Nýja dagblaðið - 08.12.1933, Síða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
Heilsuvernd í barnaskólum bæjarins.
II. íþróttir og útivist.
NYJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáían h/f‘
Ritst.ióri:
Dr. phil. porkell JóhanneBson.
Ritstjórnarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar: 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstrœti 12. Sími 2323.
Framkv.stjóri:
Vigfús Guðmundsson.
Áskriftagj. kr. 2,00 á mánuöi.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Fátækramálin.
Reykjavíkurbær greiðir
Elliheimilinu Grund um
60 þúsund krónur á ári
í meðgjafir.
Bærinn á ekkert þurfa-
mannahæli, hvorki fyrir
börn né gamalmenni.
Nýja dagblaðið var fyrir
skömmu að afla sér upplýs-
inga um hvar það fólk, sem
bærinn á að sjá fyrír er nið-
urkomið. Gekk heldur illa að
ná í þær upplýsing-ar, en á end-
anum gekk þó að fá nokkrar.
Fátæki'afulltrúinn tjáði blað-
inu, að flest þau börn, er bær-
inn ætti að sjá fyrir, væru í
sveit. Með ungbörnum sagði.
hann að' væri borgaðar 40 kr.
á mánuði að jafnaði, fyrir eldri
börn, sem væru orðin 10 eða
11 ára, væri meðlagið um 300
krónur á ári.
Nokkrum börnum er komið
fyrir á barnaheimilinum „Vor-
blómið“ og nokkrum á barna-
heimilinu „Sólheimar" í Gríms-
nesi. Með börnum, sem eru á
þessum heimilum, eru greidd-
ar 50* kr. á mánuði.
Gamalmennin, sem bærinn
þarf að sjá fyrir, eru ýmist
heima hjá sér, komið fyrir á
heimilum, eða eru á Elliheimil-
inu Grund, hér í Reykjavík.
Á Elliheimilinu eru nú 55
gamalmenni, sem bærinn sér
fyrir, og mun það vera helm-
ingur allra sem þar eru. Það
meðlag, sem bærinn greiðir
með þessu fólki er frá 90—120
kr. Með einu gamalmenni eru
þó ekki greiddar nema kr.
80,00 á mánuði. Bærinn mun
því greiða Elliheimilinu Grund
rúmlega 60 þúsund krónur á
ári fyrir það fólk, sem þar er
og hann á að sjá fyrir.
Að meðaltali greiðir bærinn
þannig rúmlega kr. 95,00 á
mánuði með hverjum manni,
sem hann hefir á Elliheimilinu.
Væri það ekki athugandi
fyrir bæjarstjómina, hvort
ekki mundi vera hægt að sjá
þessu fólki fyrir jafngóðum
samastað fyrir nokkru lægra
verð?
Annars er það merkilegt og
ekki vansalaust, að Reykja-
víkurbær, höfuðstaður íslands,
skuli ekki eiga skýli yfir það
fólk, er hann þarf að sjá fyrir,
hvorki fyrir börn né gamal-
menni og verða að leita
náðir einstaklinga með að
koma þessu fólki niður. Rvík
er eini höfuðstaðurinn á Norð-
urlöndum, og líklega eini bær-
inn af jafnri stærð, sem svo
aumlega er staddur.
Það er alkunnugt og viður-
kennt nú orðið, að íþróttirnar
eru einn áhrifamesti þátturinn
til eflingar lífsþrótti og heil-
brigði æskunnar. Það er því
allmikils um það vert, að í-
þróttamálum barnanna sé sem
bezt skipað.
Barnaskólanirnir oij íþrótta-
félögin.
Hér í Reykjavík hefir í-
þróttakennslu barna undanfar-
ið verið skipt milli tveggja að-
ila, skólanna og íþróttafélag-
anna. Skólinn gat eigi, sökum
húsnæðisskorts, fullnægt í-
þróttaþörfum barnanna nema
að nokkru leyti. Tóku því á-
hugasömustu börnin að leita
til íþróttafélaganna. Tvímæla-
laust hafa félögin þannig unn-
ið mikið og gott starf fyrir
börnin. Ilitt gat mönnum eigi
dulizt, að þetta fyrirkomulag
var óheppilegt og þurfti að
breytast á þann hátt, að skól-
arnir yrðu þess megnugir að
taka íþróttakennslu barnanna í
sínar hendur að öllu leyti.
Rökin fyrir þeirri nauðsyn
eru margþætt og verða hér
lítt rakin, þó skal drepið á
nokkur atriði.
Félagasamkeppnin óheppileg
fyrir börnin.
Það má hiklaust teljast ó-
heppilegt, að börnin taki virk-
an þátt í samkeppni milli fé-
laganna. Sú samkeppni kann
að vera holl og fyllilega rétt-
mæt í sjálfu sér, en hætt er
við, að við þeim sem minnst
eru þroskaðir, snúi aðallega
ranghverfa hennar, þ. e. a. s.
ofstækið, hleypidómarnir og á-
reitni við andstæðingana.
