Nýja dagblaðið - 23.07.1935, Qupperneq 3

NtJA D AGBLAÐIÐ
8
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „BlaÖaútgáfan h.f.“
Ritstjórar:
Gísli Guðmundsson,
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Ritstjórnarskrifstofurnar
Laugv. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Austurstr. 12. Sími 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
I lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Auglýsingar
og blaðaðtgáfa
Það er nú orðið langt síðan
að Steingrímur Jónsson, bæjar-
fógeti á Akureyri, kvartaði
undan því, að samvinnumenn-
irnir í landinu gætu ekki feng-
ið rúm í blöðum til andsvara
áróðursgreinum á kaupfélags
verzlanirnar, sakir ótta útgef-
endanna við það, að missa aug-
iýsingar kaupmanna. Og var
þetta engan veginn af því, að
ritstjórar eða útgefendur allra
þessara blaða væru andstæðir
málstað samvinnunnar.
Þetta varð til þess, að sam-
vinnumenn tóku að gefa út eig-
ið tímarit, tiitilulega snemma.
En alltaf stóð ínálsaiður san....
vinnunnar þó höllum i'æti, J’ar
til að Tími.an kom til sögunnar.
ib.nn helgaði sig málstað sam-
vinnunnar. Kraup ekki að
knjám kaupmanna með auglýs-
ingar. Eigendur og útgeíendur
blaðsins, en það voru flest
bændur, víðsvegar um' land,
lögðu honum til nokkurt stofn-
fé, en hétu jafnframt að leggja
til fé árlega í hlutfalli við fram_
lögin, til þess að jafna halla
þann, sem hlaut að verða af út-
gáfunni fyrstu árin.
Blaðakaupendur eru að von-
um fáir hér á landi, og það sem
verra er: pólitiskir spekúlantar
hafa siðspillt ýmsu fólki með
því að gefa út blöð og dreifa úi
án þess að ætiast til endur-
gjalds — nema þá óbeinlínis í
þeim áhrifum, sem slíkum
blöðum er ætlað að hafa, og alla
jafna borga sig þó betúr fyrir
útgefendur en þiggjendur og
lesendur þessara gjafablaða.
Fyrir fórnfýsi áhugamanna
komst Tíminn yfir fjárhags-
örðugleika og varð áhrifamesta
vikublað landsins.
Þegar Framsóknarflokknum
tók að aukast fylgi til mikilla
muna, einnig í kaupstöðum og
sjávarþorpum, og svo var kom-
ið, að flokkurinn átti fulltrúa
í bæjarstjórnum, og þá einnig
í höfuðstaðnúm, fór að verða
mikil þörf á því að flokkurinn
gæti haldið úti dagblaði.
Þetta var nábúaflokkunum'
og einkum í höfuðstaðnum,
miðlungi kærkomið.
Og einkum skelfdist íhaldið
við þessa tilhugsun.
Nú er það vitað mál, að aug-
lýsingar eru einn aðal tekju-
stofn allra dagblaða.
Það var því ekki nema skilj-
anlegt, að íhaldið héti á sitt
lið að varast að auglýsa i þessu
nýja Framsóknarblaði.
En verzlanir vilja gjarnan
eiga skipti við Framsóknar-
menn, og fer því fjarri, að á-
Hlutdrægni við útboð
á leiðslwn til sandhallarinnar
Oskar Smith tœr aö gera ösundurliöað tilboð, en
aðrir verkbjóðendur ekki.
Ríkisfangelsið i Reykjavík
í febrúarmánuði s. 1. vetur,
bauð hr. verkfr. Benedikt
Gröndal út pípulögn, hita_ og
hreinlætistæki í sundhöll
Reykjavíkur. — Ég undirritað-
ur var einn af þeim, sem gerði
tilboð í þetta verk. Eftir að
hafa fengið útboðslýsingu og
teikningar af verkinu, og greitt
kr. 20,00 í skilatryggingu,
sneri ég mér til hr. verkfr.
