Nýja dagblaðið - 24.04.1935, Blaðsíða 1

NYJA DAGBIAÐIÐ
3. ár. Reykjavík, miðvikudagiim 24. apríl 1935. 93. blað
Oguriegir landskjálftar
Ferðalög þorsksins
milli Islands og Grænlands
Um »Dana«-leiðangurinn og fiskirannsóknir danskra og ís-
lenzkra vísindamanna.
Viðtal við danska vísindamanninn dr. A. VedekTáning
japönsku eyjunni Formosa
FRÁ FRÉITARITARA
NÝJA DAGBLAÐSINS.
Kaupm.höfn 1 apríl.
Hafrannsóknir þær, sem| ís-
lenzkir og danskir sérfræðing-
ar hafa unnið að á undanföm-
um árum við ísland og á haf-
inu milli íslands og Græn-
lands, hafa vakið athygli víðs-
vegar um heim. Hefir það
vakið rnesta athygli, að rann-
sóknir þessar hafa varpað nýju
ljósi yfir hfnaðarhætti þorsks-
ins og göngur hans. Má þakka
það íslenzkum og dönskum haf-
rannsóknum, að vitað er um
þær miklu fiskgöngur, sem
eiga sér stað milli Islands og
Grænlands. Hefir eins og kunn-
ugt er, verið uppgötvað, að
ungur þorskur, eflaust í milj-
ónatali, berzt með hafstraum-
um frá Islandi til Grænlands.
Frá hrygningastöðvunum við
suðvesturströnd íslands berzt
ungur þorskur norður að
Látrabjargi. Við Látrabjarg
greinist Golfstraumurinn í
tvær kvíslar og fer önnur aust-
ur með norðurströnd Islands
og austur fyrir land, en hin
til Grænlands. Þau árin, sem
straumurinn er sterkur á haf-
inu milli Grænlands og íslands,
eru líkur til þess, að mestur
hiuti þorskseiðana berizt til
Grænlands. Með því að rann-
saka hafstraumana, getur orðið
mögulegt að segja um það með
nokkurri vissu, hvenær þorsk-
urinn fer mestmegnis til Græn-
lands, þar sem hann dvelur
þangað til hann, 8—10 ára
gamall, er orðinn kynþroska og
fer aftur til íslands til að
hrygna. Með þessum útreikn-
ingi eru því sterkar líkur fyrir
því, að takast megi að segja
um það fyrirfram á hvaða
tímabili megi vænta mikillar
þorskmergðar við ísland. Ligg-
ur í augum uppi, að þetta get-
ur haft mikla hagfræðilega
J-ýðingu, auk þess sem það er
vísindalegt áhugamál. Hafrann-
sóknunum við ísland og Græn-
land er þess vegna fylgt með
mikilli athygli. Þess vegna hef-
ir fréttaritari Nýja dagblaðs-
ins snúið sér til hins fræga
haffræðings dr. Á. Vedel
Táning, sem er yfirmaður
„Dana“-leiðangursins, til þess
.. að fá upplýsingar um hvemig
• ■ hafrannsóknum „Dana“ verður
fcagað á komándi sumri. Farast
dr. V. Táning svo orð:
Tilhögun „Dana^-leiðang-
ursins í suntar.
— „Dana“ mun leggja af
stað frá Kaupmannahöfn 1.
