Nýja dagblaðið - 24.04.1935, Blaðsíða 3

N Ý 3 A
DAGBLAÐID
8
Rannsókn áhagþjóðarinnar
Hvernfg á að gera hana svo að hún sé ódýr en þé fullnsg)andi?
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson.
Ritstjórnarskrifstofumar
Laugv. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Austurstr. 12. Sími 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
í lausasðlu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Skattarnir til
Reykjavíkurbajar
öllum sem nokkuð hugsa,
hlýtur að hrjósa hugur við út-
gjöldunum í Reykjavíkurbæ.
Þau vaxa ár frá ári, en sam-
hliða minnkar atvinnan í bæn-
um!, og möguleikamir til að ná
inn tekjulnum.
Árið 1934 var jafnað niður
2475800 kr. eða nærri hálfri
þriðju miljón.
Árið 1935 á að jafna niður
3108150 kr. eða um 25% meira
en í fyrra. Samhliða er nokkur
hluti af tekjum rafveitunnar
og .gasstöðvarinnar látinn renna
í bæjarsjóð, til að lækka út-
svörin á þeim sem breiðust
hafa bökin og mest burðarþol-
ið, en koma þeim jafnt yfir á
hvern ljósatíma og gastenings-
metra sem bæjarmenn nota.
Þetta er meir en lítil aukning
á einu ári, og hvar lendir með
sama áframhaldi ? Hve lengi
rísa bæjarbúar undir?
Á þingi 1934 töluðu íhalds-
menn mikið um spamað. Þó
loru allar tillögur þeirra í
gagnstæða átt og hefðu stór-
hækkað fjárlög og sett á þau
mikinn tekjuhalla, ef sam-
þykktar hefðu verið. 1 bæjar-
-stjóm ræður íhaldið. Og gegn-
um þá hækkun, sem það nú
gerir á útgjöldum bæjarins,
sjá menn vilja þess ómengaðan
3f stefnum ,annara flokka. Og
haun er þessi: 25% hækkun á
útsvörunum. Þar er spamaður-
inn.
Og svo leyfa þessir menn sér
í blöðum sínum og á mann-
fundum, að prédika sparnað.
Þeit víta það, að Framsóknar-
fiokkurinn hefir lýst yfir því,
að hann vilji ekki búa til fölsk
fjárlög. Þeir víta það, að fjár-
lög fyrir yfirstandandi ár, eru
ekki lægri og vildu þó sjálfir
hafa þau hærri, og gera enga
tilraun til spamaðar, þar sem
þeir hafa tögl og hagldir. Slík
er framkoma íhaldsmanna. Slík
er hræsni þeirra og yfirdreps-
skapur, og þeim lítt til sóma.
Það orkar ekki tvímælis, að
hér þarf að verða breyting á
um fjármálastjóm Reykjavík-
urbæjar. Það verður að
heimta það af íhaldinu í bæj-
arstjóm, að það lifi eftir sínum
eigin kenningum um spamað.
Og það byrji, þar sem það nú
hefir völdin, á útgjöldum bæj-
arins.
En hvemig er farið með fé
bæjarins nú?
Að því verðuir vikið í næstu
blöðum.
Milliþinganefndirnar eru
allt of dýrar.
Undanfarin ár hafa verið
skipaðar nokkrar milliþinga-
nefndir til að undirbúa ýmisleg.
ar ráðstafanir ríkisvaldsins. Má
þar til nefna bændanefndina, er
undirbjó kreppulöggjöfina og
milliþinganefndir í sjávarút-
vegsmálum, atvinnumálum og
launamálum. Þessar nefndir
hafa kostað ríkissjóðinn ærið
fé, yfir 50 þúsund krónur á ári
tvö hin síðustu ár, og er þó að-
eins talinn kostnaður ofantal-
inna nefnda. Þeim störfum, er
nefndirnar höfðu með höndum,
var þó auðvitað ekki lokið í eitt
skifti fyrir öll, heldur verður
að vinna þau áfram og endur-
tekið á næstu ámm.
Aðal vinna milliþinga-
nefndanna var rannsókn
á hag þjóðarinnar.
Vinna þessara milliþinga-
xiefnda var að lang mestu leyti
fólgin í ýmislegri athugun á
hag þjóðarinnar. Slík athugun
var sjálfsagður grundvöllur fyr.
ir öllum tillögum, er þær höfðu
fram að bera. Því var það
sjálfsagt mál og ekki eftirtölu
vert, að til þeirrar athugunar
væri kostað, og það er líka
sjálfsagt mál, að slíkt verði
gert eftirleiðis. En það er mér
full ljóst af starfi mínu í milli-
þinganefnd í launamálum, að
gera má betri og fullkomnari
rannsókn á öllum hag þjóðarinn
ar á miklu óáýrari hátt, og tel
ég mér þá líka skylt að gera
grein fyrir því, hvernig mér
hefir sýnst að því yrði bezt við
komið.
