Nýja dagblaðið - 24.02.1938, Síða 1

L
TVýjjar vöriar í
VORTÍZKU
koma í búðina daglega.
Þrátt fyrir hækkaða tolla hef-
ir verðið ekkert hækkað.
V-E-S-T-A
Sími 4197. Laugaveg 40.
BD/^G-EIL^OMiÐ
6. ár. Reykjavík, fimmtudaginn 24. febrúar 1938. 45. blað
874 þús. kr. tekjuafgangur árið 1937
Skuldír ríkisins hafa
lækkað um 1 milljón
Þessi niðurstaða liofir náð/1. þrátt fyrir
mjög niiklar. óvæntar umframgrcifislur
vcgna fjárpcstarimnar og stóraukið vega-
viðhald, m. a. vcgna nýrra þjóðvega.
Stórmerkar athuganír um gjaldeyrísmál og
arðbærar framkvæmdír á síðustu 13 árum
Eysteinn Jónsson, fjármálaráðherra
ANN ÁLL
55. dagur ársins.
Sólaruppkoma kl. 7.58. Sólarlag kl.
5.25. Næturflóð í Reykjavík kl. 12.35.
Ljósatími bifreiða
er frá kl. 5.45 síðdegis til kl. 7.40
árdegis.
Næturlæknir
er í nótt Bergsveinn Ólafsson, Há-
vallagötu 47, sími 4985. Næturvörður er
í Lyfjabúðinni Iðunn og Reykjavíkur
Apóteki.
Dagskrá útvarpsins:
8.30 Dönskukennsla. 10.00 Veðurfr.
12.00 Hádegisútvarp. 15.00 Veðurfr.
18.45 Þýzkukennsla. 19.10 Veðurfr. 19.20
Þingfréttir. 19.40 Auglýsingar. 19.50
Fréttir. 20.15 Einleikur á píanó (ungfr.
Helga Laxness). 20.45 Frá útlöndum.
21.00 Hljómpl.: Létt lög. 21.05 Akureyr-
arkvöld: a) Erindi: Norræn samvinna
(Brynl. Tobiasson menntaskólakenn-
ari). b) Ferðasaga: í enskri kolanámu
(Haukur Snorrason). c) Karlak. Geys-
ir syngur.
Hjónaband.
Sl. laugardag voru gefin saman í
hjónaband af lögmanni ungfr. Jako-
bína Bjarnadóttir og Eyþór Dalberg
stúd. med.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir í kvöld í 7. sinn hinn ágæta
sjónleik, Fyrirvinnan, eftir W. Som-
merset Maugham.
Skipafréttir.
Esja var á Húsavík í gær. Gullfoss
fór frá Khöfn 1 gær áleiðis til Leith.
Goðafoss kom til Hamborgar í gær.
Brúarfoss fór frá Hvammstanga í gær
áleiðis til Húsavíkur. Dettifoss fer
vestur og norður í kvöld. Lagarfoss
er á leið til Khafnar frá Hamborg.
Selfoss er á leið til Hull.
Póstferðir á morgun:
Frá Reykjavík: Mos/ellssveitar-,
Kjalarness-, Kjósar-, Reykjaness-,
Ölfuss- og Flóa-póstar. Hafnarfjörð-
ur. Seltjarnarnes. Laxfoss til Akraness
og Borgarness. Snæfellsness-póstur.
Austanpóstur.
Til Reykjavíkur: Mosfellssveitar-,
Kjalarness-, Kjósar-, Reykjaness-,
Ölfuss- og Flóa-póstar. Hafnarfjörð-
ur. Seltjarnarnes. Laxfoss frá Akra-
nesi og Borgarnesi. Húnavatnss.póstur.
Skemmtifundur K. R.
fyrir alla KR-inga verður haldinn
fimmtudagskvöld kl. 8.30 stundvíslega
í KR-húsinu. Til skemmtunar: Leik-
fímissýning. söngur, „Kling Klang“
kvintett, upplestur, danssýning. Að
lokum smásnúningur.
Athug-asemd
út af grein Fíbiiis Jóns-
sonar í Alþýðublaðinu
í gær.
Frá Jóni Gunnarssyni framkvæmda-
stjóra hefir Nýja dagblaðinu borizt:
Símskeyti jrá Siglufirði 23. febr.
