Nýja dagblaðið - 15.01.1935, Síða 3

NKÝJADAGBLABIB 8
Morgunblaðið
heimtar skuldaverziun
ByggingarféL
verkamanna
óskar eftir tilboðum um smíðí á
eldhússinnréttíngum í hús félags-
ins Þeir, sem kynnu að vilja gera
tilboð, vitji uppdrátta og lýsinga
tíl Kornelíusar Sigmundssonar,
Bárugötu 11
Gróður maður, sem vildi lána áhugamanni B
þúsund krónur gegn góðri tryggingu, tii að
get.a keypt mjög arðvænlega jarðeign. er beð-
inn að senda nafn sitt í lokuðu umslagi auðk,
,,Lán“ á afgr. Nýja dagbl. fyrir 20. janúar,
Þagmælsku er heitið.
„Nemandínn lærir“
ótrúlega fljótt að hugsa á málinu og bera það fram
rétt“ — eftir Eimreiðirmi, — English for Iceland
and Porty Stories“. —
Fæst I öllum bókabúðum.
sem vilja fylgjast vel með erlendum
og innlendum nýjungum og gangi al-
mennra mála þurfa að lesa
adal mf gagn stjornarinnar.
Nýja dagblaðið er blað félagslyndra og framssekinna manna.
Hringið í aíma 2323 eða komið á afgr. Austurstr. U — og
gerist áskr.vfendur að blaðinu.
Gjöf til Þingvallábæjar
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefamli: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritatjórar:
Gísli Guðmundsaon
Hallgrímur Jónaason.
R il «t jómarsk rifstofumar
Laugnv. 10. Símar 4373 og 2353
afgr. og auglýsingaakrifstofa:
Austurstrœti 12. Simi 2323.
Askriftal-gjald kr. 2,00 á mán.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Tekju-
og eignaskatturinn
íhaldsmenn í bæjarstjórn
Reykjavíkur eiga sem von er
talsvert erfitt með að gera
flokksmönnum sínum grein fyr-
ir því, hvernig á því stendur að
þeim dettur í hug að hækka
skattana til bæjarsjóðs (útsvör
cg neyzluskatta) um 30% sam-
tímis því, sem þeir berja sér á
brjóst og hrópa um drápsklyfj-
ar á atvinnuvegunum.
I Mbl. og Vísi er nú gripið
til ýmsra fáránlegra úrræða til
að draga athygli Reykvíkinga
frá þessari gífurlegu hækkuu
bæjargjaldanna.
í því sambandi hafa bæði
þessi málgögn farið með raka-
laus og- vísvitandi ósannindi
um hækkun tekju- og eignar-
skattsins til ríkisins á síðasta
Alþingi.
Jón Þorláksson er látinn
segja það í Mbl., að greinar-
góður maður hafi „sagt“ hon-
um, að tekju- og eignarskatts-
hækkunin muni nema 650 þús.
kr. í Reykjavík einni. Og helzt
er svo að skilja, að þessi sami
dánumaður hafi „sagt“ borgar-
stjóranum, að skatthækkunin
gildi bara í Reykjavík og
hvergi annarsstaðar!
Saurblað Jakoks Möller tek-
ur svo nokkrum dögum síðar
alveg í sama strenginn, nema
hvað skatthækkunin hefir á
þessum dögum aukizt um 50
þús. og er komin upp í 700
þús. kr.!
Sannleikurinn er sá, að tekju-
og eignarskattshækkunin verð-
ur, eftir því sem næst verður
komizt um 450 þúsund krónur
á öllu landinu.
Það er ekki gott að sjá,
hvernig blaðasnápar íhaldsins
ætla að fara að því að láta
Reykjavík borga 650—700 þús.
af 450 þús. (!) og það jafnvel,
þótt öll hækkunin kæmi niður
á Reykjavík! En hitt er þó vit-
anlegt, að talsvert af hækltun-
inni kemur niður utan Reykja-
víkur.
Þegai' gripið er til slíkra
ráða eins og Mbl. og Jakob
Möller gera í þessu máli, þá má
vissulega gera ráð fyrir, að
málstaðurinn sé slæmur og erf-
itt sé um rökin.
Og íhaldsmenn í Reykjavík
vita það líka vel, að sá tími
nálgast óðum, er þeirra iwli-
tíska höfuðvígi fellur — hér í
höfuðstaðnum. í öllum öðrum
höfuðborgum Norðurlanda, er
íhaJdið búið að tapa meirahlut-
anum.
