Nýja dagblaðið - 02.03.1938, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
[VÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
Ritstjórnarskrifstofurnar:
Lindarg. 1 D. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Lindargötu 1D. Sími 2323.
Eftir kl. 5: Sími 3948.
Áskrifarverð kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Símar 3948 og 3720.
Gjaldeyrísmálín
Mbl. hefir orðið meira en lít-
ið hverft við þá staðreynd, að
þrátt fyrir 8 millj. króna lækk-
un á útflutningi síðustu 3 árin,
miðað við 10 árin næst á und-
an, hefir verzlunarjöfnuður orð-
ið meira en helmingi hagstæð-
ari.
Þó tekur út yfir vonska Mbl.
og Sjálfstæðismanna, þegar það
upplýsist jafnframt, að með
innflutningi síðustu þriggja ára
er talið jafnmikið erlent efni
og vélar til nýrra iðnaðar- og
framleiðslufyrirtækja og sam-
tals hefir verið innflutt á 10 ár-
um áður. Er þá að sjálfsögðu
miðað við að efni og vélar sé á-
líka mikill hluti stofnkostnaðar
iðn- og framleiðslufyrirtækja,
skv. skýrslum Hagstofunnar, á
fyrra og síðara tímabilinu.
Grípur Mbl. til þess að tala
um falsaðar upplýsingar og
annara „raka“ af svipuðu tægi.
Heldur Mbl. að niðurstöður
Hagstofunnar séu falsaðar?
Sum af hinum nýju fyrir-
tækjum hafa verið stofnsett
með erlendu lánsfé — sum alls
ekki, t. d. ekki frystihús, mjólk-
urbú og fjöldi iðnfyrirtækja,
sem vinna úr erlendum hráefn-
um. Og ýms af þeim fyrirtækj-
um, sem stofnsett hafa verið
með erlendu lánsfé, þyngja nú
gjaldeyrisverzlunina t. d. Sogs-
virkjunin, vegna tækjakaupa,
sem nema hundruðum þúsunda
áður en menn hafa almennt not
af orku frá Soginu.
Hvað sem Mbl. segir, þá stend-
ur það fast, að með ráðstöfun
ríkisstjórnar hefir tekizt að
lækka innflutninginn um 10
milljónir að meðaltali síðustu
3 árin og þó er með innflutn-
ingnum talinn allur innfl. til
nýrra iðnaðar- og framleiðslu-
fyrirtækja, hvort sem þau hafa
verið stofnuð að einhverju leyti
fyrir erlent lánsfé eða ekki.
Eins og upplýsingar fjármála-
ráðherra sýna, stafa gjaldeyris-
erfiðleikarnir i dag að verulegu
leyti af því hversu mikinn
gjaldeyri hefir orðið að binda í
nýjum fyrirtækjum til þess að
skapa atvinnu í stað hrörnandi
saltfiskframleiðslu, og er það
einungis fyrir hina föstu fram-
kvæmd innflutningshaftanna,
að það hefir verið mögulegt á
sama tíma sem útflutningurinn
hefir minnkað gífurlega.
Ef stefna Sjálfstæðisflokks-
‘ins um ótakmarkaðan innflutn-
ing, hefði verið fylgt, þá hefðu
þessi fyrirtæki alls ekki komizt
á fót. Allur hinn takmarkaði
gjaldeyrir hefði farið i eyðslu-
vöruinnflutning.
Sjálfstæðismenn finna það
núverandi fjármálastjórn til
foráttu, að of litið sé hugsað um
sjálfa atvinnuvegina og sjálfs-
bjargarviðleitnin lömuð.
Ber það vott um skeytingar-
leysi í gatð atvinnuveganna og
lamaða sjálfsbjargarviðleitni að
á sama tíma og markaðir lok-
ast fyrir saltfiskinn, skuli reist
hér á landi jafnmikið af nýjum
arðbærum fyrirtækjum á 3 ár-
um og áður á 10 árum?*).
Sjálfstæðismenn tala nú mik-
ið um gjaldeyrisvandræðin. Þau
eru hið mesta alvöru- og vanda-
mál. En hverjar eru tillögur
Sjálfstæðisflokksins í gjaldeyr-
ismálunum?