Til Þorsteins M. Jónssonar, Akureyri.
„Með tilvísun gærskeytis yðar tek
ég fram, að það er rétt, að ég hefi
beðið skrifstofustjóra að gefa engum
án minnar vitundar, upp tölur úr yfir-
litum, sem ég læt gera viðkomandi
fjárhag verksmiðjanna, því að ég tel
að slíkar tölur séu gefnar upp á mína
ábyrgð. Að sjálfsögðu geta stjórnar-
nefndarmenn verksmiðjanna fengið
hjá mér á hvaða tíma sem er og með
stytztum mögulegum fyrirvara allar
upplýsingar, sem þeir kunna að óska
viðkomandi fjárhag og rekstri verk-
smiðjanna. Ég hefi sent umbeðið yfir-
lit yfir greiðslumöguleika verksmiðj-
anna til yðar í dag með Drottningunni.
Jón Gunnarsson."
Jón Gunnarsson tekur fram, að
Finnur Jónsson hafi ætíð fengið hjá
honum allar upplýsingar, sem hann
hafi óskað eftir.
Hér fer á eftir ræða sú,
er Eysteinn Jónsson fjár-
málaráðherra flutti á Al-
þingi í gær, við 1. umræðu
f járlaganna:
Samkvæmt venju mun ég nú
við 1. umræðu fjárlagafrum-
varpsins fyrir árið 1939, gefa
yfirlit yfir afkomu ársins, sem
leið. Verður i þvi sambandi að
hafa sama fyrirvara og áður, að
tölur þær, sem reiknað er með,
kunna að breytast nokkuð við
endanlegan frágang reikninga,
en óhætt er að treysta því, að
þær breytingar verða ekki veru-
legar, eins og reynzla undanfar-
inna ára gefur glögglega til
kynna.
Ég mun þá fyrst lesa rekstrar-
yfirlit ríkissjóðs fyrir árið 1937,
þvínæst yfirlit um eignabreyt-
ingar, og að lokum yfirlit yfir
skuldir ríkissjóðs í ársbyrjun og
árslok, ásamt skýringum, sem
snerta endanlega fjárhagsaf-
komu ársins. (Sbr. rekstursyfir-
lit og yfirlit um eignabreytingar,
sem birt verður í næsta blaði.)
Heildarupphœð
shatta otf tollu
Eins og rekstraryfirlitið ber
með sér, þá hefir árið 1937 orðið
allmiklu betra tekjuár fyrir
ríkissjóð en árið 1936. Má full-
yrða, að tekjur ríkissjóðs hafa
reynzt eins og búizt var við.
Heildartekjur á rekstrarreikn-
ingi hafa reynzt um 18 milljón-
ir króna, en voru áætlaðar tæp-
ar 16 millj. kr., og hafa því far-
ið 2 millj. kr. fram úr áætlun.
Að vísu nemur það því allveru-
legri fjárhæð, sem tekjurnar
hafa farið fram úr áætlun, en
þó sízt meiri en oft áður, þótt
hin síðari ár hafi að þessu leyti
ekki reynzt eins vel og stundum
áður. —
Tekjur af sköttum og tollum
hafa orðið um 13,860 millj. kr.,
en voru áætlaðar kr. 12,6 millj.
Tekjur umfram áætlun hafa
því á þessum lið numið kr. 1,26
millj. kr., eða réttum 10% áætl-
aðra skatt- og tolltekna. Er það
í raun og veru ekki meira en
telja verður alveg nauðsynlegt
ef tekjur ríkissjóðs eiga að heita
varlega áætlaðar. Heildartekjur
ríkissjóðs af sköttum og tollum
árið 1936 námu kr. 12,338 millj.,
eða því nær sömu fjárhæð og
áætlaðar voru tekjur ríkissjóðs
1937 af þessum liðum. Hafa því
skatt- og tolltekjurnar reynzt
nú rúmlega 10% hærri en 1936.