Það er af tveimur ástæðum
einkum, að störf milliþinga-
nefnda verða æfinlega tiltölu-
lega dýr. önnur ástæðan er sú,
að þær eru oftast skipaðar
mönnum með ólíkum sjónarmið-
um og þurfa því fyrst og
finna grundvöll undir samstarf.
inu, og þar á eftir undir sjálfu
• starfinu, og kostar oftast
hvort fyrir sig mikinn fím’a, þó
að svo vel vilji til, að hvort-
tveggja finnist að lokum, sem'
ekki er nú alveg víst. Hin er,
að nefndarmennirnir hafa sj ald.
an næga æfingu í því starfi, er
fyrir nefndinni liggur, og verða
jafnvel oft að fá aðra til að
vinna mikið af því og þá eftir
ýmislegum forsögnum. Þetta
„liggur í hlutarins eðli“, og er
ekkert um það að fást, fyrst að
nefndir eru á annað borð skip-
aðar til verkefna á þennan hátt.
Framtöl tU skatts bezta
heimildin.
Þegar hagur þjóðariniiar er
rannsakaður fram yfir það, sem
ráða má af afkomunni út á við
og reikningumj og skýrslum
bankanna, verður að byggja þá
rannsókn að mestu leyti á eigin
framtölum einstaklinga. Þess-
um framtölum má þó því að
eins treysta, að þau séu prófuð
og endurskoðuð með ýmiskon-
ar samanburði, og því að eins
er hægt úr þeim að vinna, að
þau séu gerð eftir settum regl-
um. Af eigin framtölum eru
framtölin til skatts almennust
og yfirgripsmést. Þau hafa ver-
ið gerð uím all langt árabil og
eru reglumar um þau farnar að
festast nokkug og þau eru þar
á ofan endurskoðuð og sam-
ræmd bæði heima fyrir af
skattanefndum og síðar af yfir-
skattanefnd og ríkisskattanefnd
Þau eru líka sum hver mjög
auðvelt að bera saman við önn-
ur framtöl og aðrar heimildir
um hag einstaklinga og þjóðar-
innar í heild. Þau eru því, þeg-
ar á allt er litið, beztu fram-
tölin, sem til eru, en vinna
verður úr þeim' með viti og hlið
sjón af ýmsu öðru. Því ætti það
að vera auðvitag og sjálfsagt
mál, að þau séu fyrst lögð til
grundvallar, þegar rannsakaður
er hagur þjóðarinnar inn á við.
. Skattstofu Reykjavíkur
á að fela rannsóknina í
samvinnu við hagstofuna
Ekki verður unnið úr fram-
tölunum til skatts á öðrum stað
en á skattstofunni í Reykjavík.
Stafar það bæði af þagnar-
skyldunni um hag hvers ein-
staks framteljanda og svo af
liinu, að fyrirhafnarminnst er
að vinna úr framtölunuml til
skýrslugerðar um leið og þau
eru lögð til hæfis til skattaá-
lagningar. Ennfremur ætti það
að geta orðið til þess, að skatta.
framtölin verði sem bezt úr
garði gerð, líka fyrir þá rann-
sókn. Hinsvegar er það jafn
sjálfsagt, að allt, sem skatt-
stofan vinnur, sé gert í sam'ráði
við og eftir fyrirmælum hag-
stofunnar, er gerir skýrslumar
sjálfar og birtir þær.
Til þess að koma þessu vel
fyrir, þarf ekki nem'a lítilshátt-
ar breytingu á skattstofunni og
lítilsháttar aukið starf þar.
Skattstofuna á að gera hrein-
lega að skattstofu fyrir allt rík.
ið, eins og hún raunar er að
mestu leyti nú þegar. Skatt-
stjórinn á 'að taka við mestú af
störfum og valdi ríkisskatta-
nefndar og er það til trygging-
ar því, að fullkomið samræmi
fáist í framtöl af öllu landinu'.
Skattstofan og hagstofan ættu
líka helzt að vera tvær deildir
sömu stofnunar, og skiptir það
þó ekki miklu, ef samvinna er
góð á milli. Aukið starf á skatt.
stofunni er í því fólgið, að
draga það út úr framtölunum!,
sem beztar upplýsingar gefur
um þjóðarhaginn, prófa það og
raða því og leggja til hæfisvið
skýrslugerðir.
Endurbætt form fyrir
framtölin.
