Tíminn Sunnudagsblað - 31.03.1968, Blaðsíða 20

Karl Kristjánsson:
SKÚMUR
SÖGUR UM HUND
Hundurinn Skúmur.
íslenzkir bændur hafa ekki haift
samtök um að rækta handa sér
hundakyn og er það framtaksleysi
skaði. Bændur hafa að vísu alltaf
sótzt eftir ungviðum undan tík-
um, sem reynzt hafa vel, en mis-
jafnlega gefizt hvolparnir, af þvi
að tilviljun hefur ráðið blöndun
ættanna.
Oft mun fjármanni á íslandi
hafa búið mikil eftirvænting í hug,
þegar hann „lét hvolp lifa“, eins
og kal'lað er. Mundi seppi litli
verða: „góð eign“ eða „óeign“ —
„vitur“ eða „afglapi11 — „trygg-
ur“ eða „svikul'F* — „grimmur11
eða „meinlaus1 — „hlýðinn* eða
„ógegninn“ — „góður félagi“ eða
„hvimleiður förunautur1* — o.s.
frv.?
Þetta skipti miklu máli. Góður
hundur var dýrmæt eign og
skemmtilegi en lélegur hundur hið
gagnstæða. Svona var þetta og er
þetta enn í dag þar, sem hunds er
þörf.
Árið 1918, seinni hluta vetrar,
fékk ég mér hvolp hjá Hermanni
Stefánssyni, bónda á Bakka við
Húsavík. Hvolpurinn var undan
tík, sem talin var vera dóttur-dótt-
ir skozks hunds, sem Hallgrímur
Þorbergsson, bóndi á Halldórssstöð
um í Laxárdal, átti og var nefnd-
ur Don. Hann var af ræktuðu fjár-
hundakyni í Skotlandi og annálað-
ur fjárhundur.
Móðir hvolpsins bar glögg ætt-
areinkenni Dons í útliti, en hvolp-
urinn var ekkert líkur henni i
sjón.
Hins vegar láktist hann allmik-
ið skothundi einum húsvíkum, og
var rakki sá grunaður um faðern
ið af þeim, sem létu sig það varða,
en sanmnir vantaði auðvitað.
Ég gaf hvolpnum nafnið Skúm-
ur, af því að Iitur hans minnti
dálítið á lit fuglsins, sem það heiti
ber. Hann var að aðallit svartur,
en þó gulbrúnn á kjálkum, bringu,
kvið og löppum.
Skúmur var ekki ærslafenginn
hvolpur, en virtist allfljótt verða
skynugur í betra lagi.
Þegar sauðburður hófst um vor-
ið, var hann farinn að fylgja mér
til kinda. Fyrst í stað var honum
mjög uppsigað við ærnar. En þær
höfðu hann svo harkalega á horn-
um sér, að þannig fóru leikar, að
hann varð lafhræddur við þær,
flýði þær og fékkst ekki einu
sinni til að gelta að þeim eða öðr-
um skepnum. Fyrir þetta hlaut
hann lítilsvirðingu. Eldri hundar
horfðu á hann hissa. Heimilisfólk-
ið hló að þessum „valda fjár-
hundi“ mínum og spáði því, að
hann mundi að litlu gagni verða.
Mér fannst líka — satt að segja
— unglingur þessi óefnilegur til
dáða, þótt fallegur væri á belg-
inn og fylgispakur við mig í bezta
lagi.
Nú leið að rúningi. Fór ég þá
með Skúm í smölun. Reyndi að
siga honum að fé, en alveg án
árangurs fyrst í stað. Hann lét
sem hann heyrði hvorki né skildi,
og féð væri sér gjörsamlega óvið-
komandi. Þetta var ergileg skepna
á annríkisdegi! Ekki sá ég þó, að
vit væri i því að verða vondur
við hvolpinn, heldur klappaði hon
um og greip til þess ráðs að hafa
hann við hlið mér og hlaupa þann-
ig með honum á eftir kindum og
gelta, eins og ég væri hundur.
Eftir nokkra spretti með þess-
um hætti fór seppi að sýna áhuga
og reka upp bofs og bpfs. Ailt
í einu hvarf honum ótti við féð
og elti það án mín. Var sem hann
á þessu augnabliki losnaði úr á-
lögum. Og um leið var komið á
milli okkar svo gott skilningssam-
band, að hann hlýddi þá þegar af
undraverðri auðsveipni og ná-
kvæmni bendingum mínum og
skipunum, eins og hann væri lang-
taminn smalahundur.
Smalagleði mín yfir Skúm litla
var mikil orðin að dagslokum.
Um sumarið notaði ég Skúm við
engjavörzlu og rekstur fjár úr
heimalandi. Var mér nautn að því
að æfa hann við þá þjónustu, svo
skilningsgóður og laginn reyndist
hann. En helzt vildi hann ekki
vera í þjónustu annarra.
Lærði hann þetta sumar að skilja
ýmis fyrirmæli, t.d. „Komdu með
kindiurnar!“ Eða: „Rektu þær!“
Var ganian að sjá, hvernig hann
beitti sér við að framkvæma þess-
ar fyrirskipanir: Sækja fé skv.
annarri, en fjarlægja skv. hinni.
Um haustið fór ég með Skúm
í fjallgöngur. Fylgdi hann mér
fast eftir. Skipti sér ekkert af
hlaupum annarra hunda og tók
ekkert til greina sigun gangnafé-
laga minna. Lést ekki heyra, ef
þeir töluðu til hans.
í síðustu göngunum þetta haust
vann Skúmur sér talsverða frægð.
Við gangnamenn vorum al'lmarg
ir samankomnir í svonefndum
Núpskrika á Tungnaheiði, snædd-
um nesti okkar og gættum fund-
inna kinda.
Sjá menn þá allt í einu, hvar
tvær kindur eru neðanundir kletta
belti hátt uppi í brúnum Tungu-
núps, sem er hlíðarhár þeim meg-
in, sem að Krikanum snýr. Biður
nú gangnaforinginn, Þorvaldur Þor
bergsson bóndi á Sandhólum, ung-
236
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