Nýja dagblaðið - 04.01.1938, Síða 3

NÝJA DAGBLAÐIÐ
3
\ÝJA ©AWSSI.A0I1I
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
Ritst j órnarskrif stof urnar:
Lindargötu 1,1. Símar 4373 og 2353
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Ilafnarstræti Í6. Sími 2323.
kskriftargjald kr. 2.00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Sími 3948.
Vsnslrí
samvínna
í áramótahugleiðingu sinni
segir Alþýðublaðið að þáð velti
allt á Framsóknarflokknum,
hvort samvinna helzt milli hans
og Alþýðuflokksins.
Hér, eins og endranær, er hlut-
unum snúið öfugt í því blaði.
Framsóknarflokkurinn hefir
verið og er reiðubúinn til sam-
vinnu við Alþýðuflokkinn á
þeim grundvelli, sem starfað
hefir verið á undanfarin ár og
með svipuðu móti og samstarfi
sósíalista og frjálslyndra mið-
flokka annarsstaðar á Noröur-
löndum hefir verið háttað. Það
var Alþýðuflokkurinn, sem á
fyrra þinginu á síðastl. ári sveik
þessa reglu og gerði þjóðnýt-
ingarkröfur, er sósíalistum ann-
arsstaðar á Norðurlöndum kem-
ur ekki til hugar að heimta af
sínum samstarfsflokkum. Vegna
þessarar óskammfeilni og frekju
Alþýðuflokksins var samvinnu
flokkanna því slitið í bili. Á
haustþinginu var Framsóknar-
flokkurinn strax reiðubúinn til
samstarfs við Alþýðuflokkinn,
sem yrði með svipuðum hætti
og áður. En Alþýðuflokkurinn
var ófáanlegur fyr en eftir nær
sex vikur af þingtímanum til
að taka ákvarðanir um þetta,
vegna þess að mikil átök voru
um það í flokknum, hvort hann
ætti að hverfa frá fortíð sinni
og stefnu alþýðuflokkanna á
Norðurlöndum, taka upp marx-
istiskari starfsskrá og skrifa
hólgreinar um rússneska blóð-
veldið í blöð sín. Þessi stefna
laut í lægra haldi í Alþýðu-
flokknum að sinni og þess vegna
var gerður málefnasamningur
við Framsóknarflokkinn fram
til næsta þings.
Um framtíðina er því allt í ó-
vissu. En það er ekki vegna
þess að Framsóknarflokkurinn
hafi að nokkru leyti breytt við-
horfi sínu til Álþýðuflokksins
eða vinstri samvinnu, ef Al-
þýðuflokkurinn heldur áfram
að starfa á sama grundvelli og
áður. En því miður virðist allt
benda til þess, að þau öfl, sem
gera langtum róttækari kröfur
til vinstri samvinnu en sósía-
listar annarsstaðar á Norður-
löndum, séu alltaf að vinna
meiri og meiri ítök í Alþýðu-
flokknum. Það sýna hin sam-
eiginlegu framboð með kom-
múnistum í kaupstöðunum og
þó fyrst og fremst hin svæsnu
árásarskrif Alþýðublaðsins á
ýmsa mætustu foringja Fram-
sóknarflokksins. Þau skrif eru
eingöngu til þess gexð að spilla
Stærsta mál
(Pramhald.)
IX.
Sakir þær, sem Alþfl.menn
báru á Þormóð Eyjólfsson, voru
raunar ekki nema tvær. Fyrst að
í bráðabirgðaákvæði í frv. því,
sem hann gerði um síldarbræðsl-
urnar, var talað um, að enn
væru eftir tvær afborganir af
verksmiðju dr. Pauls, en Finnur
sagði, að ekki væri nema ein af-
borgun eftir. Hélt Finnur marg-
ar ræður um þetta og vildi láta
hrekja frv. milli deilda með því
málþófi, sem hann og kommún-
istar gátu veitt, og það allra síð-
ustu nótt þingsins, til að lag-
færa þessa villu, sem hann taldi
mjög hættulega. Hin sökin var,
að dómi Finns, sú, að Þormóður
hefði, meðan hann var í stjórn
verksmiðjanna, vanrækt að láta
Sjóvátryggingarfélag íslands
greiða 10% afslátt af trygging-
argjöldum, með því að gera fast-
an samning við félagið, um allar
byggingar. Hnigu dylgjur Finns,
bæði í blöðum og á þingi, að því
að Þormóður myndi hafa hagn-
azt á þessu hjá Sjóvátryggingar-
félaginu.
