Nýja dagblaðið - 30.05.1935, Qupperneq 3

If Ý J A
DÁG B L A Ð I Ð
8
Ettir pröf. dr. phil & scient. Orla-Jensen.
Höiundur þessarar greiuar, próf. Orla-Jensen, er trægur
danskur efna- og gerlafræðingur. Hann er fæddur 28.
nóv. 1870. Var í fimm ár forstöðum. vísindalegu mjólk-
urrannsóknastofnunarinnar i Bern í Sviss. 1908 varð
hann prófessor i lífeðlisefnafræði. Hann er um langt
skeið vísindalega leiðandi maður í mjólkurmáium Dana
og formaður í Danmerkurdeild alþjóðasambands mjólk-
urbúa. Hann hefir skrifað fjfilda greina í vísindaieg
tímarit, en aðalverk hans er bók um mjólkurgerlafræði.
Eftirfarandi grein er þýdd úr tímaritinu ,,Sund Levevis",
en meðal aðstandenda þess timarits er dr. med. Johanne
Christiansen, sem hér var á ferð í vor.
Hjartanlega þakka ég hinum mörgu vinum
mínum fjær og nær, sem heiðruðu mig á sjötugs-
afmæli mínu.
Ólafur frá Sandhólaferju.
ÚTBOÐ
Þeir málarameistarar er gera vilja tilboð í inn-
anhússmálun í Vifilsstaðahæli, vitji lýsingar á teikni-
stofu húsameistara ríkisins.
Reykjavík 29. maí 1985.
Guðjón Samúelsson
Bústaðaskipti.
Að gefnu tilefni áminnast hérmeð húsaeigendur eða
umboðsmenn þeirra um, að tilkynna tafarlaust til lög-
regluvarðstofunnar eða manntalsskrifstofu borgarstjóra,
ef fólk hefir flutt í eða úr húsum þeirra hinn 14. maí s.l.
Flutningatilkynningar fást á báðum fyrrnefndum
stöðum.
Verði þessu ekki hlýtt, verður sektarákvæðum lag-
anna tafarlaust beitt.
Lögreglustjórinn í Reykjavík 27. maí 1935.
ðástav A. Jonasson
settur.
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjórar:
Gísli Guðmundsson,
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Ritstjórnarskrifstofumar
Laugv. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Austurstr. 12. Sími 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
f lausasölu 10 aura eint
Prentsmiðjan Acta.
Belnakerlingin
í saurblaðinu Vlsi
Nýja dagblaðið ihefir um all-
langan tíma undanfarið flutt
bæjarbúum rökstuddar lýsing-
ar af fjármálum bæjarins eins
og þau nú eru í höndum
íhaldsins. Jafnframt hefir verið
sýnt fram á hvílíkt gífurlegt
ósamræmi er á milli munn-
fleipurs íhaldsmanna um fjár-
málastjórn ríkisins annarsveg-
ar og aðgerða þeirra sjálfra í
fjánnálum Reykjavíkur hins-
vegar. Á Alþingi, þar sem
íhaldið ræður ekki, ræðst það á
andstæðinga sína fyrir skulda-
söfnun hjá ríkinu. En í
Reykjavík, þar sem íhaldsmenn
í'áða öllu, eru þeir búnir að
safna skuldum, sem nema 445
lcrónum á hvert mannsbarn í
bænum. Á Alþingi ráðast þeir
líka á ríkisstjórnina fyrir háa
skatta. En í Reykjavík hafa
þeir hækkað útsvöyin um 40%
á einu ári. Það samsvarar því,
að Alþingi yki skattana á
landsfólkinu um 5—6 míljónir
frá því sem nú er.
íhaldið getur ekki varið sig
m'eð rökum. Það getur ekki
neitað því, að skuldir bæjarins
séu komnar upp í 14,7 miljón-
ir. Það getur heldur ekki neit-
að því, að útsvörin hafi á
þessu ári hækkað um 844 þús-
undir og neyzluskattar um 122
þúsundir. Það getur ekki neit-
að því, að gasið sé selt með
40% álagningu, rafmagnið
með 80% álagningu og vatnið
með 170% álagningu. Og ekki
þýðir heldur að neita því, að
álögurnar á bæjarbúa hafa
meira en tvöfaldast á síðustu
sex árum.