Benedikts Gröndal, sem for-
stjóra h.f. Iíamars og spurði
hann, hvort h.f. Ifamar gæti
gefið tilboð í járniðnaðarvinnu,
sem til félli við tilheyrandi
pípulagnir í sundhöllina. Þrátt
fyrir ítrekaðar fyrirspurnir um
þetta af minni hálfu svaraði
forstjóri h.f Hamars, hr. verk-
í'r. Benedikt Gröndal ekki í
fullar þrjár vikur, en síðast lof-
aði hann að senda tilboð sitt
12. apríl. En það kom þó ekki
fyr en daginn áður en tilboðin
voru opnuð, að ég hringdi til
hans og hann gaf mér tilboð
sitt þá í síma.
Út af þessari framkomu hr.
verkfr. Benedikts Gröndals
sem forstjóri h.f. Hamar leyfi
ég mér að gera þá fyrirspurn
til stjórnar h.f. Hamars um það
hvort forstjóra fyrirtækisins
beri ekki að gefa skrifleg og
skýr svör við tilboðum, sem
leitað er hjá fyrirtækinu.
I útboði hr. verkfr. Bene-
dikts Gröndal var það skýrt
tekið fram, að tilboðin yrðu að
vera sundurliðuð í þrennt:
hitunartæki, lofthreinsunartæki
og hreinlætistæki. Séu útboð
þannig sundurliðuð er það
venjulega gert með það fyrir
augum, að séu hinir ýmsu hlut.
ar verksins mísjafnlega hag-
kvæmir, þá getur sá, sem út-
boðið gerir, tekið það af því,
sem honum líkar bezt, án til-
róður íhaldsmanna hafi komíð
að haldi.
Útgefendur Nýja Dagblaðs-
ins hafa skilið þetta og tekið
létt á. Ætlunin var hjá báðum
nábúaflokkunum' að stilla svo
til, að Framsóknarmenn yrðu
að gefast upp við dagblaðsút-
gáfúna af fjárhagsástæðum.
En nú mun svo komíð, að
vonirnar um það séu dvínaðar.
Og þegar svo er komið, að
t. d. íhaldið veit, að tilgangs-
laust er að vonast eftir því, að
Nýja Dagblaðið hætti að koma
út, þá vilja Framsóknarmenn
ekki lengur þola það, að íhalds.
meirihlutinn í bæjarstjórninni
haldi lengur uppi auglýsinga-
stríði gegn þessu blaði.
Það er venja, að opinberar
auglýsingar séu birtar í blöðum
allra þriggja aðal-landsmála-
flokkanna.
En bæjarráðið hefir neitað
að birta auglýsingar bæjarins í
blöðum Framsóknarmanna.
Er þetta ósvinna og ofstæki
lits til þess, að sami maður fái
allt verkið. Er af þessu aug-
ljóst, að taka verður tillit til
þess, þegar gera á tilboð í verk,
hvort sá, sem tilboðið gerir, á
von á að fá það allt eða nokk-
urn hluta þess.
I téð verk komu fram þrjú
tilboð:
1. frá hr. kaupm. ísleifi
Jónssyni @ kr. 40550,00.
2. frá hr. Lofti Bjarnasyni og
undirrituðum á kr. 36286.00.
3. frá hr. Óskari Smith @
kr. 35500,00.
Tvö þau íyrstu af þessum
lilboðum voru gerð samkv. út-
boðslýsingu, en þriðja tilboðið
fiá Óskari Smith var lieildar-
tilboð og ósundurliðað og því
ekki formlega framkomið eftir
venjulegum útboðsreglum.
En hr. Óskar Smith hefir
upplýst það opinberlega að
hiann haft leyfi hr. verkfr.
Benedikt Gröndal til þess að
gera eitt heildartilboð.
Með þessu hefir hr. verkfr.
Benedikt Gröndal veitt einum
aðila — hr. Óskari Smith —
undanþágu frá því að fara
eftir þeirri útboðslýsingu, sem
verkfræðingurinn sjálfur hefir
gert. Verður þetta að teljast
vítaverð framkomá við alla
aðra sem kæmu til að gera til-
boð í verkið, og verður að
krefjast þess, að hr. verkfr.
