Nýja dagblaðið - 22.04.1937, Qupperneq 1

N TJI /\
ID/1\G.IBIL5MÐIIt)
5. ár. Reykjavík, fimmtudaginn 22. apríl 1937. 91. blað
íngí
og 17 þmgsályktunartíllögur
Yfirlít um helztu málin
Alþingi það, sem roflð var síðastl. þriðjudag, afgreiddi
alls 40 lög og 17 þingsályktunartilllögur.
Verður hór á eftir birt yfirlit um þau mál, sem það af-
greiddi og nokkuð rakið efni hinna helztu þeirra
Hátíðahöldin
í dag
'Bamavinafélagið Suraargjöf efn-
ir að venju til hátíðahalda í dag,
Sumardaginn fyrsta. Hefst dag-
skráin kl. 1 með skrúðgöngu
barna og leika Lúðrasveit Reykja-
víkur Lúðrasveitin „Svanur" fyr-
ir skrúðgöngunni. Verða síðan
ræðuhöld og hljóðfæraslóttur við
Austurvöll, þar fil kl. 15 mínútur
> fi r tvö.
Kl. 3 hefjast svo inniskemmt-
anir. í Gamla Bíó syngur drengja-
kór Reykjavíkur undir stjórn Jóns
Isleifssonar, þriggja ára börn og
eldri sýna danza og step, telpur
sýna leikfimi, 11 ára drengur leik-
ur einleik á píanó og auk þess
verða sýndir smáleikir. Að lokum
skemmti r Alfreð Andrésson. — I
Nýja Bíó hefst skemmtunin á kór-
söng barna úr Skildinganesskóla.
Síðan kemur samlestur þriggja
átta ára telpna úr skóla Isaks
Jónssonar, harmoníkuleikur, smá-
leikkrit, hraðteikning, samlestur
harna úr Austurbæjarskólanum og
að síðustu syngur M.A.-kvartett-
inn.
Kl. hálf fimm verða álfadanzar
úi' Álfafell og leikurinn Gilitrutt
eftir Ragnheiði Jónsdóttur.
Kl. 5 hefst skemmtun í K.-R,-
h,úsinu og verða sýndir danzar og
leikfimi, sunginn einsöngur og
kórsöngur. Síðasta atriði skemmt-
unarinnar þar, annazt skátar.
þá sýna menntaskólanemendur
gamanleikinn „Tveggja þjónn“ í
Iðnó og hefst sýningin kl. 8. Karla-
líórinn Vísir syngur nokkur lög
áður en leikui’inn hefst.
Loks verður danz stiginn í K.-R.
húsinu. Verður það opnað kl. 10
cg stendur skemmtunin til 3 um
nóttina. Hljómsveit K. R.-hússins
spilar.
LONDON:
Hafnbann Francos við norður-
stiönd Spánar hefir nú verið rofið,
þar sem tveim enskum skipum
hefir auðnazt að koma þar til
hafnar, öðru „Seven Seas Spray",
til Bilbao, og hinu „Thorphall“, til
Santander.
Vegna þess hvað skipunum
gekk þetta greiðlega, er talið, að
enskir skipaeigendur hafi veitt
skipum sínum leyfi til að sigla
til Bilbao. — FÚ.
Fréttaritari enska blaðsins
„Times" í Bilbao sendir blaði sínu
13. þ. m. eftirfarandi skeyti:
„Sú yfirlýsing ensku stjórnarinn-
ar, að vara ensk skip við sigling-
um til Bilbao, végna hafnbanns-
ins, sem borgin hefir verið lýst í,
hefir skapað sérstakt ástand.