Almenningur í bænum er
orðinn vanur gasokrinu, vatns-
okrinu og rafmagnsokrinu. En
nú þegar útsvörin hækka svona
gífurlega, heyrist hljóð úr
homi, því að sú hækkun kem-
ur nokkuð hastarlega niður á
pyngju ýmsra beztu stuðnings-
manna meirahlutans. Þegar
pyngjan á í hlut, verða þeir að
viðurkenna sannleikann, þó að
hann komi fram í blöðum and-
stæðinganna. Og nú standa
þessir stólpagi'ipir íhaldsins
framan í fulltrúum sínum og
spyrja með nokkrum þjósti, en
auðvitað fullum rétti: Ætlið
þið að fara að nákvæmlega eins
Grein F. Ingerslev’s héraðs-
læknis hér í blaðinu um þetta
mál, snýst að mestu leyti að-
eins um fyrsta áfangann af
leig til marks, sem sé þrifnað í
fjósum. Sem sönnur á því, hve
sammála ég er héraðslæknin-
um um mikilvægi þessa atriðis,
nægir að vitna í síðustu lín-
umar í mjólkurgerlafræði
þeirri, er ég gaf út 1912.
Þar segir svo: Ekkert mun
tryggja betur dönsk mjólkur-
bú gegn framleiðslugöllum og
ekkert getur orðið dönsku
srnjöri betri auglýsing en það,
að sú mjólk, er berst mjólkur-
búum vorum, sé svo hrein og
hressandi, að hún smakkist öll-
um neytendum vel. Þá mundu
og slíkar umbætur stuðla til
þess að styrkja komandi kyn-
slóðir, því að ef hreinlætið einu
og „rauða stjómin"? Ætlið þið
að gerast „böðlar“ á heilbrigðri
„efnahagsstarfsemi“ einstak-
linganna? Sjáið þið ekki, að
„atvinnuvegirnir" í bænum eru
„þraútpíndir“ og „m'ergsogn-
ir“? Getið þið ekki skorið nið-
ur launin hjá bæjarsjóði og
fækkað bitlingum?
Ihaldið stendur ráðalaust.
Þannig fer um þá, sem tala
tveim tungúm og eiga svo að
bera ábyrgð verka sinna.
I stað þess að svara með
rökum er borgarstjóraefn-
ið (!!), Jakob Möller, látinn
ausa ókvæðisorðum og bölbæn-
um yfir andstæðingana. í saur-
blaðinu Vísi eru nú Framsókn-
ar- og Alþýðuflokksmenn dag-
lega nefndir „böðlar“, „níðing-
ar“, „skítmenni", „óþokkar",
„rauða hyskið“ o. s. frv. Ef til
vill heldur þessi landskunna
beinakerling, ag áhangendur
íhaldsins í Rvík séu almennt
svo menningarsnauðir, að þeir
taki svona „fjármálaumræður",
sem góða og gilda vöru! En
hitt hefir hann kannske ekki
athugað, að „hyskið“, sem
hann svo nefnir, er helmingur
Reykvíkinga. Og ekki þarf að
bíða þess lengi héðan af, að
það verði meirihlutinn I bæn-
um og .meirihlutinn í bæjai-
stjóm.
sinni kemst að í fjósunum, þá
mun það alstaðar ná fótfestu.
Heilbrigðar og hreinar kýr,
góð mjólk, heilbrigð börn.
En að vísu verða menn að
gera sér ljóst, að fullkomlega
hrein fjós, gerilsneyddar
mjólkur- og flutningafötur,
þvottur og sóttkveikjueyðing á
júgrum kúnna og höndum
þeirra er mjólka, áður en
mjólkað er, eru allt saman var-
úðarreglur, sem aðeins verður
við komið á sérstökum fyrir-
myndarbúum, enda verður
mjólkin þá óhjákvæmilega mun
dýrari. Enn erfiðara en að fá
fullkomlega hreina mjólk, er
þó það, að fá alla þá mjólk,
sem stórborg þarfnast, úr tví-
mælalaust heilbrigðum kúm, og
að tryggja sér það, að mjólkin
á allri leið sinni, frá júgri til
neytanda, fari aðeins í gegnum
þeirra hendur, er eigi erú
haldnir smitandi sjúkdómúm.
Slíkt á sér ekki, og mun aldrei
eiga sér stað nema í hugsjóna-
löndum1 voruml Hins má auð-
1 vitað gæta, að mjólkin sé fljótt
og rækilega kæld, svo að þeir
gerlar, er einhvem veginn hafa
komizt í mjólkina, fái ekki færi
á að tímgast.