Benedikt Gröndal geri opinber-
lega grein fyrir þessari fram-
komu sinni.
Er það ósk mjín til háttvirzt
bæjarráðs og ríkisstjórnar, að
fullnaðarákvæðum utó fram-
kvæmd þessa verks verði ekki
tekin fyr en hr. verkfr. Bene
dikt Gröndal hefir gert fulla
grein fyi’ir þessu.
sem ekki verður þolað.
Flokkur, sem á jafn mikið
undir sér á Alþingi, í lands-
stjórn og á auk þess fulltrúa í
bæjarstjórninni, lætur ekki
lengur hafa í frammí við sig
slíka lítilsvirðingu.
Og það var þetta sem fjár-
málaráðherra sagði borgar-
stjóra á dögunum. Auglýsinga-
stríðið getur ekki orðið lengur
rekið aðeins á aðra hlið.
Morgunblaðið kallar þetta
,,sníkjur“. Þeir hafa löngum
verið rökvísir ritstjórarnir þar.
En úr því svo er komið, að
einmitt dagblað Framsóknar-
manna er nú rekið með minnst-
utó reksturshalla allra dagblað-
anna í Reykjavík, þá er ekki
sagt nema að útgefendum Nýja
Dagblaðsins þyki góð biðin,
meðan íhaldsöflin í höfuðstaðn-
um eru að brjóta oddinn af of-
læti sínu.
En eins og áður er sagt:
„Auglýsingastríðið“ verður hér
eftir ekki aðeins á eina hlið.
Framh. af 1. síðu.
þegnanna um öryggi ög vernd.
— Því m'eiri sem menningin
er, þeim mún stærri þurfa
fangelsin að vera(!!). Þessi er
menning 19. og 20. aldar(!).
IV. Höfuðborgin, som.
á ekkert fangelsi.
Það er eflaust ekki til nema
ein höfuðborg meðal höfuð-
borga menningarlandanna, sem
á ekkert fangelsi, og hún er
Reykjavík. Er þetta af því, að
Reykjavík hafi ekki þörf fyrir
fangelsi ? Hafa Reykvíkingar
svo sérstaklega fágað siðferði,
eða gera þeir svo lágar kröfur
til öryggis fyrir einstaklinginn,
að fangelsis sé ekki þörf. Nei,
þannig er það ekki. Hér er
mikið um afbrot hin síðari ár,
og hér er fólkið farið að læra
(en ekki búið að læra til fulls)
að gera réttmætar kröfur um
frið utan og innan dyra.. Að
hér sé mikið um afbrot síðustu
árin sýnir bezt hegningarskrá-
in hjá lögreglunni hér, og svo
bækur hegningarhússins. Ég set
hér til glöggvunar skrá um
innsetningar í hegningarhúsið
síðustu tíu árin:
1925 eru settir inn 96 fangar
1926 — — — 150 —
1927 — — — 119 —
1928 — — — 100 —
1929 _ __ _ 231 —
1980 _ _ — 602 —
1931 _ _ _ 481 _
1932 _ — — 639 —
1933 _ _ — 680 —
1934 _ _ — 709 —
1935 (till.júlí) 542 —
Árið 1929 eykst fangatalan
mjög. Snemma á því ári tekur
vinnuhælið á Litla-Hrauni til
starfa, en þá losnar hegningar-
húsið við flesta þá fanga, sem
inni eru langdvölum, en þá er
hægt að setja fleiri inn, þegar
hver einstakur dvelur stuttan
tíma. Enda koma inn 189 fang-
ar frá 1. júlí og til áramóta, en
aðeins 42 fyrri helmíng ársins.
Sýnir þetta glöggt þörfina fyr-
ir vinnuhælið. Enda var
ástandið orðið þannig hér í bæ,
að vöntun á fangelsisrúmi
hindraði lögregluna mjög í
starfi hennar, en þeir, er áttu
að taka út dóma, urðu oft að
bíða langan tíma eftir því að
fá að taka þá út (!). Úr þessu
bætti vinnuhælið mikið.. En nú
er svo komið, að bæði vinnu-
hælið og hegningarhúsið eru
oft yfirfull, og eru þau innan
skamms ófullnægjandi.
