Nýja dagblaðið - 15.01.1937, Blaðsíða 3

N Y J A
DAGBLAÐIÐ
8
Tvenn viðhorf
í réttlætismálnnum
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaöaútgófan h.f.
Ritstjóri
pórarinn pórarinsaon.
Ritstjórnarskrifstofumar:
Hafn.16. Símar4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskriístoía
Hafnarstr. 16 Sími 2323.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
f lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Sími 3948.
Heilræði Mbl. í
g J aldeyrí smáliim
Mbl. skýrir frá því nýlega
með miklum gleðilátum, að
sænskur maður hafi ráðlagt
dönsku stjórninni, að hætta
við innflutningshöf'tin, og taka
gjaldeyrislán í Svíþjóð.
Skorar Mbl. á íslenzku ríkis-
stjórnina að gefa gaum að
þessu úrræði og lætur ótvírætt
þá skoðun í ljós, að þetta myndi
vera hið mesta heillaráð fyrir
okkur Islendinga.
Á það skal hér enginn dóm-
ur lagður, hvort skrif hins
sænska manns, sem áður voru
nefnd, séu fremur miðuð við
hag Svía en Dana, og um á-
stæður Dana í gjaldeyrismál-
um skal hér heldur ekki sér-
staklega rætt. En þetta nýja
úrræði í gjaldeyrismálum okk-
ar íslendinga, sem aðalblað
Sjálfstæðisflokksins nú gerist
formælandi fyrir, er fyllilega
þess vert, að því sé athygli
veitt.
Eins og kunnugt er hafa
innflutningshöftin og starfsemi
gjaldeyrisnefndar áorkað því,
að innflutningur erlendra vara
á árinu 1935 var um 7 milj. kr.
lægri en árið 1934. Og árið
1936 var innflutningurinn um
9 milj. kr. lægri en árið 1934.
Hinar nýju gjaldeyrisráð-
stafanir hafa þannig þau tvö
ár, sem þær hafa verið í gildi,
lækkað innflutninginn um sam-
'tals 16 miljónir króna frá því
sem var árið 1934.
Hér álítur Mbl. að hafi verið
rangt að farið. Innflutningur
erlendra vara hefði átt að vera
frjáls, hvað sem greiðslumætti
framleiðslunnar leið.
En ef fylgt hefði verið ráð-
um Mbl. hefði ríkið eða bank-
amir átt að taka 16 milj. kr.
erlent lán til að borga þann
vöruinnflutning, sem fram-
leiðslan hrökk ekki til að
borga.
Ríkisstjórnin vildi ekki taka
þessa stefnu. Hún tók það
ráð, að hindra innflutning á
þeim erlendu vörum, sem þjóð-
in gat ekki borgað með útflutn-
ingsvörum sínum.
En nú geta menn áttað sig
a Morgunblaðsstefnunni í gjald-
eyrismálum. Niðurstaða hennar
hefði verið þessi: Óhindraður
ínnflutningur á árunum 1935
og 1936 — og 16 milj. lcr. ný
ríkisskuld erlendis um síðustu
árnmót.
Það er gott að aðalmálgagn
Sjálfstæðisfloklcsins hefir sagt
hug sinn svo greinilega.
Þegar sniðugasti stjómmála-
maður Mbl.-stefnunnar, Jón
Magnússon, andaðist 1926 var
ástand réttarfarsmálanna þann
ig, að í sýslumannsembættin
hafði hann valið Boga Bryn-
jólfsson og Einar Jónasson og
búið að öllum sýslumönnum
eins og hæfilegt var að búa að
þessum tveim mönnum. . Lög-
reglan í Reykjavík var fámenn,
stjórnlítil og fyrirlitin. Ef dón-
ar réðust á lögreglumenn, urðu
þeir að fára í einkamál til að
ré'tta hlut sinn. Sýslumönnum
cg bæjarfógetum var talið
leyfilegt að féfletta dánarbú í
sambandi við skiptamál. í
hæstarétti voru gamalmenni
slitin úr tengslum við lífið.
Fangelsi landsins var svo lítið
að það rúmaði ekki nema 20%
af þeim, sem dæmdir voru, og
öll gerð þess var svo andstyggi-
leg, að hraustir menn gátu mist
þar heilsuna á nokkrum vikum.
Venjan var líka sú, að láta
aldrei í fangelsi nema öreiga og
umkomulausa menn. Á sjónum
var ástandið þannig, að hið ný-
byggða gæzluskip, Óðinn, var
ósjófært og vanskapað. Óregla
^’ar af því tægi á gæzluskipun-
um, að fyrir kom að flytja varð
einkennisbúna menn af flotan-
um ósjálfbjarga í hjólbörum
um borð. Og andi gæslunnar
var þannig, að Ágúst Flygen-
ring hafði lýst yfir í þinginu,
að togurunum íslenzku væri
stjómað inni í landhelginni með
dulmálsskeytum og skipstjórar
j'eknir frá stöðu sinni, ef þeir
vildu ekki gerast veiðiþjófar í
landhelginni.
