Nýja dagblaðið - 08.10.1934, Blaðsíða 3

K Ý J A
DAGBLA&IÐ
S
ingar. og landnámssjóðs kr.
100.000,00.
6. Aukið framlag til hafnar-
gerða kr. 40.000,00.
7. Aukið framlag til vita-
bygginga kr. 16.000,00.
8. Aukið framlag til nýrra
símalína kr. 30.000,00.
9. Aukið framlag til atvinnu-
bóta kr. 200.000,00. Þar af kr.
100.000,00 til stofunar nýbýla.
10. Kostnaður við skipu-
lagningu afurðasölunnar kr.
20.000,00.
Lækkanir
Helztu lækkanir stjórnarinn-
ar, sem korria hér á móti eru
þessar:
Lækkun á styrk til Eim-
skipafélagsins kr. 100.000,00.
Launalækkanir vegna dýrtíð-
aruppbótar á laun yfir 4000
kr. og burtfelling uppbótarinn-
ar á laun yfir 4600 krónur
kr. 70.000.
Hækkanir að
frádregnum
lækkunum
Þannig leggur stjómin til,
að framlög til verklegra fram-
kvæmda hækki um sem næst
700.000 krónur, en hækkani.r
stjórnarinnar að frádregnum
lækkunum hennar nema sem
næst 500.000 kr. Er rétt að
taka það fram í þessu sam-
bandi, að á fjárlagafrumvarpinu
eru um kr. 110.000 ætlaðar til
greiðslu vaxta og afborgana
af lánum til vega. og brúar-
gerða, sem tekin hafa verið
undanfarin ár og er geta ríkis-
sjóðs til framlaga til verklegra
framkvæmda 1935 vitanlega
minni en ella, sem því nemur.
Rétt þykir mér að benda á það
alveg sérstaklega í sambandi
við framlög til verklegra
framkvæmda, að í frumvarp-
inu eru sett þau skilyrði fyrir
framlagi til atvinnubóta, að
ríkisstjórnin geti krafizt þess
að Unnið verði að framkvæmd-
um fyrir ríkissjóð sem framlagi
ríkisins nemur. Ennfremur er
það mikilsverða nýmæli í frum-
varpinu að 100.000 kr. af fram.
lagi til atvinnubóta skuli verja
til stofnunar nýbýla. Er hér
um algjörða stefnubreytingu
að ræða frá því, sem verið hef-
ir og gengur hún í þá átt, að
framlög ríkisins til atvinnu-
bóta renni til nauðsynlegra
framkvæmda ríkissjóðs og til
þess að skapa varanlega at-
vinnuaukningu, m. a. með
fjölgun býla í landinu.
Greiðslur 1935
áætlaðar 13,7
miljónir
Greiðslur ríkissjóðs á árinu
1935 eru samkvæmt frumvarp-
inu um 13,7 miljónir kr. Eru
þá meðtaldar afborganir fastra
lána, sem nema um 976 þús.
króna, en hinsvegar ekki fym-
ingar. Tel ég upphæðina þannig
til samræmis við greiðslur ár-
anna 1931—33, sem! ég hefi
gert að umtalsefni, og sökum
þess að ég álít að takmarkið
hijóti að vera það, að ganga
frá fjárlögunum greiðsluhalla-
lausum. En vel skulu menn
gæta þess að í greiðsluhalla-
lausum fjárlögum er gert ráð
fyrir nál. 1 miljón króna lækk-
un á ríkisskuldum. Beri menn
heildargreiðslurnar samkvæmt
frumvarpinu saman við fjárlög
undanfarinna ára og yfirstand-
andi kemur það í ljós, að þær
eru hærri samkvæmt því en
verið hefir, liðlega 2 miljónum
króna hærri en á fjárlögum
þessa árs. Nú þegar hefir verið
gerð grein fyrir þessari 2 mil-
jón króna hækkun. 3/4 (l'/2
milj.) hlutar hennar eru leið-
réttingar og ný lögboðin út-
gjöld, V4 hluti (um y2 milj.)
eru áukin framlög til verk-
legi-a framkvæmda að frá-
dregnum lækkunum stjórnar-
innar.
Áriö 1931 reyndust
þær 18,2 milj., árið
193213,9 milj. og ár*
ið 1933 um 15 milj.
