Nýja dagblaðið - 29.01.1938, Page 2

2
N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
B-listinn Hafnarstræti 16 Símar: 1529 og 1629.
Rógi Morgunblaðsíns um
Mjólkursamsöluna
. hrundið
Hvað gerir ílialdii fvrir æskumenn?
Reynzla atvínnulauss æskumanns,
sem veríð hefír veíkur í þrjú ár
Morgunblaðið birtir í fyrra-
dag reikning frá Guðmundi
nokkrum á Hvítanesi um við-
skipti hans við Mjólkursamsöl-
una í júlímánuði. Alls hafði
hann lagt inn 305% I. í þessum
mánuði og fengið fyrir þá kr.
81.87 eða 26.8 aura fyrir lítra.
En frá þessu dragast kr. 9.17 í
vinnsluafföll, kr. 11,88 vegna
þess að mjólkin hefir verið það
léleg, að hún lenti í 3. og 4.
flokki, og kr. 11.46 í flutnings-
kostnað.
f eftirfarandi greinargerð er
sýnt fram á, að þessi frádráttur
er á engan hátt Mjólkursamsöl-
unni að kenna. Vinnsluafföllin
stafa af því að mjólkurfram-
leiðendur vestan heiðar flytja
of mikla mjólk yfir sumarmán-
uði og fá vitanlega minna fyrir
mjólk, sem ostar og skyr er
unnið úr, en sjálfa neyzlumjólk-
ina. Hinsvegar verða engin eða
miklu minni vinnsluafföll hjá
þeim yfir vetrarmánuðina, því
þá senda þeir of lítið af mjólk
hingað, svo sækja verður hana
austur yfir fjall, þegar erfiðast
er um flutninga. Afföll vegna
lélegrar mjólkur, er vitanlega
framleiðendum sjálfum að
kenna og getur enginn með
með réttu heimtað 1. fl. verð
fyrir 3. og 4. vöru. Flutnings-
kostnaðurinn er Samsölunni ó-
viðkomandi, því hún ræður
engu um flutningana, en ann-
ast aðeins reikningshald fyrir
þá, sem annast þá.
Á árinu 1937 hefir Mjólkur-
samsalan selt sem neyzlumjólk
4.989.268 ltr. Á sama tíma hefir
mjólkurstöðin tekið á móti
mjólk frá mjólkurframleiðend-
um í bæjarlandi Reykjavíkur
meðlimum Mjólkursamlags Kjal
arnesþings, þar með Guðm.
Guðmundssyni, Hvítanesi, sam-
tals 4.331.343 ltr. eða 657.925
ltr. minna en selt hefir verið.
Þar sem það er nú svo, eins og
téðum framleiðendum er eða
má vera fullkunnugt, að engin
mjólk er tekin frá öðrum en
ofangreindum framleiðendum,
svo lengi sem þeir fullnægja
markaðsþörfinni, er það þeirra
„skipulag", en ekki annara, sem
veldur því, að þeir fá nokkur
vinnsluafföll á mjólk, sem
nothæf er sem neyzlumjólk, um-
fram það, sem eðlileg og nauð-
synleg varamjólk í stöðinni gef-
ur tilefni til.
í júlímánuði 1937, en það er
sá mánuður sem reikningurin
tekur til, senda framleiðendur
svo mikla mjólk til stöðvarinnar,
að vinna þarf úr tæpum 90 þús.
lítrum. — Verðfalls- og vinnslu-
kostnaðarhluti Guðmundar í
Hvítanesi, af þessari mjólk, því
hafa numið kr. 9,17, svo sem
tilfært er á reikningunum.
En strax í næsta mánuði
(ágúst) er mjólkurframleiðsla
þeirra það mikið minni, að fá
verður um 40 þúsund lítra frá
vinslubúunum til að fullnægja
markaðsþörfinni, þrátt fyrir það,
þótt mjólkursala hér í bænum
væri svo að segja nákvæmlega
jafnhá í nefndum tveim mánuð-
um. Þá mánuði, sem eftir voru
af árinu 1937 varð að fá mjólk
frá vinnslubúunum, vegna skorts
á mjólk hér vestan heiðar, svo
sem hér greinir:
í september 171.889 ltr. —
í október 256.081% Itr., (en
það er miklum mun meira en
helmingur af sölunni þann
mánuð).