Framsóknarflokkurinn hefir
farið með forustu dómsmál-
anna í 8 ár, af þeim sem liðin
eru síðan Jón Magnússon dó.
Og á þessum 8 árum hefir
F ramsóknarflokkurinn með
stuðningi þingflokks verka-
manna, og fyr á árum með
stuðningi Alþýðubl. komið á
gagngerðum umbótum í þess-
um efnum, svo víðtækum og
áhrifamiklum, að sjaldgæft er
í sögu nokkurs lands að svo vel
hafi tekizt á jafn skömmum
tíma. Síðan þá eru valdir úr-
valsmenn í sýslumannaembætt-
in og byrjað að viðurkenna
gildi stéttarinnar. Lögreglan í
Reykjavík er úrvalslið, vel búið
og vel haldið á rétti þess. Þeg-
ar Finnbogi Rútur ræðst á lög-
regluna, þá er mál þeirra skýrt
í þessu blaði. Fé dánarbúa er
nú óhult í höndum skiptaráð-
enda. I Hæstarétti eru vel
starfhæfir menn, sem njóta al-
mennrar tiltrúar. Fangelsið í
Reykjavík er nú ekki lakara en
leiguherbergi í bænum. Á
vinnuhælinu á Litla-Hrauni er
húsnæði fyrir um 40 menn,
undir skilyröum, sem eru ein
lun beztu og myndarlegustu,
sem til eru í nokkru landi í álf-
unni, þar sem hegning á fram
að fara. Á sjónum hefir slarkið
hætt á gæzluskipum og Ægir
auk gæzlustarfanna tekið upp
margskonar önnur björgunar-
störf fyrir landið. Að lokum
hefir tekizt með 7 ára þrot-
lausri baráttu að stemma stigu
fyrir því að veiðiskipum sé
stjómað inn í landhelgina með
ískeytum frá íslendingum gegn
um íslenzka lof’tskeytastöð,
sem ríkið starfrækir. Mönnum,
sem þekktu til áður og hafa
komíð til íslands á síðustu
missirum, hefir brugðið við
þennan mun. Þeim hefir virzt
að í réttarfarsmálunum hafi
umbótin, undir stjóm Fram-
sóknarmanna verið svo gagn-
gerð, að kalla mætti að í þess-
um efnum væri hér nýtt land
og ný þjóð.
Sá hugsunarháttur, sem þess-
ar umbætur byggjast á, er að
allir eigi að vera jafnir fyrir
lög-unum, að framkvæmd lag-
anna eigi að vera djörf, stílföst
og réttlát. Að armur laganna
nái til allra, en að í fram-
kvæmd réttvísinnar sé hvorki
beiskja né hefnigimi.
Eitt af því sem skiftir höf-
uðmáli í þessu sambandi, er
notkun gæzluvarðhalds. Eg
hefi nefnt dæmi frá stjómar-
tíma Jóns Magnússonar, þegar
gæzluvai’ðhald var framkvæmt
með reiddum hnefum, og
skammbyssum í höndum sið-
lausra lítilmenna.
En hjá Jóni Magnússyni var
viðvaningsbragurinn um alla
framkvæmd réttarfarsins heil-
steypt kerfi. Það var gert ráð
fyrir að engir nema umkomu-
leysingjar eða andstæðingar
Mbl.-manna yrðu fyrir armi
laganna. Þess vegna mátti
gæzluvarðhald vera fram-
kvæmt á hrottalegan hátt, og
gæzluvarðhalds húsakynnin
sannarlegt pestarbæli.
En þennan hro'ttaskap flyt-
ur Finnbogi Rútur nú inn í
það réttarskipulag, sem Fram-
sóknarmenn hafa komið á. Ef
hver maður sem er settur í
gæzluvarðhald vegna yfir-
heyrslu, á von á því að vera ó-
virtur og stimlaður eins og
stórafbrotamaður, þá gerir það
dómaranum illkleyft að nota
gæzluvarðhald í rannsókn
sinni. Frekja og ruddaskapur
Finnboga Rú'ts í sambandi við
réttarrannsóknir, er, eftir því
sem við verður komið, eftirlík-
ing af framkomu íhaldsins,
meðan það skammtaði verka-
mönnum réttlætið, með barefl-
um og skammbyssum.
Eins og nú er komið, er
Finnbogi Rútur og félagi hans,
Sigfús Sigurhjartarson, sér-
staklega skaðlegir fyrir þá
eðlilegu þróun, sem er að ger-
as't í réttarfari landsins. Þeir
hafa lygnt augunum yfir verzl-
uninni við mann sem sveik 70
Þús. kr. út úr Útvegsbankanum
En þeir ofsækja Landsbanka-
stjórnina fyrir að kæra þjófn-
BXÓI3ST
SVIKARl
„Svikari" er amerisk tal-
mynd. Hún gerist í Dublin á
byltingartímanum 1922. Mynd-
in er áhrifamikil og vel leikin.