Séu gi’eiðslur ríkissjóðs sam-
kvæmt frumvarpinu hinsvegar
bornar saman við greiðsluv
ríkissjóðs samkvæmt lands-
reikningnum þau 3 ár, sem ég
hefi drepið á, kemur það í ljós,
að greiðslurnar samkv. frum-
varpinu eru lægri en sam-
kvæmt reikningunum, jafnvel
lítið eitt lægri en 1932, en þá
voru útborganir ríkissjóðs
lægri en þær hafa orðið um
mörg ár, fyr og síðar Þannig
voru greiðslumar eins og áður
er vikið að 1931 um 18,2 milj.,
1932 um 13,9 milj. og 1933 um
15 milj. kr., en í frunivarpinu
fyrir 1935 13,7 milj. kr. Kem-
ur hér enn í ljós það, sem ég
hefi drepið á fyr í ræðu minni,
að bundin útgjöld hafa yfirleitt
verið of lágt áætluð í fjárlög-
um. Með því að hafa áætlanir
sínar lægri gat stjórnin vitan-
lega lagt fyrir þingið frum-
varp, sem sýndi lægri heildar-
útgjöld en frumvarp það, sem
hér liggur fyrir. En stjómin
tók þann kost að áætla bundin
útgjöld, sem hún ekki treystist
til þess að breyta, svo nærri
sanni sem unnt var, til þess að
tryggja það semj bezt, að út-
gjöld ekki færi fram úr áætlun.
Við það hækkuðu útgjöldin í
frumvarpinu eins og rakið hef-
ir verið, en jafnframt jukust
líkurnar fyrir því að fmm-
varpið stæðist í framkvæmd og
er slíkt fyrir miklu. Nái þetta
frumvarp samþykki Alþingis
og takist vel um framkvæmd
þess, ættu endanleg útgjöld
ársins 1935 sízt að verða hærri
en útgjöld undanfarinna ára,
þótt þau séu hærri samkvæmt
frumvarpinu en í fjárlögum!
fyrir þessi ár. í þessu sam-
bandi tel ég alveg sérstaka
ástæðu tiJ þess að benda á, að
ef vei á að fara um afkomu
ríkissjóðs framvegis verður að
hætta því að samþykkja á Al-
þingi útgjöld utan fjárlaga,
nema alveg óhjákvæmilegt sé,
enda sé þá jafnhliða séð fyrir
nýjum tekjum, til þess að
standast þau útgjöld.
Tekjuáætlunin
Mun ég þá þessu næst víkja
að tekjuhlið frumvarpsins. Ég
vék áðan að því að undanfarin
ár hefði tekjur ríkissjóðs ekki
hrokkið fyrir greiðslunum.
Benti ég á í því sambandi, að
undanfarin ár, að undanteknu
árinu 1932, hefði ríkissjóður
þó orðið aðnjótandi meiri toll-
tekna en verið hefði, ef vöru-
kaup frá útlöndum hefðu verið
miðuð við greiðslugetu lands-
manna. Jafnframt sýndi ég
fram á hið nána samband, sem
er á milli vöruviðskipta við út-
lönd og tekna ríkissj óðsins. Af
þessu er ljóst, að þegar stjórn-
in lilaut að gera sér grein fyrir
því, hvaða tekna hún mætti
eiga von á næsta ári af
tekjustofnum ríkissjóðs, varð
hún að byrja á því að gera sér
grein fyrir horfunum um út-
og innflutning vara á árinu
1935. Varð þá fyrst fyrir að
slá því föstu, að innflutningur
vara hiýtur að miðast við það,
sem þjóðin getur borgað með
andvirði þess hluta ársfram-
leiðslu sinnar, sem seldur er
til útlanda og ekki rennur til
greiðslna af lánum og annara
óumflýjanlegra útgjalda. Til
lengdar er ekki hægt að halda
áfram að stofna til skulda er-
lendis vegna ofmikilla vöru-
kaupa. Nú verður ekki sagt, að
útlitið með sölu á afurðum
okkar á eriendum markaði sé
glæsilegt. En undir sölu þeirra
er vöruinnflutningurinn til
landsins kominn og þar með
tekjur ríkissjóðsins að veru-
legu leyti eins og nú er háttað
álagningu tolla. Þegar hér við
bætist svo að innflutningur
vara 1933 og væntanlega í ár
verður meiri en hægt er að
greiða með þeim erlenda gjald-
eyri, sem væntanlega verður
fyrir hendi, er niðurstaða
stjórnarinnar sú, að búast verði
við því að innflutningur til
landsins verði að vera til muna
minni 1985 en hann var 1933
og verður væntanlega í ár, og
þýðir það að_ búast megi við
minni tekjum í ríkissjóð 1935
en verið hafa, að óbreyttum
tekjustofnum. Eru tekjumar í
frumvarpinu að verulegu leyti
áætlaðar með hliðsjón af
reynslu ársins 1982. Er það
álit stjómarinnar, að mjög sé
óvarlegt að gera ráð fyrir
hærri tekjum næsta ár með til-
Jiti til þess, sem! að framan er
sagt um horfur f.vrir inn- og
útflutningi.