Þjóðin krefst þess að fá að
vita um stefnu flokksins. Vill
ekki Björn Ólafsson miskunna
sig yfir Ólaf Thors og kenna
honum aðeins eina af þeim
mörgu leiðum, sem hann segist
kunna til þess að bæta gjaldeyr-
iserfiðleikana og sjá um, að allt-
af sé til nægur gjaldeyrir —
jafnvel til þess að mæta öllum
þeim innflutningsleyfum, sem
B. Ó. vill gefa út — og þarf þó
mikið til.
Árásir Morgtmbl.
á Alþingi
Mbl. birtir í gær forystugrein
um vinnubrögð Alþingis. Er því
þar mjög fjargviðrast yfir því að
þingi því, er nú situr, hafi enn
ekkert orðið að verki. Því til
stuðnings eru nefnd tvö dæmi.
Annað er það, að fátt hafi fram
komið af stjórnarfrumvörpum.
Hitt er það, að fjárveitinga-
nefnd hafi verið kvödd saman
fyrir þing og enn bóli þó ekkert
á árangri af vinnu hennar.
Um stjórnarfrumvörpin er
það að segja, að sú venja er
mjög farin að tíðkast, að ráð-
herrarnir feli þingnefndum eða
einstökum þingmönnum að
flytja mál, sem stjórnin hefir
látið undirbúa, og er þess þá
getið í greinargerð frumvarp-
anna eða framsöguræðu. Er þá
hægt að komast hjá þeirri töf,
sem af því hlýzt að þurfa að
senda frumvörpin til Kaup-
marinahafnar til staðfestingar
hjá konungi. Er þetta fyrir-
komulag svo algengt orðið á
síðari tímum, að nú er sérstak-
lega ráð fyrir því gert í þing-
sköpum. Af þessum ástæðum
eru hin svokölluðu stjórnar-
frumvörp færri en áður. Er það
þingmönnum öllum kunnugt og
sennilega líka ritstjórum Mbl.
Um fjárveitinganefnd er það
vitað af öllum, sem til þekkja,
að hún hefir siður en svo legið
á liði sínu og er þegar búin að
inna mjög mikið starf af hendi.
Það eina, sem með rökum mætti
að finna, er að einn af flokks-
mönnum Mbl., sem þar á sæti,
lætur næstum aldrei sjá sig á
fundum nefndarinnar. Ef Mbl.
hefir ímyndað sér, að starfsemi
nefndarinnar í heild, væri svip-
uð og hjá þessum manni, gætu
ummæli þess að vissu leyti rétt-
lætzt, annars ekki.
Annars vita það allir, sem
eitthvað hafa komið nærri
*) Þar af voru Sjálfstæðis-
menn með í stjórn í 5 ár.
Bættír sambúðarhættir
verkamanna og atvinnurekenda í Svíþjóð
Mauritz Vástberg er einn
helzti leiðtogi verkalýðsfé-
laganna í Svíþjóð og skrif-
ar mikið um málefni þeirra.
í eftirfarandi grein, sem
hann skrifaði í Sósíal-De-
mokraten um seinustu ára-
mót, sýnir hann fram á,
hvernig aukinn skilningur
verkamanna og atvinnurek-
enda á hvers annars hög-
um hefir fært ágreinings-
mál þeirra inn á nýjan
grundvöll. Verklýðsfélögin
eru einnig farin að gefa
stjórnum sínum fullt umboð
til samninga. Reynslan
virðist sanna, að það sé
heppilegt. Það eykur á-
byrgðartilfinningu félags-
stjórnanna, úrslit málanna
byggjast á meiri íhugun, og
afgreiðsla þeirra verður
skjótari og betri en ella.
Frá sjónarmiði almennings
rekast á hagsmunir atvinnu-
rekenda og verkamanna, í öll-
um höfuðatriðum, er um samn-
ing er að ræða á milli þessa að-
ila. Verkamaðurinn vill hafa góð
vinnulaun og atvinnurekandinn
mikinn ágóða.