Victor McLaglen leikur írskan
atvinnuleysingja, sem framsel-
ur lögreglunni bezta vin sinn í
því skyni að afla sér fjár. Þessi
vinur hans hafði í óeirðunum
crðið manni að bana. Ástæðan,
sem kom írlendingnum til
þess að svíkja vin sinn var sú,
að hann ætlaði að hjálpa unn-
ustu sinni frá mikilli niðurlæg-
ingu og bæði ætluðu síðan að
strjúka til Ameríku. En sá
draumur rættist aldrei, því Ir-
lendingurinn var sjálfur skot-
inn skömmu síðar. Víða í
myndinni eru eðlilegar sýning-
ar af þeim hörmungum og
grimmd, sem ætíð eru samfara
borgarastyrjöldum.
að og svik í bankanum. Þeim
virðist vera stórilla við að
svikin séu kærð. Framkoma
þeirra bendir alveg ótvírætt á,
að þeim sé það mikill sársauki,
að Landsbankinn hefir fengið
erlendan glæpamálafræðing til
að vinna að rannsókninni.
Þetta sézt á því að þessir ná-
ungar gleymdu alveg seðla-
hvarfinu í Landsbankanum
um leið og íslenzka lögreglan
hætti rannsókninni. Ef Lands-
bankastjórnin hefði svæft
málið, myndi aldrei hafa verið
minnst á málið framar. Það
hafði ekki skrumauglýsinga-
gildi. En þegar yfirstjóm
bankans tekur á málinu með
festu og alvöru, þrautreynir
fyrs't bæjai’lögregluna og leitar
þá til æfðari manna með meiri
verklega æfingu, þá dynja á
bankastjórninni æmleysis-
skammir. Og fyrir hvað? Vit-
anlega fyrir að hilma ekki yfir
svikin, heldur neyta allra
bragða til að koma þeim upp.
Ilarðfylgi yfirmanna bankans
til að kreppa að þeim seka,
leiðir Finnboga Rút til að lýsa
því yfir að líkast sé að banka-
stjórnin kenni undinnönnum
sínum að stela. Þannig er ráð-
izt á þá sem kæra þjófnaðinn.
í áframhaldi af þessu er svo
ráðizt á vitni í ósönnuðu máh.
Það er skemmtilegur þáttur
í þessu máli, að Finnbogi Rút-
ur hefir ráðizt á mig með
brigslum um að ég vildi eyði-
leggja rannsóknina, af því ég
ætti sæti í bankaráði Lands-
bankans! í hans augum skiptir
! það náttúrlega ekki máli, að
i það er sameiginlegt áhugamál
allra í stjórn Landsbankans að
! koma svikunum upp, og þar er
{ ekki látið staðar numið við
' skrumauglýsingar. Og það má
vera heimskur maður í aðstöðu
Finnboga Rúts, sem leggur út
í orðasennu við mig með
brigslum. um að ég haldi hlífi-
skildi yfir spilltu réttarfari. Ég
; hefi verið það mikið riðinn við
þá gerbreytingu í menningar-
átt, sem orðið hefir á íslenzku
réttarfari síðan 1927, að það
verkar eins og spaugileg öfug-
mæli hjá piltungi, sem ekkert
hefir gert í þeim efnum, nema
að þegja um ávísanasvik Bjöms
Björnssonar og þegar þýfið í
útibúinu vestra var borgáð
með smjörlíki.
Ég hefi nú rakið allmarga
' þætti í þessu máli. Með árás
sinni á aðalgjaldkera Lands-
bankans í hálfrannsökuðu máli
I hefir Finnbogi Rútur ráðizt
inn í þá byggingu, sem Fram-
: sóknarflokkurinn er vel á vegi
með að reisa. Hann hefir reynt
að lauma inn í framkvæmd
réttarfarsins venjum frá mann-
leysutímunum. Þess vegna
hefir hann verið lagður á
metaskálar, veginn og léttvæg-
ur fundinn. Þess vegna stendur
hann nú í sömu sporum og
þeir andstæðingar Framsókn-
armanna, sem stóðu fyrir rértt-
arfarinu eins og það var í
framkvæmd 1927. J. J.
Tilkynning.
Stjórn Sjúkrasamlagsins ákvað í gær, til þess að
greiða fyrir samlagsmönnum um afgreiðslu, að fyrst um
sinn verði samlagsmönnum einnig afhent samlagsskír-
teini í afgreiðslu gamla Sjúkrasamlggsins í Bergstaða-
sti-æti 3, enda geta samlagsmenn einnig greitt þar ið-
gjöld sín frá áramótum, þó því aðeins að menn hafi
goldið iðgjöldin fyrir alla mánuðina júlí—desember 1937
og afhendi þar kvittanaspjöldin.
Afgreiðslan í Bergstaðastræti 3 er opin alla virka
daga frá kl. 1 til kl. 6 síðdegis.
Reykjavík, 14. janúar 1937.
Sjúkrasamlagf Reykjavíkur.
2—3 herbergi og eldhús með ný-
tizku þægindum óskast Srá 14. maí
n. k. Uppl í síma 3948 eltir kl. 4.