Um fyrri sökina er það að
segja, að hún var beinlínis vís-
vitandi uppspuni. Finnur vissi í
þinginu, að hann sagði ósatt um
afborganirnar, og fölnaði upp,
er hið sanna kom fram. Hann
hafði, undanfarna daga, grát-
beðið Landsbankann dag eftir
dag, að greiða erlendis næstsíð-
ustu afborgunina. En það var
ekki gert, og hann hafði ekki
einu sinni lagt fram íslenzku
peningana upp í skuldina. Var
samvinnu stjórnarflokkanna.
Þau eru runnin undan rótum
þeirra manna í Alþýðuflokkn-
um, sem hugsa sér að nota hið
uppspunna innihald þessara
skrifa, sem tylliástæðu til þess
að slíta samvinnu við Fram-
sóknarflokkinn, þegar þeir eru
orðnir hæstráðendur í Alþýðu-
flokknum.
Það má fullyrða að megin-
hlutinn af kjósendum Alþýðu-
flokksins óskar eftir samvinnu
við Framsóknarflokkinn. En
þessir Alþýðuflokksmenn verða
að gera sér ljóst, að þessi sam-
vinna getur ekki haldizt, nema
unnið sé á sama grundvelli hér
og annarsstaðar á Norðurlönd-
um, þar sem bændur og verka-
menn hafa stjórnarsamvinnu.
Enda þótt Framsóknarflokkur-
inn telji samvinnu bænda og
verkamanna eðlilegasta, mun
hann aldrei kaupa hana svo
dýru verði að svíkja stefnu sína
og stofna til þeirrar óáranar í
þjóðfélaginu, er leiða myndi af
fullnægingu þeirra krafa, sem
gerðar eru af vinstra armi
sósialista. Samvinna til vinstri
getur ekki orðið með. öðrum
hætti hér en annarsstaðar á
Norðurlöndum. Það verða sósía-
listar að gera sér Ijóst, ef þeim
er nokkur einlægni í því að óska
eftir vinstri samvinnu.
Alþingís
það einn af fyrstu ósigrum Finns
í þessu máli, er hann var á Al-
þingi staðinn að vísvitandi ó-
sannindum, í því skyni að ó-
frægja fjarstaddan mann, og
reyna með ósannindum að hafa
áhrif á úrslit þýðingarmikils
þingmáls.
Ekki gekk betur með höfuð-
sökina, því að það hefir sannazt,
að Þormóður vildi gera þennan
samning við Sjóvátryggingarfé-
lagið, en fékk því ekki fram
komið fyrir andstæðingum í
stjórn verksmiðjanna, og fyrir
framkvæmdastjórum hennar,
sem ekki vildu gera bindandi
samninga við Sjóvátryggingar-
félagið, heldur tryggja hjá er-
lendum félögum. Enda fóru þeir
Finnur og Gísli Halldórsson þá
leið, er þeir höfðu ráöin og
tryggðu hjá útlendingum, en
ekki hjá Sjóvátryggingarfélag-
inu.
Óskammfeilni Finns í þessu
máii kom fram í því, að til að
reyna að ná til Þormóðs, varð
hann að tortryggja stjórn og
skrifstofufólk Sjóvátryggingar-
félagsins, því að til þess að nokk-
ur sviksemi gæti átt sér stað í
þessu efni, heföi forstjórinn og
skrifstofufólk hans orðið að
vera meðsekt. Þetta sá forstjór-
inn og gekk snögglega fram gegn
dylgjum Finns í þessu efni. Fór
þá svo, að Finnur sá sitt óvænna
og auglýsti í útvarpinu, að hann
hefði aldrei dróttað óheiðarleik
að Þormóði. En til hvers voru þá
allar greinar hans um Þormöð,
og árásarræður í þinginu, sem
snerust um það eitt, að tor-
tryggja þennan framangreinda
mann, og af þessum tveim fram-
angreindu ástæðum, og að vilja
með því sanna að hann væri ó-
hæfur til að vera í stjórn verk-
smiðjanna?
X.