Þetta getur tekizt með því
að láta mjólkurframleiðanda
skiljast, að gerlainnihald mjólk.
urinnar veldur nokkru um
efnahag hans. Danmörk hefir
hér stórt spor stigið, með því
að gæðakönnun (Reduktase-
pröve) er nú gerð að skyldu
öllum mjólkurbúum landsins. í
sambandi við hana hefir verið
komið á kostaborgun (Kvali-
tetsbetaling), þannig, að dreg-
ið er af verði lélegrar mjólkur
og er sú upphæð oft notuð til
verðlauna góðri mjólk. Um
neyzlumjólk er það að segja,
að réttast væri að koma á
sameinaðri gerðar. og gæða-
könnun (Gær-Reduktasepröve)
þeirri er ég fullgerði 1909.
Gæðakönnun sýnir aðeins
hvort mjólkin er snauð eða
auðug að gerlúm, en gerðar-
könnúnin sýnir, hvort gerlam-
ir eru einkanlega góðir mjóllc-
ursýrugerlar, eða einkanlega
loftframleiðandi þarmgerlar, en
það bæri vott um1 að mjólkin
hefði mjög óhreinkazt af
mykju.
Til þess að tína úr þær kýr,
sem mest em smitaðar,
og til þess að mjólkin verði
sem girnilegust, verður fast-
lega að krefjast þess, að dýra-
læknir sannreyni kýmar á
þeim búum1 er framleiða
neyzlumjólk. En það er alkunn-
ugt sérfræðingum, að jafnvel
hið strangasta eftirlit læknis
og dýralæknis á framleiðslu-
staðnum, verður aldrei nema
býsna víðmöskva öryggisnet.
Langtum þéttriðnara öryggis-
net má ríða smitunargerlum
með því að hita mjólkina.
Bamamjólk má enganveginn
undanskilja hitun, þótt vand-
legar verði jafnaðarlega að
framkvæma þá hitun á barna-
mjólkinni en á annarri mjólk.
Að finna megi í Kaupmanna-
höfn, eins og Ingerslev hér-
aðslæknir nefnir dæmi til,
barnamjólk.er inniheldur meira
en 5 miljónir gerla í tenings-
sentimetra, fyllir engan sér-
legu trúnaðartrausti. Aðalmis-
munurinn á bamamjólk og
annarri mjólk er eiginlega sá
einn, að bamamjólkin kemúr
frá kúm, er staðizt hafa
berklarannsókn, en það er eng-
in sönnun þess, að sú mjólk
geti eigi flutt með sér doða og
fjölda hættulegra sjúkdóma,
taugaveiki (týfus), paratýf-
us (skyldur taugaveiki), bama_
veiki (difteritis), mislinga,
skarlatssótt o. s. frv.), sem
stafa frá því fólki, sem um-
gengst kýmar. Versta skar-
latssóttarhviða, sem yfir Kaup-
mannahöfn hefir geysað á
þessari öld, stafaði frá bama-
mjólk, er kom frá einu mest
metna mjólkurbúi hérlendis.
Það er því hinn skelfilegasti
misskilningur, ef m'enn halda
að áhættulaust sé að gefa
börnum og sjúklingum í aftur-
bata, ógerilsneydda barnamjólk
til drykkjar. Vilji menn kom-
ast hjá mjólkurfarsóttum, er
aðeins ein leið fær, og hún er
sú, að banna sölu á ógeril-
sneyddri mjólk og rjóma*).
Eina mótbáran, sem með ein-
h ver j u réttmætisyfirskini
mætti reisa gegn slíkri geril-
sneyðingarskyldu, er sú, að við
*) Meðan enn finnast bama-
læknar, sem halda að hver hús-
móðirin, eða einhver og einhver
vinnukona hennar, sé fær um að
blanda þá mjólk, er pelabörn
þurfa, nákvæmar en mjólkurbú,
sérfróð um þessi efni, verður að
undanþiggja gerilsneyðingar-
skyldu þá ögnina af barnamjólk,
er til þ'ess yrði þá notuð, af því
að ekki er heppilegt að geril-
sneyða mjólkina mörgum sinnum.
Framh. á 4. síðu.
MIN^I/HIMTIIN verður haldin 1 Hdtel Valhöll á Þíngvöllum laugard.
UlllllJullLÍVIIVI I Ull 1- júní. G65 musik. Agóöinn gengur til skógrsktar á Þingvðllum.