Skattalækkanir
I frumvarpinu eins og það
liggur fyrir er reiknað með
þeim tekjustofnum, sem ríkis-
sjóður nú hefir, að undanskild-
gengisviðauka á kaffi- og syk-
urtolli, sem stjómin leggur til
að verði felldur niður. Ekki er
heldur reiknað með 40% álagi
á tekju- og eignarskatt, sem
innheimt var 1933 og yfirleitt
er gengið út frá að verði fram-
lengt fyrir yfirstandandi ár,
þótt dregizt hafi sökum þess
hve þinghaldið er nú seint á
árinu.
Tekjumar eru samkvæmt
frumvai-pinu áætlaðar kr.
11.950 iriiij. Til þess að gera
sér grein fyrir frumvarpinu og
breytingum þess frá því, sem
verið hefir, er rétt að athuga
hver tekjuáætlunin hefði orðið,
ef miðað er við núverandi
tekjustofna óbreytta og gengið
út frá framlengingu 40% álags
á tekju- og eignarskattinn. Við
tekjuáætlunina mætti þá bæta:
Gengisviðauka á kaffi- og syk-
ur-tolli kr. 225.000,00 og 40%
álag tekju. og eignarskatts ca.
kr. 375.000,00, eða samtals 600
þús. kr. Að óbreyttum öllum
tollum og sköttum hefði þá
tekjuáætlunin orðið um 12.550
milj. og greiðsluhalli í frum-
varpinu um 1,2 milj. kr. Er það
iiokkuð í samræmi við afkomu
ársins 1933. Þessi upphæð
hefði þá orðið að fást eftir
nýjum tekjuöflunarleiðum ef
eldri skattalöggjöf hefði átt
að standa óbreytt. Nú er það
hinsvegar svo, að stjómin lít-
ur á það, sem eitt af sínum
hlutverkum, að færa skatta- og
tollabyrðina í réttlátara horf. í
samræmi við það leggur hún nú
til þær breytingar á skatta-
löggjöfinni til lækkunar, að
gengisviðauki á kaffi og sykri
falli niður og ennfremur að út-
flutningsgjald af síld lækki
stórlega og útflutningsgjald af
landbúnaðarafurðum falli nið-
ur. Eftir fjárlagafrumvarpinu
eru tekjur ríkissjóðs áætlaðar
um kr. 11.950 eins og áður er
sagt og er þá eins og venja er
til reiknað með núgidandi
skattalöggjöf og tollum þeim,
sem stjómin leggur til að
verði framlengdir. Greiðslurn-
ar eru hinsvegar um 13..750 kr.
Er því greiðsluhalli í frumvarp.
inu, sem nemur um 1.800.000.
Kér við bætist tekjurýmun
samkv. frumvarpi um útflutn-
ingsgjald, ef að lögurn* verður,
áætluð um kr. 200.000,00. —
Verður mismunurinn þá kr.
2.000.000,00.