Af því, sem að framan er sagt,
leggur ljóst fyrir öllum almenn-
ingi, að hin órólega deild Alþfl.
hafði tvennan tilgang með bylt-
ingarbrölti sínu viðvíkjandi
verksmiðjunum. í fyrsta lagi að
gera þær að flokksvirki til fram-
dráttar Alþfl. í öðru lagi að eyði-
leggja álit og mannorð Þormóðs
Eyjólfssonar, í því skyni að
brjóta á þann hátt niður flokks-
starfsemi Framsóknarmanna á
Siglufirði. Hin ótrúlega lævísi
Alþýðufl. gagnvart Bernharði
Stefánssyni og Einari á Eyrar-
landi, var miðuö við fyrra atrið-
ið. Ef socialistum hefði tekizt að
fella Bernharð og Einar í vor
sem leið, gerðu þeir ráð fyrir að
Framsóknarmenn yrðu svo lam-
aðir í Eyjafjarðarsýslu, að þeir
reyndu ekki að rísa gegn einræöi
socialista í verkamannamálun-
um, og þeir sætu fastir í virkinu.
Hótanir Héðins Valdemarssonar
og Einars Olgeirssonar á þingi
nú fyrir jólin, um að flokkar
þeirra skyldu meö ofbeldi hindra
vinnu í verksmiðjunum, ef ekki
væri allt látið að þeirra vilja,
sýna, hvert stefnt var.
Þá er komið að síðara atriðinu,
hversvegna árásin á Þorm. Eyj-
ólfsson hefir verið svarað svo
harðlega, sem raun ber vitni um.
Enginn flokkur getur lifað
nema skamma stund, ef hann
reynir ekki að standa með sam-
herjum sínum sem eru ofsóttir
vegna pólitískra skoðana. Um
leið og einhver flokkur er svo
linur og kærulaus, að hann líður
andstæðingum að traðka á sam-
herjum, án þess að reyna að
koma við vörn, þá eru dagar
hans taldir. Það hefir verið ein
af meginstoðum Framsóknar-
flokksins alla tíð, að flokksmenn
hafa fundið í blööum og opin-
berum ráðstöfunum flokksins ít-
arlegar tiiraunir til verndar ein-
staklingum, er beittir eru órétti.
Ég hefi sjálfur þegiö slíka hjálp
frá samherjum og alltaf veitt
slíka vernd sjálfur. Þegar ó-
menntaður glæpalýöur í svokall-
aðri yfirstétt landsins, hafði
myndað samsæri móti lífi mínu
og stjórnmálaheiðri, risu sam-
herjar mínir og góðir drengir í
öðrum flokkum upp þúsundum
saman og fordæmdu illvirkjana,
svo að slík fordæming almenn-
ings hefir aldrei þekkzt áöur hér
á landi. Þegar ráðizt var á Her-
mann Jónasson í kollumálinu, á
Guðbrand Magnússon, fyrir að
hann legði ágóða áfengisverzl-
unar í flokkssjóð Framsóknar-
manna, eða þegar andstæðingar
báru á Pálma Loftsson að hann
hlyti að hafa dregið sér sjálfum
eitthvaö af Þórsfiskinum, ef ekki
kæmu fram 500 fiskar úr hverj-
um drætti, og af þeirri stærð, að
100 nægðu í skippundið, þá var
málið variö, ekki einungis af
þeim mönnum sjálfum, sem hér
voru bornir upplognum sökum,
heldur af samflokksmönnum
þeirra yfirleitt. Og Framsóknar-
menn létu sér ekki nægja, aö
andstæðingarnir yrðu sér til al-
gerðrar minnkunnar um öll at-
riði í lygasögunum um kolluna,
áfengisgróða í flokkssjóð og
Þórsfiskinn, heldur beitti flokk-
urinn sér fyrir því, að þeir menn
allir, sem vegna drengilegrar
baráttu um málefni lands og
þjóðar, höfð'u orðið fyrir þessum
tilefnislausu árásum, skyldu
hækka að mannvirðingum, til
eftirminnilegrar ráðningar þeim
sem ætlað höfðu að ryðja þeim
úr vegi í félagsmálabaráttunni.
Upp úr þessum tilefnislausu á-
rásum varð Hermann Jónasson
forsætigráðherra, Guðbrandur
Magnússon endurskoöandi þjóð-
bankans og Pálmi Loftsson yfir-
maður lögreglunnar á sjónum.
Á þennan hátt hafa Framsókn-
armenn vanið Mbl.menn á hæfi-
lega umgengni við trúnaðar-
menn Framsóknarmanna.