Helztu tehjuli&ir iitn-
fratn og undir iuetlun
Um einstaka liði er þess helzt
að geta, að aðflutningsgjöldin
bera uppi þá hækkun, sem orð-
ið hefir. Verðtollurinn hefir orð-
ið 378 þús. kr. hærri en áætlað
var, tóbakstollur um 290 þús. kr.
hærri, og áfengistollurinn 226
þús. kr. umfram áætlun. Þá
hefir útflutningsgjald einnig
farið kr. 220 þús. fram úr áætl-
un. Þetta er allt eðlileg afleið-
ing af auknu inn- og út-
flutningsverðmæti, sem aftur
stafar aðallega af þeirri verð-
hækkun, sem orðið hefir er-
lendis á árinu, og nánar mun
drepið á í sambandi við við-
skiptin við útlönd. Aftur á móti
hafa aðrir skattar lítið farið
fram út áætlun. Tekju- og
eignaskattur og hátekjuskatt-
ur hafa ekki náð þeirri upphæð,
sem til var ætlazt, enda eru þeir
skattar miðaðir við tekjur
manna árið 1936, sem var yfir-
leitt rýrara tekjuár en árið 1937.
Tehjur ríhisstofnuna
Tekjur af ríkisstofnunum hafa
farið hlutfallslega meira fram
úr áætlun en tekjur af tollum
og sköttum. Hefir svo oft verið,
enda þær tekjur varlegar áætl-
aðar í fjárlögunum en aðrar
tekjur. Samtals hafa þessar
tekjur farið 860 þús. kr. fram úr
áætlun. Munar þar mest um
umframtekjur áfengisverzlun-
arinnar, kr. 600 þús. Þá hafa
viðtækjaverzlunin og ríkisút-
varpið gefið 100 þús. kr. meiri
tekjur en búizt var við, og tó-
bakseinkasalan hagnazt kr. 84
þús. meira en áætlað var. Allar
hafa ríkisstofnanirnar nema
landssmiðjan gert heldur betur
en að skila í ríkissjóð áætlunar-
upphæð fjárlaganna.
Verður að telja, að ekki sé
nein ástæða til óánægju yfir
tekjum ársins 1937, og vil ég þá
jafnframt taka það fram, að
þetta er i raun og veru eina ár-
ið, af þeim þremur heilu árum,
sem núverandi stjórn hefir far-
ið með völd, sem tekjurnar hafa
reynst fyllilega eins og Alþingi
og rikisstjórn hafði gert ráð
fyrir við frágang fjárlaga og
skattalaga.
Heildarupphœð
ríhisútgjaldanna
Eins og rekstraryfirlitið ber
með sér, þá hafa útgjöld ríkis-
sjóðs á rekstrarreikningi farið
töluvert fram úr áætlun, eða um
2,3 milljón kr. Eru það hærri
umframgreiðslur en á árinu
1936. Þá voru umframgreiðslur
um 1, 53 millj. króna. Hinsveg-
ar hafa umframgreiðslur síð-
asta árs orðið því nær jafnar
umframgreiðslum ársins 1935,
Gjöld ársins 1937 hafa farið
nálægt 151/2% fram úr áætlun
ársins, 1936 nálægt 10y2% og
1935 um 16%, allt miðað við á-
ætlun fjárlaganna og endan-
lega niðurstöðu útgjalda á
rekstrarreikningi. Ef þessar um-
framgreiðslur eru síðan bornar
saman við umf ramgreiðslur
undanfarinna ára, kemur í
Ijós, að þótt hér sé um verulegar
fjárhæðir að ræða, eru þær mun
lægri en áður hefir tíðkast yf-
irleitt, og enda þótt umfram-
greiðslurnar 1937 séu um 15y2%
miðað við áætlun fjárlaganna,
þá eru það samt hlutfallslega
minnstu umframgreiðslur, sem
orðið hafa undanfarin 12 ár,
þegar frá eT talið árið 1936.
Þá skulu hér taldar helztu
umframgreiðslur 1937.
Helztu umfrain-
greiðslur
Vaxtagreiðslur hafa reynzt um
230 þús. kr. hærri en fjárlög
gerðu ráð fyrir, og eru þær lítið
eitt hærri en þær voru 1936.
Ástæðan til þessarar hækkunar
er fyrst og fremst sú, að þótt
skuldir ríkissjóðs hafi farið
lækkandi á árinu, eins og síðar
mun á drepið, þá gengur breyt-
ingin á skuldum ríkissjóðs í þá
átt, að föstu lánin lækka, en
lausaskuldir hafa hækkað, og