Til þess að unnt verði að fá
fullkomið yfirlit um þjóðar-
haginn af framtölunum til
skatts, þurfa þau að vera þann.
ig úr garði gerð, að auðvelt sé
að fá yfirlit yfir atvinnureksr-
ur hvers atvinnurekanda. Frá
því er fyrst komst skipulag á
framtölin, hafa þeir, er lifa á
landbúnaði að nokkru eða öllu
leyti, fyllt út sérstakt skýrslu-
form um landbúnað sinn og má
af þeim framtölum fá yfirlit
yfir þann atvinnuveg. Síðastlið-
ið ár var og sent út sérstakt
skýrsluform til útfyllingar fyrir
þá, er lifa á sjávarútvegi og
getur það orðið merkilegur á-
fangi á þeirri leið, að gera
skattaframtölin sem fullkomn-
ust gögn við rannsókn á hag
þjóðarinnar. Margir atvinnurek.
endur í Reykjavík láta fylgja
framtölum sínum efnahags og
rekstursreikning fyrirtækis síns
og oft endurskoðaða af löggilt-
um endurskoðendum. Þessu
jyrfti aðeins að finna sam-
ræmdara form og senda það
cllum verzlunarfyrirtækjum1 og
stærri atvinnurekendum. Svo
ætti og að fá iðnaðarmönnum
sérstakt skýrsluform til útfyll-
ingar, eins og þeim er stunda
landbúnag og sjávarútveg. Að
þessu öllu fengnu yrðu skatta-
framtölin svo fullkomin gögn
um hag þjóðarinnar, að engin
önnur þjóð ætti þau þvílík.
Kostnaðurinn.
Störfum á Skattstofu Reykja
víkur er svo farið, að þar er
óhemju annríki fyrstu mánuði
hvers árs, meðan verið er að
taka framtölin og vinna úr
þeim til skattaálagningar og út-
svars, og svo aftur nokkurt
undir árslokin, þegar farið er
að undirbúa ný franitöl. Hálft
árið er þar aftur fremur lítið
að gera. Með því að fela skatt-
stofunni rannsókn á hag hverr-
ar atvinnugreinar og þjóðarinn
ar í heild úpp úr þeim sömu
gögnum og hún notar við starf
sitt nú, mundi atvinnan jafn-
ast yfir allt árið, en hvort-
tveggja starfið yrði unnið af
sama fólki. Kaup þess þyrfti
eitthvað að auka og þó ekki
mikið, en engan þyrfti að taka
til þessa starfs frá annari arð-
berandi vinnu. Og sannarlega
eru það góð kaup, að fá fulÞ
komnar skýrslur um hag hverr
ar atvinnugreinar þjóðarinnar
fyrir nokkur þúsund krónur, í
stað þess að fá ófullkomnari
skýrslu fyrir nokkra tugi þús-
unda króna.
Milliþinganefndirnar aft.
ur.
Nú mun ef til vill einhver
segja, að þó að yfirlitið yfir
hag þjóðarinnar sé á þennan
hátt fengið, jafnvel svo að ekki
verði um bætt, þá sé enn eftir
að ráðgast og gera tillögur um,
hvernig öllu skuli vísdómsleg-
ast fyrirkomið, semj gert er, að
fenginni þeirri þekkingu, og
þá komi enn milliþinganefnd-
irnar og þær velti bara lengur
vöngum yfir staðreyndunum,
þegar ekki þurfi eftir þeim að
grafa. Þetta er að vísu rétt, ef
skipun milliþinganefnda er
bara sjúkdómur, sem ekki verð-
ur læknaður. En ef um hitt er
að ræða, að leysa mál og vand-
kvæði, þá verður það oftast
beztur kostur, að fela það ein-
um manni að gera þar um til-
legur í hendur Alþingis, því að
margra manna afskipti á því
stigi rriáls eru oftast mest til
þess, að tillögurnar verða sjálf-
um sér ósamkvæmar, og ekki
er fyrst spurt um réttan grund.
völl málsins, heldur einhvers-
konar meðaltal af vilja margra
sundurþykkra manna. Og þeim,
sem mjög trúa á blessun
margra manna ráðs, skal líka
á það bent, að sú blessun kemur
yfir hvert mál, þegar það kem-
ur til Alþingis.
Arnór Sigurjónsson.
mz&itiV'ziz®
rimmtugsafmæli
Jónasar Jónssonar
frá Hriflu
Hinn 1. maí n. k. verður þess minnst
með samkvæmi að Hótel Borg
Þeir vinir og samstarfsmenn J. J., pólitískir sam-
herjar og aðrir, sem taka þátt í samkvæminu,
geri svo vei og riti nöfn sín á lista, sem liggur
frammi á afgreiðslu Nýja dagbl. Austurstr. 12.
1 undirbúningsnefndinni
GUÐBRANDUR MAGNÚSSON SIGURÐUR KRISTINSSON
GlSLI GUÐMUNDSSON.