í nóvember 200.528% ltr. —
í desember 153.457 ltr. —
Og enn þann dag í dag verð-
ur að flytja talsverða mjólk dag-
lega frá vinnslubúunum, til þess
að fullnægja markaðsþörfinni
hér, þrátt fyrir það, þótt Hellis-
heiði sé nú algerlega ófær bif-
reiðum og brjótast verði því
með vörurnar á sleðum.
Um aðra frádáttarliði á reikn-
ingi Guðmundar í Hvítanesi
þarf varla margt að segja þeim,
sem hann vilja lesa. Það mætti
þó vekja eftirtekt einhverra á
málflutningi Morgunblaðsins,
að skyrið, sem Guðmundur hef-
ir fengið, er talið einskisvirði
og því dregið frá sem kostnaður.
Þá mætti það einnig vekja at-
hygli, að Morgunbl. telur sjálf-
sagt, að mjólk, sem framleið-
| endur gera, að 3. og 4. flokks
j vöru, sé greidd jafnháu verði og
fyrsta flokks neyzlumjólk og
þetta, þótt bannaö sé að selja 4.
flokks mjólk sem neyzlumjólk.
Um aksturskostnaðinn er það
eitt að segja, að þar hefir Mjólk-
urstöðin enga íhlutun. Flestir
meðlimir Mjólkursamlags Kjal-
arnesþings munu hafa samn-
inga um flutning mjólkurinn-
ar við Mjólkurfélag Reykjavík-
ur, og þeir, sem mjólk senda frá
Akranesi, hafa, eftir því sem
bezt er vitað, samning við bíl-
stjóra þar og skipið „Fagranes".
Eitt hið alvarlegasta mál hvers
hugsandi manns er atvinnuleysi
ungra alþýðumanna í Reykj avík.
Ég, sem þessar línur rita, hefi
ekki farið varhluta af þeirri
staðreynd, að framtíð æsku-
manna á blómaskeiði lífsins er
hreint og beint stefnt í voða. Ég
á son á tuttugasta ári, góðum
hæfileikum búinn, sem hefir
orðið fyrir því mótlæti að vera
heilsulaus í 3 ár, eða þar til síð-
astliðið sumar, að hann mátti
fara að vinna létta vinnu. Þenn-
an son minn hafði ég sett allt
mitt traust á, því að hann er
elztur af þrem'ur börnum mínum.
Ég hafði hann á heimili mínu
gegnum öll hans veikindi og lá
hann þar tvær þungar legur,
samtals tuttugu og sex vikur. Ég
barðist gegn því að þurfa að
þiggja fátækrastyrk með honum,
en hins vegar hafði ég þó engar
fjárhagsástæður til að undir-
halda hann sjúkling. Ég treysti
því, að sú stund kæmi, að hann
fengi aftur heilsu, og þá hélt ég,
að- allt væri yfirstigið, sem hafði
valdið mér erfiðleikum og á-
hyggjum.
Hvernig hefir nú bæjarfélagið
svo tekið á móti þessum æsku-
manni, öreiga eftir þriggja ára
veikindi, Hann hefir leitað sér
atvinnu á fjölmörgum stöðum,
en alstaðar verið neitað. Hann
sótti um atvinnubótavinnu í
haust. Það var tekin skýrsla af
honum um efnahag og ástæður.
Þrátt fyrir að dagpeningar hans
voru reiknaðir 90 aurar á dag,
innifaldar þar í allar þarfir ut-
an meðöl og læknishjálp, varð
skuld hans eftir þetta veikinda-
tímabil 3000 — þrjú þúsund
krónur. — Skýrsla þessi hefir
svo vitanlega gengið boðleiðina
Þau ein afskipti hefir mjólkur-
stöðin af téðum aksturskostn-
aði, að hún, eftir beiðni fram-
leiðendanna, hefir tekið að sér
að að reikna þennan kostnað út
hjá hverjum framleiðanda, eftir
því sem þeir segja fyrir um,
halda síðan upphæðunum eftir
og greiða þær þeim, sem tekið
hafa flutninginn að sér, en á
þann hátt, geta þeir gengið að
þessari greiðslu samanlagðri á
einum stað, í stað þess að öðrum
kosti, að þurfa að innheimta
þau hjá hverjum einstökum.