því cr haldið fram, að ef ensk
1. Lög um loðdýrarækt og loð-
dýralánadeild. Auk þeirra ákvæða
laganna að koma betra og sam-
ræmdara skipulagi á meðferð og
kynrækt dýranna, er iandbúnaðar-
ráðherra heimilaði að stofna við
Búnaðarbankann sérstaka loðdýra-
lánadeild. Ríkissjóður leggur henni
til 10 þús. kr. óafturkræft framlag
árlega í fimm ár; og er auk þess
beimilt að ábyrgjast lán fyrir
deildina og má það nema 100 þús.
kr. á ári á næstu fimm árum.
Deildin veitir eingöngu lán til að
ítofnsetja loðdýrabú.
Með þessari löggjöf má telja
\ íst,- að veruleg framför og aukn-
ing verði í þessari álitlegu at-
vinnugrein, sem nú er t. d. ein
helzta tekjulind Norðmanna.
Flokksþing Framsóknarmanna í
vetur samþykkti áskorun til þings-
ins um setningu slíkrar löggjafar.
2. Lög uiq klaksjóð, heimild íyrir
ríkisstjómina til að reisa klak-
stöðvar og til leigunáms í því
skyni. Samkv. lögum skal stofna
klaksjóð, sem fær 5 þús. kr. árlegt
framlag frá ríkissjóði í 5 ár og
visst gjald af öllum seldum laxi,
sem veiddur er hérlendis. Fyrir fé
klaksjóðs skal starfrækja helzt
tvær klakstöðvar, sem hvor um sig
getur framloitt allt að 2.5 millj.
laxaseyða. Til byggingar klak-
skip nytu verndar á meðan þau
'■æi’u i beira en þriggja milna
fjarlægð frá ströndinni, þá gætu
þau með lítilli áhættu siglt til
hafnar, því stórskotavirki beggja
megin við mynni Nervion-fljótsins
geta haldið orustuskipum Francos
í 15 mílna fjarlægð, a. m. k.
Á friðartímum búa um 300 þús.
manns í Bilbao og iðnaðarhérað-
inu meðfram Nervion-fljóti, en nú
hafa bætzt þar við 100 þús. flótta-
ir.enn víðsvegar að. það eru engar
ýkjur, þótt sagt sé, að í marga
mánuði hafi þetta fólk lifað á
hungurstakmörkunum. þegar aV
hugaðar eru skýrslur um þau
matvæli, sem úthlutað var meðal
borgarbúa i marzmánuði, getur
maður ætlazt á um það, að meðal-
dagverður hafi verið 40 centimos
eða 18 aura virði. Og þegar mað-
ur veit, að fólkið á við svona kjör
stöðvanna má ríkissjóður greiða
allt að 16 þús. kr. Klakstöðvarn-
ai selja fiskiræktar- og veiðifélög-
um laxascyði fyrir ekki meira
verð en 8 kr. þúsundið, flutt í
hiutaðeigandi á. Vegna stofnveiða
(il klakstöðva, er ríkisstjórninni
heimilt að taka eignarnámi, ef
samningar nást ekki, veiðiréttind-
in í Laxá úr Mývatni og Reykja-
dalsá í Suður-þingeyjarsýslu.
3. Lög um breyting á 1. kafla
jarðræktarlaga nr. 101, 23. júní
1936. Frv. þetta var flutt af Her-
manni Jónassyni forsætisráðherra
og er breytingin í því fólgin, að
fella niður úr jarðræktarlögunum
atlcvæði þau, sem voru í þeim um
hosningafyrirkomulag Búnaðarfé-
lagsins. Eins og kunnugt er, gáf-
ust andstæðingar jarðræktarlag-
anna á Búnaðarþingi svo greini-
lega upp, að þeir tóku þesso á-
kvæði óbreytt upp 1 lög Búnaðar-
félagsins. Meiri gat ósigurinn ekki
orðið í þeirri baráttu, sem háð var
gegn lögunum síðastl. sumar og
í haust við atkvæðagreiðslur
búnaðarfélaganna um lögin. En
eftir að sá sigur var fenginn, að
Rúnaðarfélagið liafði tekið upp í
lög sín þessi ákvæði og tryggt var
að meirihluti bændanna fengi að
ráða í félaginu á hverjum tíma,
var óþarft að hafa þau áfram i
að búa, þá hlýtur ■ glaðlyndi
þess að hafa djúp áhrif á þá út-
lendinga, sem borgina heimsækja.
