Tíminn Sunnudagsblað - 08.07.1962, Qupperneq 15

Mirabellaflói og Soudaflói eru einu stóru skipalægin á norSurströnd Krítar, sem er ákaflega hafnlítil. Engar hafnir eru á
suSurströndinni. Hún er kiettótt og strandlítll.
umleikis, og prinsar bjuggu í höllum.
En ekki er að finna nein fátækra-
hverfi, sem voru svo algeng í austur-
lenzkum borgum.
Þessi mikla menning jókst að auð-
legð og veldi. Um 1800 f. Kr. hafði
hún náð svo háu stigi, að vart hafa
önnur menningarskeið náð meiri full-
komnun við Miðjarðarhaf. Lestur og
skrift virðast hafa verið svo almenn,
að gera má ráð fyrir, að hver al-
mennur borgari hafi verið fær um
hvort tveggja. í öllum stærri húsum
hafa fundizt skrifaðir reikningar og
skrár. Það hefur verið letrað a leir-
töflur. Þarna kunna einnig að hafa
dafnað bókmenntir, þótt við getum
aðeins gert ráð fyrir því. Lögð hefur
verið stund á hljómlist, því að ýmis
hljóð'færi voru þekkt, svo sem hljóð-
pípur og hörpur.
Ein eyða er þó í það, sem lesa má
úr fornleifunum. Ekki hefur tekizt
að finna nein merki um víggirðingu
borga, utan þess umbúnaðar sem lög-
reglulið hverrar borgar hefur þurft
við hlið borga og halla. Ekki er held-
ur að finna nein strandvirki né um-
merki land- eða sjóhers. Krítverjar
hafa treyst einangrun sinni og þeirri
staðreynd, að villimenn meginlands-
ins, sem kynnu að vilja ráðast gegn
þeim, höfð'u ekki kunnáttu til að kom-
ast sjóleiðina heilir á húfi til Krítar.
Og þeir höfðu rétt fyrir sér. Sam-
kvæmt því sem við getum komizt
næst voru íbúar Grikklands og eyj-
anna í Egevshafi frumstæðir og höfðu
enga þekkingu á sjóferðum, utan
kunnáttu í meðferð lítilla kæna, sem
komust aðeins fáeinar mílur frá
ströndu í góðu veðri. Egyptaland var
eina veldið í nágrenninu, sem átti her-
skipv en samband Egyptalands ag
Krítar virðist ávallt hafa verið vin-
samlegt. Egyptar voru líka of önn-
um kafnir við' gæzlu sinna eigin landa-
mæi'a fyrir ásókn Libýu og fleiri
landa til þess að geta sinnt herferð-
um yfir' hafið. Og Krítverjar virðast
hafa vitað þetta .og treyst á það. Og
því er það, að' á Krit sjáum við þróast
fyrsta evrópska menningarríkið, sem
ekki þarf að sóa tíma og fé til hern-
aðar og varna. Súmerar voru algjör
andstæða þessa. Þeir höfðu sterka
heri og víggirtar borgir og stóðu í
ströngu við að verja ríkið fyi'ir inn-
rásum flökkuherja og villimanna.
Krítverjum hefði sennilega vel
farnazt, ef ástandið hefði haldizt ó-
breytt. Menning þeirra hefði aukizt
að hagsæld og velmegun, árangur
þeirra hefði verið krýndur meistara-
verkum húsagerðar- og myndlistar, og
lífshættir þeirra ef til vill borizt til
annarra þjóða. Hver veit nema þeir
hefðu komið á ríkjasambandi eyjanna,
þar sem lífshættir þeirra þættu sjálf-
sagðir. Vitað er, að þeir settust að
á ýmsum nærliggjandi eyjum, t.d.
Santoriu og Melos, og menjar við-
skipta þeirra hafa jafnvel fundizt í
Palestínu, Sýrlandi og á Kýpur. En
framagirnm er mannlegur veikleiki,
sem engu eirir. Krítverjar viðuðu
smám saman að sér þekkingu á Grikk-
landsskaga, og hún virðist hafa freist-
að þeirra til að seilast til eins konar
menningarlegra áhrifa í ýmsum smáv
borgum í Suður- og Mið-Grikklandi.
Og slík áhrif höfðu einnig viðskipta-
leg áhrif í för með sér, því að þótt
Krítverjar væru ekki stórframleiðend-
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
447