Árið 1930 hækkaði tala inn-
setninganna langmest. Þá hafði
fólkið meiri peninga en venju-
lega og gat því keypt meira
áfengi. Langflestir fangarnir
eru komnir inn vegna ölvunar
beinlínis, eða þá fyrir verknað,
sem er framinn undir áhrifum
víns.
Á fyrri helmingi yfirstand-
andi árs, eru 542 settir í fang-
elsi. Er þetta miklu meira en á
nokkru öðru hálfú ári í sögu
þessa húss. Orsökin er aðeins
ein — afnám banniaganna. Það
er leiðinlegt að íslendingar
skuli enn vera á svo lágu
menningarstigi, að þeir geta
ekki farið sómasamlega með
jafn góða gjöf og vínin eru, frá
hendi náttúrunnar.
V. Reykjavík þarl að
fá fangelsi á allra
næstu árum.
Ég gat þess framar, að
fangarnir, sem hafa verið í
hegningarhúsinu, væru — að
örfáum undanteknum — teknir
af lögreglunni í Reykjavík, og
er það eðlilegt frá öllum hlið-
um séð. En það hefir oft komið
fyrir, einkum tvö síðustu ár,
að lögreglan hefir ekki getað
sett eins marga inn og hún
hefir talið nauðsynlegt, og get-
ur slíkt verið mjög bagalegt
fyrir störf lögreglunnar. Nú á
bærinn ágæta lögreglu, en Hún
kemur því aðeins að fullu
gagni, að henni séu sköpuð skil-
yrði til þess, að hún geti starf-
að óhindruð og notið sín til
íulls. Því er það, að Reykja-
vík verður að fá fangelsi, sem
er fullnægjandi, á allra næstu
árum.
Það er leitt að þurfa að við-
urkenna aukna þörf fyrir fang-
elsi, en það þýðir ekki að neita
staðreyndum. Þeim fjölgar
hratt, sem lenda í fangelsi.
Hér á hið óheilbrigða almenn-
ingsálit nokkra sök, þar sem
hætt er að líta á það sem
minnkun, að vera „settur inn“,
að minnsta kosti lítur margt
yngra fólkið þannig á. Enda
gefur það engar góðar vonir,
að aukningin í fangelsinu kem-
ur eingöngu frá hinni uppvax-
andi kynslóð. Glæpamennirnir
eru langflestir frá 16 til 26
ára, og sé litið í bækur hegn-
ingarhússins, virðist drykkju-
skapurinn vera mest áberandi
meðal karla og kvenna á þessu
árabili. Það er því ekki líklégt,
að innsetningar fari fækkandi
í framtíðinni.
Af því sem þegar er sagt —
og þó einkum af töflunni yfir
innsetningar tíu síðustu ár —
tóá öllum vera ljóst, að fangelsi
með 12 klefum getur ekki ver-
ið fullnægjandi. Það verður
bráðlega að stíga skref í átt-
ina til umbóta í þessu efni, og
það er áríðandi, að sporið sé
stígið í rétta átt. Það eina rétta
í þessu efni er að byggja nýtt
fangelsi, er stendur utan við
þennan hávaðasama og þrönga
bæ, þar sem er minni umferð
og rými nóg. Þetta væri verk,
unnið fyrir framtíðina, en hitt
aftur á móti að stækka hegn-
ingarhúsið á þeim stað, sem
það nú er á, það væri að vinna
fyrir líðandi stund. Hvort sem
Reykjavíkurbær byggir sjálfur
sitt fangelsi eða ríkið byggir
og leggur bænum til fangelsi
eins og hingað til, þá þarf nú
þegar að hefja undirbúninginn,
svo hægt verði að byrja á
byggingunni, að minnsta kosti
áður en fjórði tugur tuttúgustu
aldarinnar er liðinn.
Reykjavík, 18. júlí 1935.
Jón Sigtryggsson.
ValdemaJi- Kr. Árnason.