Við ströndina étur fólk máfa eins
cg það væri ljúfmeti, og kjöt er
ekki til nema handa hermönnun-
um. Kjúklingar eru seldir á rösk-
ar tuttugu krónur stykkið og
lcattakjöt hæklcar í verði. Á mánu-
daginn var birt skrá yfir mat-
vælaúthlutun í næstu tólf daga,
og það líður áreiðanlega hálfur
mánuður til næstu úthlutunar. f
hlut hvers einstaklings kom: Hálf-
pottur af súpuseyði, tvö pund af
grjónum, hálfpund af sykri, pund
af baunum og 2/s punds af pyls-
um. Menn þurfa því ekki að furða
sig á því, þótt fólkið bíði óþolin-
mótt eftir ensku skinpunum, sem
liggja hlaðin matvælum í höfn í
St. Jean de Luze.
Baskastjórnin hefir, vegna hót-
jarðræktarlögunum. Framsóknai'-
flokknum hefir eftir margra ára
baráttu loksins heppnazt að
trvggja að fullu yfirráð bænd-
anna í félaginu og gert það að
frjálsri og óháðri stofnun þeirra.
4. Lög um breyting á lögum nr.
36, frá 27. júní 1921, um samvinnm
iélög. Aðalbreytingin er sú að
gora ótalunarkaða samábyrgð ekki
að skilyrði fyrir því, að samvinnu1
íélög njóti réttinda samvinnufé-
laga. Ábyrgð hvers félagsmanns
má þó aldrei vera minni en 300
kr., auk stofnsjóðsinmstæðu. Sér-
stök undanþága gildir þó um fé-
lðg, sem selja eingöngu gegn stað-
greiðslu.
Frumvarp þetta var flutt af
Einari Arnasyni, en aðalfundur S.
í. S. hefir áður mælt með slíkum
breytingum.
5. Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina að taka mjolkurvinnslu-
stöð á leigu. Eru þau samhljóða
hráðabirgðalögum þeim, sem for-
satisráðherra gaf út siðastl. sumar
og er því óþarfi að rekja hér efni
þeirra.
6. Lög um framlög rikisins til
endurbyggingar á sveitabýlum.
Samkv. þeim má verja 50 þús. kr.
af fé því, sem rikið leggur Bygg-
ingar- og landnámssjóði árlega,
sem óafturkræfu framlagi til end-
urbygginga eða endurbóta íbúðar-
húsa á sveitajörðum, ef þau eru
orðin lítt hæf til íbúðar og geta
ábúenda leyfir honum ekki að
cndurbyggja af eigin ramleik. Frv.
þetta var flutt af Framsóknar-
mönnum samkvæmt ályktun
flokksþingsins.
7. Lög um hafnargerð á pórs-
höfn. Frv. þetta var flutt af Gísla
Guðmundssyni. Samkvæmt því
veitist úr ríkissjóði til hafnar-
gerðar á þórshöfn 2/r, kostnaðar,
þegar fé er veitt til þess á fjár-
lögum, eða allt að 64 þús. kr. —
Hafnarsjóður kauptúnsins leggur
fram 3/b kostnaðar og er rikis-
stjóminni heimilt að ábyrgjast
fyrir hönd ríkissjóðs allt að 96
þús. kr. lán, sem hafnarsjóðurinn
tekur, gegn ábyrgð Sauðanes-
hrepps og sýslunefndar Norður-
þingeyjarsýslu.
