saman
um fá þau aura til þess að
kaupa sér mjólk fyrir og kaupa
þau þá sælgæti eða citron í
stað mjólkur. Síðan mjólkur-
gjafirnar byrjuðu, kvað skóla-
stjóri sælgætiskaup barnanna
hafa minnkað stórum.
Hugmyndin er, að öll böm
fái mjólk í skólanum. Einnig
ans upplýstí, að brátt mundi j hefi ég. farið fram á það við
byrjað á mjólkurveitingunum í
skólanum, og hefði bæjar-
stjórnin nú áætlað kr. 9000.00
til mjólkurgjafa á þessu ári,
og mundi það vera alveg nægi-
legt og sama upphæð mundi
nægja næsta ár og væntanlega
verða samþykkt.
Þá gat skólastjóri þess, að
hann hefði fengið þær upplýs- !
ingar, að ástæðan til þess að !
svona löng bið hafði orðið á |
mjólkurveitingunum væri sú, j
að mjólkurekla hefði verið í i
skólanefndina, segir skólastjóri,
að börnin fái ókeypis lýsi. Það
hefir lítinn kostnað í för með
sér, en gerir mikið gagn.
Blaðið sneri sér einnig til
skólastjóra Miðbæjarskólans og
spurðist fyrir um hvort mörg
börn hefðu fengið mjólk þar,
en hann kvað þau vera mjög
fá.
Mjólkurgjafimar í barnaskól-
unum eru vafalaust þýðingar-
mikið atriði, sérstaklega fyrir
bænum, en nú myndi brátt j fátækustu börnin, sem oft eiga
verða byrjað, og borgarstjóri
hefði leitað samninga við
Mjólkurfélag Reykjavíkur um
mjólkurkaup.
Nauðsynlegt er, segir skóla-
stjórinn, að öll bömin í skól-
anum geti fengið mjólk í skól-
ekki kost á góðu fæði heima.
— Til samanburðar skal
þess getið, að í fjöldamörgum
barnaskólum á Norðurlöndum
fá fátæk börn allan mat í skól-
anum, og þau allra verst stæðu
einnig föt, skó og bækur.
Hefir Remarque
verið myrtur?
Þó svo ógifíusamlega hafi viljað
til, munu bækur hans lifa meðan
nokkur friðarhugsjón er til i heim-
inum. - Remarque skrifaði
tvær bækur, Tíðindalaust á
vesturvígstöðvunum og Vér
héldum heim, sem gerðu hann
heimsfrægan á skömmum tfma.
Þær hafa báðar verið þýddar á
islenzku og fást hjá bóksölum
um land allt.
Kaupið þessar bækur í dag
— á morgun getur það
orðið of seint!
íöófmcmitir - íþróttir - íistir
| ■ IIIW(~~~H>1

Raudskinna.
Þjóðsögur og sagnir.
Safnað hefir Jón
Thorarensen prestur í
Hruna.
Rauðskinna II. bindi er ný-
komið út. Það er nær 200 bls.
að stærð og hefir að geyma 47
sögur frá ýmsum tímum.
Fyrra bindi þessara sagna,
sem út kom 1929, var skrásett
af safnanda sjálfum, en í þessu
síðara hefir hann að nokkru
stuðzt við handrit ýmissa
manna og reynt að láta sér-
kenni hvers eins halda sér.
Það mun leitun á þeim Is-
lending, sem finnst bók þessi
ekki hinn bezti fengur. Séra
Jón ritar aðdáanlega gott mál,
svo sem menn sáu einnig af
fyrra bindi hans. Yfir því er
sérstakur þjóðsagnablær, auð-
ugt og smekklegt orðaval og
einstök mýkt, sem gerir stíl-
inn aðlaðandi.
í þessari bók veður tunglið í
skýjum. Þar eru ýmsar magn-
aðar draugasögur bæði fornar
og nýjar, sumar prýðilega
lognar, en aðrar raktar að svo
góðum heimildum, að mörgu
er trúað hér á landi, sem ó-
sennilegra er og miður sannað.
Sagan „Kirkjugarðurinn rís“,
j er skrásett af ömmusystur síra
| Jóns, Ólínu Andrésdóttur, eftir
' sögn breiðfirskrar konu, sem
hún var samtíða. Eitt sinn
dvaldi kona sú í Unaðsdal, sem
er kirkjustaður við Isafjarðar-
djúp. Var hún á gamlárskvöldi
ein heima að gæta veikrar
stúlku, skreppur út 1 bæjarlæk
að sækja henni vatn, en á leið-
inni heim aftur sér hún kirkju-
garðinn þéttskipaðan fólki. En
| er hún kemur að sálaðrahliði á
I leiðinni heim að bæ, sér hún
. sér til skelfingar veiku stúlk-
una komna í hópinn fyrir inn-
an hliðið, en er hún kemur inn
í bæ, var stúlkan önduð. Beið
hún svo í angist þar til fólkið
kom heim, sem aðeins sagði
þetta: „Þú hefir séð garðinn
rísa“.