Nú hefir reynslan sýnt, að
þessi mál þurfa ekki ætið að
valda deilum. Atvinnurekand-
inn er farinn að skilja, að
verkamaðurinn er ekki sálar-
laus vél, og að hann krefst ör-
yggis og sómasamlegs lífs, ef
að vinnan á að sýna eins góðan
árangur og hægt er. En verka-
maðurinn er líka farinn að sjá
fram á skyldur sínar við fyrir-
tækið, sem hann vinnur við.
Hann sér, að öryggi þess og
samkeppnishæfni eru skilyxði
fyrir vinnu og góðri afkomu
hans og þeirra, sem við það
vinna. Báðir aðilar eru farnir
að sjá, að þeir verða að vinna
saman innan vissra takmarka
til þess að sameiginlegum hags-
munum sé ekki stefnt í voða.
Þessi skilningur er merki þeirr-
ar gagnkvæmu virðingar, sem
störfum Alþingis, að fyrstu vik-
urnar, sem þingið situr, er
æfinlega lítill sýnilegur árang-
ur af störfum þess. Sá tími fer
í undirbúning fjárlaga og ann-
ara mála í nefndum þingsins og
einstökum þingflokkum. Hinir
opinberu fundir deildanna eru
æfinlega stuttir framan af
þingtímanum. Þingið, sem nú
situr, er að þessu leyti á engan
hátt frábrugðið því, sem venju-
legt er, og verið hefir áratugum
saman.
Þetta vita líka þeir, sem að
skrifum íhaldsblaðanna standa.
En skrif þeirra þeirra um vinnu-
brögð þingsins eru fram komin
í alveg sérstökum tilgangi. Þau
eru sett fram til að v e i k j a
trú almennings á þing-
r æ ð i n u og búa í haginn fyrir
það, sem „koma skal“, ef vonir
vissra manna rættust um póli-
tíska framtíð íslendinga.
leiðir af öflugu skipulagi og
duglegri stjórn.
Við samninga þá, sem stóðu
yfir á s. 1. hausti, voru notaðar
nýjar leiðir. Aðilar gengu til
samninga, án þess að hinum
fyrri væri sagt upp. Þetta var
þó enganveginn bindandi. Ef
eigi næðist samkomulag, höfðu
báðir aðilar frjálsar hendur,
hvort þeir vildu segja upp samn-
ingunum. Þetta kom nokkrum
sinnum fyrir í haust, en árang-
urinn varð alltaf samkomulag,
án árekstra opinberlega. Þessi
nýja'aðferð var fyrst og fremst
byggð á því, að atvinnuvegina
skyldi ekki skaða að nauðsynja-
lausu. Útflutningsiðnaður vor
naut sérstaklega góðs af, að
vinna var eigi lögð niður. Nú
eru komnir á samningar í nær
öllum iðngreinum, sem tóku
upp þessa aðferð í haust. í
járn-, tré- og námuiðnaði hafa
fengizt verulegar kjarabætur,
án uppsagnar á samningunum.
Sömuleiðis í súkkulaði og gler-
iðnaði, einnig sjómenn hafa
notað sömu aðferð meö góðum
árangri. Um 70,000 verkamenn
hafa fengið kjarabætur, án þess
að segja upp samningum. Þetta
er ekki óglæsileg byrjun.
í mörgum þýðingarmiklum
iðngreinum hefir jafnframt ver-
ið tekin upp ný aðferð við samn-
ingagerðir. Félögin hafa gefið
stjórnum sínum umboð til að
taka endanlegar, bindandi á-
kvarðanir í stað þess að áður
þurfti að leggja slíkt undir úr-
skurð félagsmanna sjálfra (at-
kvæðagreiðsla). Það vantar ekki
andstöðu gegn þessari aðferð.