Mismunandi viðhorf.
íþróttafélögin eru neydd til
að miða starfsemi sína að
nokkru leyti við það, hvað
dregur fólkið mest að og hvað
bezt gengur í augun. Til þess
æfa þau undir sýningar og
kappleiki, stundum meira en
góðu hófi gegnir. Aftur á móti
er skólunum skylt að taka til-
lit til þess eins, sem börnunum
er hollast og bezt samræmist
vaxtarþörfum þeirra á hverj-
um tíma.
Ójafnir eiga leik saman.
Venjulega eru aðeins fáein
börn úr hverjum bekk skólanna !
í íþróttafélögunum. Þessi bqrn
fá helmingi eða þrisvar sinn-
um fleiri kennslustundir í í-
þróttum á viku en hin börn-
in í bekknum og komast því
fljótlega á undan þeim í í-
þróttaleikni. Oft missa þau
um leið áhuga fyrir íþróttum
skólans og sækja þær ver.
Skólinn, sem á að hafa vit fyr-
ir börnunum, stendur hinsveg-
ar illa að vígi með að heimta
að þau sæki leikfimi fram yf-
ir það, sem heim er hollt. Einn-
ig hefir þetta áhrif á hin
börnin, t. d. þau lökustu, sem
hættir við að missa kjarkinn
þegar þau sjá hve lai.gt þau
verða á eftir þeim beztu í
bekknum. Jafnframt dregur
fyrirkomulag þetta yfirleitt úr
virðingu barnanna fyrir íþrótt-
um skólanna og gerir skólunum
á ýmsan hátt erfiðara að ná
árangri.
Loks er ótalin sú ástæðan,
sem þegar fram líða stundir
mun eigi verða talin veiga-
minnst, en hún er á þá leið,
að sá sem kennir börnum í-
þróttir, verður samkvæmt kröf-
um nútímans að hafa um
hvert barn ýmiskonar upplýs-
ingar, sem skólinn hefir yfir
að ráða, en íþróttafélögin ekki.
Bamaskólarnir eiga nú góð
húsakynni til íþróttaiðkana.
Nú er svo komið, að barna-
skólar bæjarins hafa yfir
þremur íþróttasölum að ráða í
stað eins, sem áður var. Auk
þess hinni ágætu, nýju sund-
laug. Það virðist því tímabært
nú að tala um það að skólarnir
taki alla íþróttakennslu barna
á skólaskyldualdri i sínar
hendur. Enda virðist allmikill
áhúgi fyrir því, bæði í skólun-
um, og þó engu síður meðal
foringja íþróttamanna. Stjóm-
ir íþróttafélaga bæjarins hafa
rætt um það sín á milli og
virðast því fylgjandi, að hætta
alveg að taka börn á skóla-
skyldualdri til kennslu.
Um ílokkun barnanna í
íþróttaiðkunum íer eftir allt
öðrum reglum en flokkunin
til bóknáms.
Þegar skólarnir eru orðnir
einir um íþróttakennslu bam-
anna, þá er ábyrgðin sem á
þeim hvílir ennþá meiri og
nauðsynin brýnni að skipu-
leggja betur íþróttastarfið og
bæta skilyrðin. Eitt af stærstu
verkefnunum er skynsamlegri
flokkun barnanna. Hingað til
hefir það verið látið duga hér
eins og reyndar alstaðar ann-
arsstaðar, að börn sem eru
saman í bekk eru einnig höfð
saman í leikfimi með þeirri
einni breytingu, að þar sem
eru blandaðir bekkir, eru stúlk-
ur sér og drengir sér úr tveim-
ur samsvarandi bekkjum höfð
saman. En nú er börnunum
flokkað í bekki eftir andleg-
um þroska og hæfileikum til
bóklegs náms, en ekki eftir því
hvernig þau heyra saman til
íþróttaiðkana. Fyrirfram en
engin ástæða til að vera viss
um að þetta tvennt fari sam-
an, enda hafa rannsóknir nú
alveg nýlega sýnt að svo er
yfirleitt ekki.
Nýjar rannsóknir um íþrótta-
hæfileika bama.
Fyrir nokkrum árum hóf
Rúmeníumaður, dr. Petre-La-
zar, rannsókn á íþróttahæfi-
leikum barna. Rannsókn hans
var annarsvegar fólgin í mann-
fræðilegum mælingum, hins-
vegar í ýmiskonar íþrótta-
prófun. Niðurstöðurnar voru í
stuttu máli þessar: Börn eru
mjög mismunandi upplögð til
ýmiskonar leikfimi og' annara
íþrótta. Fer sá munur aðallega
eftir vaxtarlagi og er mjög
mikils um það vert að böm
með líkum vaxtarhlutföllum
séu saman í íþróttum. En með
því að flokka eins og nú er
gert, eftir andlegum þroska,
fæst ekki hin minnsta trygg-
ing fyrir því að svo verði.