Álfkonan í Kirkjuhöfn er
falleg saga, ekki síst fyrir vísu
þá, sem álfkonan huggar
mennska konu með, sem gift
var suður með sjó, en þjáist
af heimþrá til æskustöðvanna
uppi í sveit. Vísan er svona:
Brimhljóð á köldu kveldi
kyrrir og svæfir bezt;
hlóðirnar hlaðnar eldi
huganum sýna flest,
glæður og glitruð bára
gylla muna og rann,
þá gleymist sorgin sára
sæztu við byggð og mann.
Þarna veitir álfkonan nátt-
úrutöfrum sjávarstrandarinnar
og heimilishlýju inn í hug hinn-
ar ungu konu og bendir henni
þannig á uppbót fyrir sveita-
umhverfi æskustöðvanna, sem
hún hafði saknað.
Tveimur minnisstæðum skip-
töpum er lýst í þessari bók, og
ýmsum atburðum í sambandi
við þá. Skiptapinn frá Kross-
nesi 1868 er eftir handriti Áma
Sveinssonar frá ísafirði, og er
frásögnin afar skýr og prýði-
lega samin. Sama má að mestu
leyti segja um handrit mag.
Guðna Jónssonar um mann-
skaðaveðrið í Þorlákshöfn 1883,
þegar Ólafur frá Dísarstöðum
drukknaði og öll áhöfn hans, en
sem þjóðsagnaritara skýzt hon-
um yfir markið, að því leyti,
að hann reynir að stikla sem
fljótast yfir það, sem er þunga-
miðja sögunnar sem þjóðsögu,
án þess að lesandinn fái neina
skýringu á því, að betur hefði
ekki mátt gera.
„Dulskyggna konan“ er all-
löng saga, sem verður mörgum
ógleymanleg. Hún bregður úpp
svo sérstæðri mannlýsingu af
gamalli konu, sem bjó við Hlíð-
arhúsastíg og dó hér 1908. —
Herdís skáldkona Andrésdóttir
skrásetur þessa sögu. Þær syst-
ur, Herdís og Ólína, eru löngu
orðnar landskunnar fyrir rit
sín, og kostir Herdísar koma
hér greinilega í ljós. Styrkur
í stíl hennar er fyrst og fremst
fólginn í því, að hún gerir frá-
sögn sína svo einlæga og ó-
brotna, að frásagnarlist henn-
ar kemur fram eins og ósjálf-
rátt og óafvitandi. — Kona
þessi, sem Herdís lýsir, virðist
hafa búið yfir óvenjumiklum
miðilshæfileikum, sem lítil rækt
var lögð við í þá daga. T. d.
þegar gamla konan vakir ein
um nótt yfir deyjandi, frönsk-
um sjómanni, þá birtist henni
kona, klædd erlendum búningi,
sem hún heyrir franska ung-
linginn ávarpa, sem móður sína.
Hvernig kona þessi birtist,
minnir á kaþólska helgisiði,
sem gamla konan hefir eðli-
lega ekki borið neitt skynbragð
á. - Yfirleitt myndi saga þessi
njóta sín fullt eins vel í sálar-
ransóknariti eins og í þjóð-
sagnasyrpu.
Islenzkar þjóðsagnir hafa
sett æfintýrablæ á bókmenntir
íslendinga og auðgað þær stór-
lega, en menn líta eðlilega á
þær frá misjöfnu sjónarmiði.
Sumir vilja fá sannar sögur
eða sennilegar, aðrir hafa yndi
af sérkennileik þeirra, málblæ
og frásagnarlist. En Rauð-
skinna hefir þann kost, að hún
| getur boðið hverjum flokki
! manna það, sem hann leitar
að. K. S.
***
Kristmann
Gudmundsson, skáld.
Norska blaðið „Nationen“ seg-
ir frá því 28. okt. að bækur
Kristmanns Guðmundssonar
eigi alltaf meiri og meiri vin-
sældum að fagna. I vetur kem-
ur „Livets morgen" út á
ítölsku og „Den blaa kyst“ á
þýzku. Fyrir skömmu er „Sig-
mar“ kominn út á dönsku og í
! desember kemur „Brudekjolen“
ut á pólsku. Áður hefir hann
, verið þýddur á hollensku,
! dönsku, finnsku og íslenzku.
Mega Islendinga samfagna
þessum landa sínum, sem und-
anfarin hefir verið að vinna
hvern stórsigurinn á fætur
öðrum, í heimi bókmenntanna.