Margir telja hana hreint ein-
ræði. Aðrir telja þetta aukið
lýðræði. Það síðarnefnda mun
áreiðanlega nær sanni. í raun
og veru hafa verklýðsfélögin hér
aðeins tekið upp skipulag, sem
reynst hefir farsælt á öðrum
sviðum þjóðfélagsins. Menn
kjósa fulltrúa á þing, í ráð og
nefndir, sem taka fullnaðará-
ákvarðanir fyrir hönd umbjóð-
enda sinna. Það er óhætt að
fullyrða, að þetta skipulag
tryggir málunum betri og skjót-
ari afgreiðslu en ef þau ættu að
útkljást á stórum fundi eða
með atkvæðagreiðslu. Sömu rök
gilda einnig við undirbúning
nýrra samninga. Það hefir ekki
tekizt að sanna að þessi aðferð
brjóti í bág við neina réttmæta
hagsmuni. Það er miklu frekar
ástæða til að halda fram því
gagnstæöa.
aðeins Loftur.
Bálfarafélag íslands.
Skrifstofa: Hafnarstrœti 5.
Félagsskírteini (æfigjald) kosta 10 kr.
Skírteini, sem tryggja bálför, kosta 100
krónur, og má greiða þau í fernu lagi,
á einu ári. Allar nánari upplýsingar á
skrifstofu félagsins. Síml 4658.
Góð tíðindi
Svo sem skýrt hefir verið frá,
hefir Rannsóknarstofnun land-
búnaðarins danska haft með
höndum rannsóknir á notagildi
íslenzks síldar- og karfamjöls,
og hefir rannsóknarstofnunin
komizt að þeirri niðurstöðu, að
þessar íslenzku framleiðsluvör-
ur fullnægi sem fóðurbætir
handa mjólkurkúm. Engar ó-
heppilegar verkanir hafi komið
fram á mjólkinni. Karfamjöls-
notkun hafi aukið smjörmagn
mjólkurinnar og smjörið varð
ríkara að A og D vitaminum.
Mega þetta heita góð tíðindi.
Danir eru fremsta landbúnað-
arþjóðin í álfunni. Smjörfram-
leiðsla þeirra er hin fullkomn-
asta. Þeir kaupa fóðurbæti fyrir
tugi milljóna árlega handa
nautpeningi sínum, en svo eru
þeir varfærnir með kaup á fóð-
urbæti, að þótt aðrar þjóðir hafi
notað sildarmjöl til fóðurbætis,
þá kemur þeim ekki til hugar
að byrja á því, án þess að áður
eigi sér stað nákvæmar vísinda-
legar rannsóknir og fóðurtil-
raunir.
Fregnin um þær niðurstöður,
sem þegar eru fengnar hjá
Rannsóknarstofu landbúnaðar-
ins danska, benda til þess, að
markaður aukist i Danmörku
fyrir þessari framleiðsluvöru
okkar til gagnkvæms hagnaðar
fyrir viðskipti landanna, en
einnig mætti ætla, að þær yrðu
til þess að treysta og auka
markað fyrir þessa sömu vöru
hjá öðrum þjóðum. Hafa lengi
ekki borizt betri tíðindi hingað
til lands, sem varða framtíð
mikilsverðrar hérlendrar at-
vinnugreinar.
Ungmennafélög
og skíðaferðir
Um leið og ég þakka það
traust og þá vinsemd i garð
ungmennafélaganna, sem kemur
fram í grein hr. Gunnars Ólafs-
sonar íþróttakennara í N. dbl.
nýlega, vildi ég mega benda á
eftirfarandi:
Mest af því, sem gert hefir
verið til þess að kenna skíða-
íþrótt hér á landi og efla hana,
fram á síðustu ár, hafa Umf.
gert. Umf. Reykjavíkur var
stofnað haustið 1906. Eitt fyrsta
verk þess, sama haust, var að
útvega félagsmönnum skíði frá
Noregi. Margra ára fórnfús
vinna þess félags við að leggja
skíðabraut fyrir Rvík, er þjóð-
kunn. Það er ekki íélaginu að
kenna, þó að öll sú vinna yrði
að litlu gagni. Fyrsta skíðanám-
skeið hér á landi héldu Umf. að
Kolviðarhóli, 1909 eða 1910 að
ég hygg, með Helga Valtýsson
sem kennara. Umf. norðanlands
(Frh á 4. siSu.)