til bæjarstjórnar. Maður skyldi
nú ætla að þessi piltur hefði
verið látinn ganga fyrir at-
vinnubótavinnu. En hvað skeð-
ur? Átta daga hefir hann fengið
atvinnubótavinnu með fjögra
tíma vinnu á dag. Ætli að
sjálfstæðiskonunum þyki þetta
ekki þunnur viðurgerningur til
handa sonum sínum. Ég veit
ekki. Hitt er öllum vitanlegt, að
atvinnubótavinna er alls ekki
ætluð einhleypum mönnum,
fjölskyldufeður eiga að sitja í
; fyrirrúmi fyrir vinnunni. Þetta
i er eins og önnur framsýni og
' ráðdeild þeirra, sem með bæj-
armálin fara. Þeir vita að þótt
allslausum æskumanni sé neit-
að um atvinnubótavinnu, þá
muni þeix ekki segja sig til
sveitar fyr en í fulla hnefana.
Flestir æskumenn eru svo stórir
í eðli sínu, að það er í þeirra
augum hin dýpsta niðurlæging
að segja sig til sveitar í fullu
fjöri, og líða heldur hið mesta
harðrétti. Með öðrum oxðum,
þessir menn eru settir með ró-
legri yfirvegun á „guð og gadd-
inn“ af forráðamönnum Reyk-
javíkur. Þannig hafa þeir sömu
menn sett framtíðarmerki sitt
á höfuðborg landsins á fleiri
sviðum í líkum stíl og þetta.
En meðan þetta gerist, er læ-
vísu baknagi um harðneskju í
garð fátæklinga sent gegn þeim
manni, sem hefir sýnt þeim
veiku og undirokuðu meiri
skilning og mannúð en aðrir.
Ég spyr bara: Hver var það, sem
bætti á margan hátt líðan
holdsveiku sjúklinganna á
Laugarnesi, eftir að gamla í-
haldsstj órnin, sem skellt hafði
skollaeyrunum við réttlátum
kröfum þeirra, var fallin? Hver
lét reisa hæli yfir berklasjúkl-
inga, sem hvergi áttu höfði sínu
að að halla, þegar af Vífils-
staðahælinu kom? Hver tók
málstað Vífilsstaðasjúklinganna
forðum daga? Hverjir byggðu
útvarpsstöðina, sem kannske er
þjáðum og einangruðum sjúkl-
ingum og aldurhnignu fólki dýr-
mætari en öðrum mönnum?
Hver hefir stærstu taki lyft í
skólamálum landsins og unnið
mest í þágu alþýðumenntunar-
innar? Það er maðurinn, sem
nú ætlar af nýjum krafti að
vinna að því að setj a nýtt andlit
á Reykjavík. Gagnvart þeim
sama manni segja sumar Sjálf-
stæðiskonur, að sú sé ósk sin
heitust, að fá hann á pönn-
una hjá sér. Sjálfstæðismenn-
irnir hafa hinsvegar, með stjórn
sinni á bæj armálunum, leitt
atvinnuleysið yfir marga æsku-
mennina í bænum, dæmt þá til
athafnaleysis og örbirgðar,
eins og áður hefir verið lýst.
Þér mæður í alþýðustétt, ég
skírskota máli mínu til yðar.
Hvaða menn eru líklegastir til
að veita sonum yðar og dætrum
beztu framtíðarskilyrðin? Gef-
ið aðeins gaum að verkum
þeirra manna, sem framboðs-
listana skipa. Efsti maður B-
listans er bx-autryðjandi æsk-
unnar íslenzku.
Móðir.
Þeir, sem vilja starfa íyrir
B-lístann
við kosnínguna á morgun í kjör-
deíldum, á skrífstofu eða annars-
staðar, eru beðnlr að mæta í Sam-
bandshásínu eftír kL 8 í kvöld, eða
gefa sig fram í síma 1529 og 1629*
Shrifstofa B-listans
verður á morgun í Sambandshúsinu á 3« hæð.
Símar: 1529 - 1629 - 2253 - 2353 - 2890.