júní. Fyrst verða framkvæmd-
ar hafrannsóknir í Norður-
sjónum í mánaðartíma, en því-
næst höldum við áfram til Is-
lands. Munum við fyrst gera
athuganir meðfram suður-
strönd Islands á leiðinni til
Reykjavíkur, en þangað má
búast við að við komum 5. eða
6. júlí. Þvínæst verður haldið
norður fyrir land og þaðan til
Angmagsalik, til þess að koiri-
ast að raun um, hvort mikið
hafi flutzt af íslenzkuni þorski
til Grænlands á þessu ári. Eftir
að hafa' framkvæmt athuganir
meðfram austurströnd Græn-
lands, leggjum1 við aftur af stað
til Islands til þess að rann-
saka útbreiðslu síldarungvið-
isins. Þannig er mál með vexti,
að taldar eru miklar líkur til
þess, að sumarsíldin hrygni
líka fyrir austurströndinni og
eigum við, ef mögulegt er, að
ieiða í ljós hvort þetta sé
rétt, og ef svo er, má gera ráð
fyrir, að það sé bein afleiðing
Togarinn Kópur var í fyrra-
kvöld um kl. 11 á leið til Hafn-
arfjarðar af Eldeyjargrunni.
Veður var dimmt og margt
skipa þarna á veiðum.
Það slys vildi til, að Kópur
rakst á norskan línuveiðara, og
skemmdist hann svo mikið, að
hann sökk á sköm'mum tíma.
Hinsvegar sakaði Kóp ekki svo
teljandi væri.
Skipverjar á norska skipinu,
17 að tölu, björguðust yfir í
Kóp, áður en það sökk.
þess, að sjávarhiti við austur-
strönd íslands er meiri nú en
áður.
Þann 10.—15. ágúst förum
við aftur til Grænlands, heldur
dr. Vedel Táning áfram. Er ætl.
unin að rannsaka göngu
þorsksins og sér í lagi ef
straumhvörfin eru þannig, að
ungur þorskur hafi borist til
Grænlands. Reynist svo, mun-
u m við rannsaka það hve langt
íslenzki þorskurinn gengur
meðfram strönd Grænlands cg
er það mjög þýðingarmikið at-
riði með tilliti til þess, að hægt
verði að fá fulla vitneskju um
lifnaðarhætti og göngur þorsks-
ins.
— Álítið þér að þess-
ar rannsóknir muni leiða til
þess að innan skamms tíma
verði hægt að vita um það
fyrirfram, hvenær þorskmergð
verður mikil við ísland.
— 1 öllu falli eru miklar lík-
ur fyrir því, að það muni tak-
ast. I fyrsta lagi er það komið
undir því, að framkvæmdar
verði nákvæmar vísindalegar
sjávarrannsóknir. Að vísu1 er
fullt útlit fyrir að alltaf megi
búast við arðmiklum1 þorsk-
veiðum við Island, en einmitt
þess vegna er það auðvitað enn
rreira áhugaefni að hægt verði
Framh. á 2. síðu.
Stýrimaður á Kóp var á
verði, þegar slysið vildi til.
Segja skipverjar á Kóp, að þeir
hafi ekki séð ljós á þessu skipi,
en aftur á móti á öðrum skip-
um, semj þarna vöru.
Kópur kom til Hafnarfjarðar
í gærmorgun og var málið
strax tekið til rannsólmar.
Norska skipið, sem sökk, hét
Faustine og var frá Hauga-
sundi. Það var tréskip og orðið
nokkuð gamalt.
Iiondon kl. 18,50 21./4. PÚ.
Ógurlegur jarðskjálfti varð í
morgun á eyjunni Formosa í
Japan. Þúsundir manna hafa
farizt og særzt. Talsíma. og rit-
símalínur hafa slitnað, og talið
er að meira en 12000 hús hafi
algerlega eyðilagzt, auk fjölda
húsa, sem skemmdust. Enn er
ókunnugt uni nákvæma tölu
þeirra, sem farizt hafa eða
særzit, en með vissu er áætlað
að 2495 manns hafi farizt, en
5770 særst. Tvær borgir á norð-
vestanverðri eynni hafa orðið
harðast úti, Taiehu hefir að
heita má eyðilagzt, og Taiko er
í rústum. Jámbrautir, sem lágu
til T.aiko hafa rifnað upp og
járnbrautargöng hrunið. Um
vegi verður naumast komizt
fyrir hundruðum manna, sem
]?ar eru á ferð með særða menn
sem fluttir eru á sjúkrabörum
til hjúkrunar. Rauði krossinn í
Japan hefir gengið afar dug-
lega framj við hj úkrunar. og
björgunarstarfið, og stjómin
er nú að gera ráðstafanir til að
koma hinum nauðstöddui til að-
stoðar.