Bók dr. Petre-Lazar um rann-
sóknir þessar kom út á
frönsku árið 1931. Er hún ein-
stæð í sinni röð og hefir vakið
mikla eftirtekt. E. Pittord,
einn þekktasti mannfræðingur
Evrópu, hefir látið svo um-
mælt, að rannsóknir dr. Petre-
Lazar kunni að hafa í för með
séi' mikilverðar breytingar á
likamsuppeldi barna um heim
allan.
Annað nauðs.vnjamál sem hér
verður aðeins nefnt á nafn, er
það, að músik sé höfð meira
en nú er í sambandi við leik-
fimikennsluna. í hvern leik-
fimissal barnaskólanna þarf
að koma píanó.
Útiíþróttir nauðsynlegar. —
Skortur á íþróttasvæðum.
Þá eru útiíþróttirnar. Dr.
Gunnlaugur Claessen hélt því
fram í útvarpserindum Rauða-
krossins, að sem allra mest af
íþróttum barnaskólanna ætti
að fara fram úti. Munu sjálf-
sagt allir heilsufræðingar vera
honum sammála um það. En
hér í Reykjavík vantar barna-
skólana gersamlega öll skil-
yrði til útiíþrótta. Við Austur-
bæjarskólann er að vísu nokk-
urt landrými sem skólanum
er ætlað og sem hægt er með
litlum tilkostnaði að gera að
sæmilegum íþróttavelli. Verð-
ur það væntanlega gert bráð-
lega. Lfndir yfirráðum Miðbæj-
arskólans er aftur á móti eng-
inn blettur til slíkrar starf-
semi, og leikvallarskilyrðin eru
þar ófullkomnari en orðum
taki. Virðist sjálfsagt að bær-
inn taki þegar í stað eignar-
námi lóðirnar milli skólans og
Fríkirkjunnar og geri þar í-
þrötta- og leikvöll fyrir skóla-
börnin. Kostnaðurinn við það
myndi ekki verða mikill miðað
við þann ávinning, að um
1300 börn sæki þangað á ári
hverju aukinn lifsþrótt og
hreysti.
Fjallafcrðir barnanna. Göng-
ur on skiðaiðknanir. Brlend-
ar fyrirmyndir.
Auk þess sem íþró.ttir
barnaskólanna ættu að fara
fram úti bæði haust og vor
og yfirleitt alltaf þegar veður
leyfir, þá ætti og að vera
skylt að fara með hvern bekk
Athugiö
Ávextir, nýir:
Epli, þrjár tegundir,
Appelsínur, — Vínber.
Áv extir, þu rkaðir:
Rúsínur, — Sveskjur,
Apricosur, — Epli,
Fíkjur, — Döðlur,
Konfektrúsínur.
Valhnetur, — Heslihnetur,
Krakmöndlur.
Hreinlætisvörur, mikið úrval.
Þar á meðal hinar fínu eftir-
sóttu vörur frá: J. G. Mouson
& Co.
— Hentugar til jólagjafa! —
Ilmvötn, — Hárvötn,
Rakspeglar,
Snyrtivörur, margskonar.
llillupappír og eldhúspappír,
í rúllurn, mislitur og hvítur.
Spil, margar tegundir.
Tóbaksvörur, — Sælgæti,
Matvörur, — Nýlenduvörur.
Brauðgerð kaupfélagsins sel-
ur brauð og kökur með lægsta
verði bæjarins. Þar er hið
eftirsótta Kjarnabrauð selt.
Góðar vörur. Sanngjarnt verð.
Haupfélag
Reykjavíkur
Bankastræti 2.. Sími 1245.
Samkvæmni.
Vísir hefir eftir Lárusi Sig-
urbjörnssyni, að af sparnaðar-
ákvæðum vilji Leikfélagið ekki
auglýsa í Nýja dagbl., en í
sömu greininni, rétt á eftir, er
haft eftir honum, að Leikfé-
lagið ætli að auglýsa í blaðinu
þegar bíóin fari að auglýsa. —
Þá þarf ekki lengur að spara!
í gönguför út úr bænum a. m.
k. tvisvar á mánuði. Ennfrem-
ur ættu, efstu bekkirnir að fara
fjallaferðir ekki sjaldnar en
fjórum sinnum á vetri. Fyrst
á bilum upp til fjallanna, síðan
á skíðum ef þess væri kostur,
en annars fótgangandi upp um
hlíðar og dali. Mér hefir reikn-
ast til að kostnaðurinn við það
að öll 12 og 13 ára börn
barnaskólanna færu slíkar
ferðir fjórum sinnum á ári
þyrfti ekki að fara fram úr
3000 kr. árlega. Þann kostnað
á bærinn að greiða. Loks ættu
skólarnir að eigá nægilega
mörg skíði til þess að efstu
bekkirnir gætu farið á skíðum
sem oftast þegar færi gefst.
Má geta þess til samanburðar
og fyrirmyndar, að barnaskól-
inn Högalid í Stokkhólmi, sem
er lítið eitt fjölmennari en
Austurbæjarskólinn, á 800 pör
af skíðum.
Sigurður Thorlacius.