Það ei' engin vafi á því, að
Mjólkursölunefndin hefir, i
feins og auglýst var í blöðum í
fyrradag. ákveðið að vörur
frá búðum mjólkursamsölunnar
skuli aðeins seldar gegn stað-
greiðslu, eða gegn mjólkurmið-
um, sem menn geta fengið
keypta fyrirfram, svo að ekki
þurfi að af'henda peninga í
hvert skipti, sem keypt er.
Þetta fyrirkomulag er vitan-
lega alveg sjálfsagt, bæði
vegna samsölunnar sjálfrar og
kaupendanna. Smákaupmenn-
irnir hérna í bænum hafa
margir hverjir fengið að kenna
óþyrmilega á því, hversu var-
hugaverð vörulánin eru fyr-
ir verzlunarreksturinn. Og
fyrir kaupendurna sjálfa er
skuldaverzlunin líka allt annað
en æskileg, þar sem hjá henni
er hægt að komast. Á stað
eins og Reykjavík, þar sem
menn yfirleitt fá tekjur sínar
í peningum vikulega eða mán-
aðarlega, eru lánsviðskipti við
búðir yfirleitt ekki anr.að en
slæm venja. Mönnum kemur
það yfirleitt sízt betur að þurfa
að greiða háar upphæðir eftir
á — sem þeir stundum' naum-
ast hafa fylgst með, hverjar
yerða — en að borga nauð-
synjar sinai' jafnóðum og' vita
þannig daglega, hvernig hag-
tir heimilisins stendur.
Þá er önnur hlið á þessum
lánsviðskiptum, sem segja má
að enn meir komi kaupendun-
um í koll, en það eru skulda-
töpin. Því að hver sú verzlun,
sem á annað borð getur haldið
áfram rekstri, reynir að ná inn
aftur töpunum með. því að
hækka álagning á vörum til
skilamannanna. Það er vitað,
að mikið af álagningu verzlana
hér í bænum er einmitt vegna
skuldatapanna*).
*) þar á ofan kemur svo hinn
gííurlegi innheimtukostnaðúr. 43
þús. kr. á ári greiðir Reykjavíkur-
bær nú fyrir innheimtu bæjar-
gjaida með vatnsskatti og 37 þús.
kr. fyrir innheimtu rafveitunnar.
hin frámunalega gáleysislega
framkoma íhaldsmanna í fjár-
málum á síðasta Alþingi hefir
orðið flokknum til stórkostlegs
álitshnekkis. Og það er heldur
ekki von, að nokkur maður geti
í alvöru treyst þeim flokki,
sem þykist vera á móti öllum
sköttum, þar sem hann er í
minnahluta, en notar svo að-
stöðu sína til að hækka stór-
kostlega skattana í þessu bæj-
arfélagi, þar sem hann hefir
völdin, og tækifærin til að
spara!
ósannindavaðall1 eins og um
700 þús. kr. tekju'skattshækk-
unina á Reykvíkingum eru
skammg'óður vermir. Höfuð-
staðurinn er vaxinn upp úr því
að trúa úreltum pólitískum
labbakútum eins og „moðhaus-
unum“ og Jakob Möller.
En út af þessari sjálfsögðu
ákvörðun mjólkursölunefndar
rís nú Morgunblaðið upp með
háværum mótmælum og fár-
legasta munnsöfnuði. Kallar
blaðið staðgreiðslufyrirkomu-
lagið „nýtt hnefahögg í andlit
Reykvíkinga“ og seg'ir að með
því sé verið að gefa í skyn,
að Reykvíkingar séu „óreiðu-
menn og svikahrappar í við-
skiptum“(!). Og mörg önnur
álíka viturleg' ummæli eru í
þessum sunnudagslestri þeirra
Mbl.-manna.
Nýja dagblaðið hefir að vísu
heyrt, að „moðhausamir“ hafi
síðan blaðið kom út, fengið á-
minningu hjá ýmsum greindari
flokksmönnum sínum fyrir
þetta frumhlaup sitt. Enda
reka ýmsir sanntrúaðir íhalds-
menn hér vöruviðskipti með
staðgreiðslu eingöng'u. Lyfja-
búðirnar hér í bænum munu' t.
d. varla vilja láta segja það
um sig, að þær heimti stað-
greiðslu fyrir meðöl, af því ^ð
þær álíti, að allir þeir, sem
verði veikir, séu „óreiðumenn
og svikahrappar“!