Tekjuaukar
Upphæð sú, sem vegast verð-
ur alveg upp með nýrri tekju-
öflun, til þess að fullur
greiðslujöfnuður fáist, finnst
síðan með því að draga. hér
frá áætlað 40% álag á tekju-
og eignarskatt, sem er raun-
verulega aðeins framlenging
og innifalin í frumvarpi stjóm-
arinnar um hækkun tekju- og
eignaskatts og ætla má að
nemi um kr. 375.000,00. Verða
það þá um kr. 1.625.000,00.
sem nýju tekjuöflunarfrum-
vörpin þurfa að gefa í ríkis-
sjóð. Þar af um 425 þús. kr.
vegna lækkunar stjórnarinnar
á útflutningsgjaldi og kaffi og
sykurtolli og um 1.200.000
króna vegna þess að innflutn-
ingur vara hlýtur að lækka
frá því sem nú er og tolltekj- |
ur ríkissjóðs að lækka. Stjórn-
in mun leggja fram frumvörp
um öflun nýrra tekna, til þess
að jafna greiðsluhalla fjárlag-
anna. Fjárlagafrumvarpið eitt
út af fyrir sig gefur því ekki
hugmynd um fjármálatillögur
stjórnarinnar. Þegar rætt er
um tillögur hennar, verður að
taka tek j uöfhmarfrurrivörpin
til greina, þótt tekjur þær,
sem þeim er ætlað að afla, séu
ekki færðar á fjárlögin fyr en
tekjuöflunarfrumv. eru sam-
þykkt. Tekjuöflunarfrumvörp
þau, sem nú þegar hafa verið
lögð fyrir Alþingi, eru þessi:
1. Frumvarp um hækkun á
tekjuskatti og eignarskatti.
Er ætlazt til að samkv. þessu
frumvarpi hækki skatturinn
upp í ca. 1.925.000 kr. Tekju-
auki samkv. því, miðað við
skattinn eins og hann var
innheimtur 1983 og verður
vafalaust í ár (með 40% á-
lagi), ætti að vera um 450.000
kr.
2. Frumvarp um hækkun á
tóbakstolli og tolli á brjósts-
sykri, átsúkkulaði. Tekju-
hækkun samkvæmt því ætti að
nema um 250.000 kr.
3. Frumvarp um hækkun
benzinskatts. Tekjuauki sam-
kvæmt því frumvarpi er áætl-
aður um 240.000,00.
4. Frumvarp um afnám
andanþágu frá gjaldi af inn-
lendum tollvörum, er þau fyr-
ii'tæki hafa notið, sem stofn-
sett voru fyrir 1. jan. 1927.
Er þess vænst, að tekjur rík-
issjóðs aukizt um nál. 150.000
verði þetta frumvarp að lög-
um.
5. Frumvarp um einkasölu á
eldspýtum og frumvarp um að
Áfengisverzlun ríkisins hafi
einkasölu á ilmvötnum, hár-
vötnum, andlitsvötnum, bökun-
ardropum, kjörnum til iðnaðar
og pressugeri. Þykir mega
vænta þess að tekjur sam-
kvæmt þessum frumvörpum
nemi um 100.000 kr.
Tekjuaukar þessir eru því á-
ætlaðir samtals um 1.190 milj.
kr. og vantar þá rúml. 400 þús.
kr. til þess að fj :rlögin verði
alveg greiðsluhallalaus. Verða
að tilhlutun stjórnarinnar
flutt frumvörp til þess að
jafna greiðsluhalla fjárlag-
anna að fullu.
Um tvennt að velja
Nú hefi ég gefið yfirlit í
stórum dráttum um fjárlaga-
frumvarpið og meðfylgjandi
skattafrumvörp. Eins og menn
munu nú hafa áttað sig á til
hlítar, átti stjómin um tvennt
að velja, þegar hún samdi
fjármáiatillögur sínar fyrir
þingið. Annaðhvort varð hún
að taka þann kost að létta
ekkert tolla á neyzlu- og
framleiðsluvörum og minnka
jafnhliða framlög til verklegra
framkvæmda vegna fyrirsjá-
anlegrar rýmunar á tolltekjun-
um! eða hinu, að létta neyzlu-
og framleiðsluvömtolla svo
sem urint var, auka verk-
legar framkvæmdir og' afla
síðan nýrra tekna í ríkissjóð.
Síðari leiðin var valin í fullu
samræmi við stefnu flokka
þeirra, sem að stjóminni
standa og þarfir almennings á
þessum tímum. En ég vil
leyfa mér að vekja sérstaka
athygli á því, að með fjár-
málatillögum sínum, fjárlaga-
fmmvarpi og meðfylgjandi
tekjuöflunarfrumvörpum, fer