8. Lög um breyting og viðauka
við lög nr. 37, 1929, um héraðs-
skóla. Samkvæmt þeim kemst
Reykjanesskólinn í Norður-fsa-
í.iarðarsýslu strax undir héraðs-
slcólalögin og sömuleiðis hinn
væntanlegi héraðsskóli Skagfirð-
inga í Varmahlíð. Sigurður Ein-
arsson hélt sína vitlausustu
skammaræðu í þinginu gegn þess-
um lögum og þótti ofmiklu fé var-
ið til alþýðufræðslu í sveitum.
ana Mola hershöfðingja um að
eyða borginni, leitað samninga
við brezka fulltrúann þar um
flutning kvenna og barna til út-
landa í stórum stíl. En á þessu
augnabliki vantar Bilbao-búa mat
framar öllu öðru“.
Haínbann Francos reynist árangurslaust
Ensk skip sígla til Bilbao og Santander
Fréttarstarí „Timcs“ lýsir ástandinu i Biibao
Ný uppreisn
i liði Franco
LONDON:
Baska-stjórnin segir frá því, að
þjóðverjar í liði uppreisnarmanna
i Vitoria — þaðan er sókninni til
Bilbao stjórnað — hafi gert upp-
roisn og neitað að fara til víg-
stöðvanna.
jiýzka stjórnin segir, ■ sambandi
við þesa frétt, einungis það, að
evona fréttir taki hún ekki alvar-
lega.
Ennfremur er hermt i fréttum
frá Bilbao, að óáánáægja fari nú
vaxandi í liði Francos, og að þrír
'iösforingjar uppreisnarmanna
liafi verið skotnir í Santander.
það er vitað, að nokkurt sund-
urlýndi hefir gert vart við sig
milli þeirra flokka, sem styðja
Franco. það er talin ástæðan fyrir
þvi, að Franco hefir st^ypt þeim
öllum saman í einn flokk, og
likja stjórnmáálafræðingar þessu
við þá ráðstöfun Hitlers, er liann
innlimaði Stálhjálmafélögin i Naz-
istaflokkinn.
þrátt fyrir þessar fregnir virð-
nst þó uppreisnarmenn búa sig
undir að taka upp sókn sína til
Bilbao á ný, og hefir talsverður
iiðsauki verið sendur til vígstöðv-
anna, bæði fluglið, stórskotalið og
fótgöngulið. FÚ.
IsL leiklístarmaður
iær loí í Danmörku
EINKASKEYTI.
Næstkomandi laugardag verður
leikrit Shakespeares, Iíamlet, sýnt
á Konunglega leikhúsinu í Kaup-
mannahöfn. íslendingurinn, Lánis
I’lásson, fær tvö hlutverk í þessu
’.eikriti. Hann á að segja fram for-
mála, (prolog) fyrir leikritinu, og
þar að auki leikur liann annan
grafara. Lárus Pálsson er nem-
andi frá Leiklistarskóla leikhúss-
ins og hefir öðru hvoru leikið ým-
isleg hlutverk á Konunglega leik-
liúsinu síðan námi hans lauk, og
leist þau af hendi þannig, að
dönsk blöð hafa farið um hann
hinum lofsamlegustu orðum. - FÚ.
Hvalveíðum hrakar
í Suðurhöfum
Fyrsti hvalveiðafloti Norðmanna
frá Suður-íshafinu kom aftur til
Noregs um miðjan april. það var
flotinn frá útgerðarfélaginu Vest-
fold. þessi floti hafði aflað 107.400
lýsisfata. Skýrslur livalveiðafé-
lagsins norska, sem er samband
allra þeirra félaga, sem stunda
hvalveiðar í suður- og norðurhöf-
um, bera vott um að veiðinni
hefir mikið hrakað á síðustu 3 ár-
um. Hún hefir einnig minnkað í
Llutfalli við tölu veiðiskipa og til-
kostnað. Árið 1934 iékk norski
flotinn í Suður-íshafinu t. d.
1.159.000 föt af lýsi, en áárið 1936
aðeins 976.000 íöt af lýsi. — FÚ.