En vegna Mbl. sjálfs mætti
rifja upp fyrir því ýmislegt,
sem það hefir áður sjálft sagt,
um' svona mál. Bæði Mbl. og
ísafold hafa t. d. á sínum tíma
flutt ákaflega harðorðar árásir
á kaupfélögin fyrir það, að þau
lánuðu bændum úttekt og
leyfðu þeim að skulda, og einn
af helztu mönnum Mbl.-flokks-
ins gaf út bók um þetta mál,
sem dreift var ut um allt land.
Voru þessi skrif sprottin af
því, að Mbl. áliti, að bændur
væru „óreiðumenn og svika-
hrappar í viðskiptum“?
Nú er það auðvitað svo, að
aðstaða bænda til að greiða út-
tekt sína er allt önnur en
manna hér í bænum, þar sem
þorri bænda getur ekki komið
afurðum sínum í verð nema
tvisvar á ári, og því ómögulegt
-að komast hjá einhverrj láns-
verzlun.
Kaupfélag Reykjavíkur hefir
síðan það var stofnað haft þá
reglu að selja eingöngu gegn
staðgreiðslu eða fyrirframborg-
un, alveg eins og samsalan
ætlar að gera nú. Ef til vill
heldur Mbl., að félagsmennim-
ir hafi ákveðið þetta af því að
þeir hafi álitið, að þeir væru
sjálfir „óreiðumenn og svika-
hrappar"! Þetta fyrirkomulag
hefir gefizt vel og menn yfir-
leitt verið mjög ánægðir með
það. Og- fyrsta árið, sem félag-
ið hafði opna búð, skilaði það
félagsmönnum 10% arði af við-
skiptunum, auk tillaga til
sjóða. Það hefir engum skuld-
umi tapað, og ekki þurft að
skattleggja skilamennina af
]æim ástæðum.
Það munu líka flestir skilja,
að þessi árás Mbl. út af stað-
greiðslunni er gerð gegn betri
Gunnar Gunnarsson er einn
af þeim tslendingum, sem
dvelja langdvölum erlendis, en
bæði fylgjast með hér heima
af lífi og sál og eru sverð og
skjöldur þjóðar sinnar og ætt-
lands meðal erlendra þjóða. En
hann er líka einn af þeim, sem
þannig er ástatt um, er við
hér heima sýnum litla ræktar-
semi eða samhug, svo sjáanlegt
sé.
Undanfarin ár hefir það
tíðkast, að ýmsir rithöfundar
dveldu um tíma á Þingvöllum
að sumrinu og byggju þá í
Þingvallabænum. — Gunnar
Gunnarsson dvaldi þar fyrir
nokkru. Hefir hann nú gefið
Þingvallabænum öll skáldverk
sín, 12 bindi í ágætisbandi. Er
þetta gott fordæmi sem Gunn-
ar* hefir gefið þarna og sýnir
m. a. hans ræktarhug til ætt-
jarðarinnar.
Þegar menn dvelja utan-
vitund, í von um að takast
megi að æsa upp einhverja lítt
hugsandi menn gegn samsöl-
unni og spilla þannig markað-
inum fyrir bændum. En þessi
fúlmannlega tilraun blaðsins til
lands, verða þeim skýrari
tengsl þau, sem þeir eru knýtt-
ir ættlandinu og samhugur
þeirra vex með fólkinu, er þar
stríðir og starfar. Annmark-
arnir hverfa í huganum og allt
verður ljúfari og samfelldari
heild. En upp úr Ijúfri draum-
móðunni, sem er sambland af
endurminningum, óskum, þrám
og öðru, sem orðin fá ekki
náð, rísa staðir, menn og mál-
efni, sem sérstaklega er kært.
Og einn þeirra staða, er hátt
ber í hugum margra íslend-
inga, ekki sízt þeirra, sem
utanlands dvelja, eru Þing\æll-
ir.
Er það líka vel farið, þvi
með vaxandi menningu og
ræktarsemi, eru Þingvellir vel
til fallnir að verða nokkurs-
konar helgistaður íslenzku
þjóðarinnar — reglulegur þjóð-
garður íslendinga í þess orðs
beztu merkingu. V. G.
að vinna skemmdarverk, mun
engan árangur bera. Því sem
betur fer er allur þorri Reyk-
víkinga stórum greindari og
betur innrættari menn en snáp-
arair við Morgunblaðið.