Þetta er talinn hræðilegasti
jarðskjálftinn, sem komið hefir
í Japan síðan 1923, er 140.000
manns fórust, og Tokio og
Hallir. ]díssoi
fór utan I gærkveldi og kynnir
sér skólamál á Norðurlöndum
Hallgrímur Jónasson kennari
og frú hans voru meðal farþega
til útlanda með Brúarfossi í
gærkveldh Mun Hallgrímur
Hallgrimnr Jónasson.
dvelja um hríð erlendis og
kynna sér skólamál aðallega í
Svíþjóð. Iiann hefir svo sem
kunnugt er annazt ritstjóm
við Nýja dagblaðið í vetur, en
lætur nú af því starfi.
Samstarfsmenn H. J. við
blaðið færa honum þakkir fyrir
samvinnuna og óska honum
góðrar ferðar.
Yokohama lögðust að mestu
leyti 1 rústir.
London kl. 16, 22./4. FÚ.
Brezka stjórnin hefir í dag
boðizt til þess að senda herskip
frá hinni kínversku flotastöð
sinni með matvæli, lyf og sára-
umbúðir og aðrar nauðsynjar.
Síðustu fregnir telja að 8000
manns hafi farizt, en um 12
þús. særst og orðið fyrir
meiðslum.
London kl. 16,15 23./4. FÚ.
Opinberar skýrslur hafa nú
verið birtar um tjónið af land-
skjálftanum á Formosa. 3065
menn hafa farizt, að því er tal-
ið er, en 7889 eru mjög hættu-
lega særðir eða slasaðir og
þúsuhdir annara hafa meiðst
lítillega. 3000 hús hafa fallið
að einhverju eða öllu leyti, um
helmingur þeirra er gereyddur.
Járnbrautarlestimar hafa aftur
getað tekið til starfa og hefir
það létt mikið undir björgunar-
starfið.
Bjðrgun á skipi
Ægir hefir unnið að því und-
anfari, að reyna að ná út tog-
aranum, sem strandaði á
Skerjafirði í vetur.
Er þar um mjög óvenjulega
björgunartilraun að ræða hér
við land.
Skipið liggur á bakborðshlið,
hálft í sjó. Er stórgrýti á hina
hliðina, og er hugmyndin að
sprengja grjótið burtu, svo
hægt sé að leggja skipið á þá
hliðina, og á síðan að þétta
hliðina, sem skipið liggur á nú.
Hafa kafarar unnið að þessu
undanfarið. Fulltrúi frá enska
vátryggingarfélaginu, sem1 tog-
arinn var tryggður hjá, hefir
athugað skipið og telur að þessi
björgunartilraun muni vel svara
kostnaði, ef hún tekst.
Heppnast þessi tilraun von-
andi vel og myndi slíkt björg-
unamerk geta orðið okkur til
mikils sóma. Sú var tíðin, að
Islendingar voru svo ósjálf-
bjarga á þessu sviði sem öðr-
um, að hafa varð erlent björg-
unarskip hér við land.
Líflátsdómar
í Gríkklandi
London kl. 19,30 22./4. FÚ.
Tveir grískir herforingjar
voru í dag dæmdir til líflács
fyrir herrétti í Aþenuborg,
vegna þátttöku í uppreisninni.
Annar þeirra var áður yfirfor-
ingi gríska hersins í Litlu-Asíú.
Ásigling
Togarinn Kópur rekst á norskan línu-
veiðara á Eldeyjargrunni. Norska
skipshöfnin bjargast um borð í Kóp