Tíminn Sunnudagsblað - 21.02.1965, Side 5

Gamall bóndí í Suður-Kína. Þessi maður hefur margt llfað: Endalausar styrjald-
ir, flóð og hallæri, og um hans daga hefur landið bæðl verið kelsaradæmt og
alþýðulýðveldi. Hann hefur séð Japanl velta eins og flóðbylgju inn yfir landið,
Sjang Kæ-sék flýia og rauða herinn koma. Þrátf fyrir allt, sem yflr hann hefur
gengið, getur hann enn brosað.
verzlun. Og hún fór hraðvaxandi,
Þessi viðskipti voru þó ekki ný af
nálinni, því að ópíum hafði fyrst
verið flutt til Kína frá Indlandi á
fimmtándu öld. En vöxtur hljóp fyrst
í þessi viðskipti á nítjándu öld, þeg-
ar Norðurálfumenn, og einkum Aust-
ur-Indíafélagið enska, tóku að ann-
ast söluna. Það er talið, að Hol-
íendingar í Austurlöndum hafi byrj-
að á því að setja ópíum í tóbak
í því skyni að verjast með því
malaríu. Frá þeim barst þessi siður
til Kína, og þar komst á sú venja
að reykja ólyfjanina óblandaða.
Stjórnarvöldum í Kína duldist,
ekki, hve geigvænlegar afleiðingar
ópíumreykingar höfðu. Þeim blæddi
líka í augum, hve gífurlega miklu
fé Kínverjar vörðu til þess að kaupa
ópíum af útlendingum. Nálægt alda-
mótunum 1800 var því bann lagt við
öllum innflutningi á þessari nautna-
vöru.
En þá var ópíumverzlunin orðin
mjög ábatasöm. Útlendir menn tóku
að smygla vöru sinni inn í landið,
og oft og iðulega var kínverskum
embættismönnum mútað, svo að þeir
þættust ekki verða neins varir. Kín-
verska stjórnin svaraði með því að
banna embættismönnum sínum öll
mök við útlenda kaupmenn, og þung-
um viðurlögum skyldi varða, ef ein-
hver kenndi útlendingi kínverska eða
mansjúrska tungu. Þetta nægði þó
ekki. til þess að hamla gegn ópíum-
sölunni. Hún færðist í aukana í skjóli
mútuþægni og margvíslegrar spill-
ingar. Þó kastaði fyrst tólfunum, er
Englendingar sviptu Austur-Indíafé-
laginu einkaleyfi sínu til Kínaverzl-
unar um 1834 og leyfðu öllum ensk-
um' kaupmönnum að reka þar verzl-
un, eftir því sem þeir fengju við
komið.
Þegar kínverska stjórnin varð þess
áskynja, hve gífurlegt ópíumsmyglið
varð við þessa breytingu, afréð hún
að grípa fast í taumana. Traustum
manni, Lín Tse-hsí, var falið að
kveða smyglið niður.
Lín Tsehsí fór suður til Kanton-
borgar, þar sem miðstöð þessarar
verzlunar var, og skipaði öllum út-
lendum kaupmönnum í borginni að
láta af höndum allt ópíum, er í
vörzlum þeirra kynni að vera. Þeir
neituðu þessu fyrst í stað, en Lín
Tse-hsí kúgaði þá til hlýðni Hann
lét sveitir umkringja verksmiðjur
þeirra og verzlunarhús, neyddi kín-
verska verkamenn þeirra og þjón-
ustulið til þess að ganga úr vistinni
og lét einungis færa þeim mat, svo
að þeir syltu ekki. Með þvílíkum
ráðum beygði hann kaupmennina til
hlýðni, svo að þeir skiluðu loks í
hendur honum tuttugu þúsund ópí-
umbögglum. Lín lét eyðileggja þetta
allt. Síðan setti hann þær reglur, að
skipstjórar' allir, sem til hafnar
sigldu í Kanton, yrðu að ábyrgjast,
að ekki væri ópíum á skipi þeirra.
Ef þar skeikaði, skyldi skipið upp-
tækt og farmur þess allur.
Lín var þess fullviss, að hann væri
að vinna þjóðþrifaverk. Hann innti
það samvizkusamlega af höndum, er
honum hafði falið, og grunaði sízt
af öllu, hvað á eftir fylgdi. En þetta
varð undanfari hræðilegra atburða:
Styrjaldar við England, ósigurs Kín-
verja og mjög niðurlægjandi friðar-
samninga. Bölvaldurinn, sem kín-
verska stjórnin hafði ætlað að gera
útlægan, skyldi landið sitja uppi með.
Það skipti engu máli, þótt ópíum
væri þjóðarböl. Það gilti lika einu,
hvað kínversk stjórnarvöld vildu. Á
það eitt var litið, að ópíumsmygl var
enskum kaupmönnum gróðavegur og
ekkert var fjær skapi þeirra en
missa þá tekjulind. Þarna voru óneit-
anlega kaldrifjaðir menn að verki.
Við hneykslumst. En hvarflar nokkr-
um í hug, að á okkar dögum fær-
ast menn í aukana við tóbaksaug-
lýsingar, eftir að vísindamenn heims-
ins hafa fært sönnur á, að sígarettu-
reykingar auka stórkostlega tíðni
banvænna og kvalafullra sjúkdóma?
Ópíum það, sem Lín eyðilagði,
liafði að mestu leyti verið tekið úr
fórum enskra kaupmanna. Þess
vegna krafðist þjóðarsómi þess, að
Bretar færu með ófrið á hendur Kín-
verjum árið 1840. Þessi ófriður hef-
ur réttilega verið nefndur ópíum-
stríðið, því að hann var háður í því
skyni að kúga Kínverja til þess að
búa við ópíumbölið.
Kínverjum var um megn að kljást
við enska flotann, sem lagði hafn-
bann á Kanton og fleiri borgir. Eft-
ir tvö ár urðu þeir að gefast upp,
og árið 1842 var sá samningur gerð-
ur í Nanking, að fimm hafnir skyldu
I í M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ
149