En socialistar þurftu að læra
sömu lexiuna. Árás Jóns Sig-
urðssonar, Páls Þorbjarnarsonar
og Finns Jónssonar á Þormóð
Eyjólfsson var að öllu innræti,
aðferð og tilgangi, hliðstæð hin-
um fyrri árásum á Hermann
Jónasson, Guðbrand Magnússon
og Pálma Lofsson. Árásin var að
vísu gerð á einstakan mann, en
raunar á heiður og sjálfstæði
flokksins. Þess vegna var ekki
fullt skarð í vör Skíða, fyrr en
Þormóður hafði aftur fengið
(Framhald á 4. síðu.)
ÚTLÖND:
Tráarbaráttan
í Þýzkalandi
Sá munur hefir oft verið gerö-
ur á stefnu Mussolinis og Hitlers ‘
aö sá fyrnefndi hefði það fyrir
markmið að skapa heimsveldi,
en sá síðarnefndi bæði heims-
veldi og nýja trú. Þessi nýja
trú er grundvölluð á for-
ingj adýrkun og yf irburðum
hins norræna kynþáttar, sem
sökum þeirra sé hæfastur til þess
að stjórna heiminum. Til þess aö
ná þessu markmiði þarf að ala
æskulýðinn upp í þessari trú og
láta hann leggja rækt við þá
eiginleika, sem reynast sigur-
sælastir, þegar barizt er til
þrautar um yfirráð.
Þessi nýja trú hefir af for-
svarsmönnum kristninnar verið
stimpluð sem hreinn heiðindóm-
ur. Og víst er það, að milli allra
helztu kirkjudeilda Þýzkalands
og nazistanna ríkir hið full-
komnasta ósamkomulag. Nazist-
arnir vilja láta kirkjuna verða
boðbera hinna nýju trúarbragða,
en prestarnir segja, að þau séu
andvíg kristindómnum og neita
því að hlýða.
í hirðisbréfi, sem katólski
biskupinn í Berlín hefir nýlega
gefið út, er dregin upp nokkur
mynd af ofsóknunum gegn ka-
tólsku kirkjunni.
„Trúaður katólskur maður“,
segir þar, „nýtur ekki fullrar
lagaverndar. Hann veröur að
þola háð, ófrelsi og kúgun, án
þess að geta rétt hlut sinn“. Síð-
an tilgreinir biskupinn nokkur
dæmi um ófrelsið: Tólf prent-
smiðjum katólsku kirkjunnar
hefir verið lokað. í fjórum fylkj-
um hafa katólsk æskulýðsfélög
verið leyst upp. Flest katólsk
blöð og tímarit hafa verið bönn-
uð, ennfremur fjölmörg hiröis-
bréf og bækur trúarlegs efnis.
Svo langt hefir verið gengið að
banna hiröisbréf frá páfanum,
þar sem aðallega var varað við
hinum alþjóðlega kommúnisma!
Blaðsölubúðir eru skreyttar
með skrípamyndum og flugrit-
um, sem eiga að eyðileggja virð-
ingu fólksins fyrir kristindómn-
um. „Það er kennt að kristin-
dómurinn sé sundrungaraflið í
þýzku þjóðlífi, kirkjusagan óslit-
in röð af glæpum og páfarnir
hafi jafnan reynt að hindra
sameiningu og framfarir þýzku
þjóðarinnar. Hinn sanni Kristur
getur aldrei samþykkt kúgun
samvizkunnar. Við óskum einsk-
is frekar en að friður geti hald-
izt í þjóðfélaginu, en við viljum
samt ekki kaupa hann hvaða
verði, sem er. Við værum ótrúir
stríðsmenn, ef við keyptum okk-
ur frið með þvi að svikja guð-
dóminn“.
Ofsókn nazistanna gegn kirkj -
unni hefir haft djúptæk ahrif
utan Þýzkalands, ekki sízt í Aust
urríkl, þar sem katólskan stend-
ur enn föstum fótum. Þing ka-
tólskra biskupa, sem nýlega var
haldið í Vín, ræddi þessi mál
ýtarlega og samþykkt „að lýsa
hryggð sinni yfir þeim atburð-
um, sem gerast í Þýzkalandi, þar
sem ríkið einbeitir hinu sívax-
(Framhald á 4. síðu.)