Tíminn Sunnudagsblað - 31.01.1971, Blaðsíða 8

Kúlúsúk — hafís um alla voga, þótt hásumar sé, og þoka í lægðum mllli fjalla. Ljósmynd: Snorri Snorrason.
þeirra, fyrir sanngjarnt verð að
mínum dómi, 35 danskar krónur.
En mest var þarna, eins og raun-
ar við mátti búast, unl muni úr
skinni, t.d. skó o.fl. og voru þeir
hlutir dýrir. Einnig voru nokkur
börn með lagleg perlubönd og
perlufestar.
í þessu sambandi vil ég segja,
að margir Eskimóar eru sagðir
mjög listrænir, og einkum þykja
ýmsir útskornir munir þeirra úr
beini, tré og steini frábærlega vel
gerðir. Slíkir listamenn eru til í
Kúlúsúk, en við sáum aðeins örfáa
slíka listmuni. sem voru boðnir til
sölu inni í þorpinu. En eins og
nærri má geta, eru þeir afar dýrir
og því ekki á allra færi að kaupa
þá.
Þessi háttur Eskimóanna í Kúlú-
suk að bjóða ferðamönnum sölu-
muni sína strax við flugvélina og
síðan hvar sem er allan timann,
sem þeir dvelja hjá þeim, mun
stafa af því, að minjagripave.rzlun
er engin í Kúlúsúk. Þar er heldur
enginn gististaður fyrir ferðamenn
né veitingaaðstaða af nokkru tagi,
svo að lengri ferðir þangað en
einn dag eru raunar útilokaðar,
nema fyrir þá, sem færu með tjöld
og annan viðleguútbúnað, en tú
þess þarf sérstakt leyfi stjórnvalda
Dana. Hins vegar igegnir allt öðru
máli með vesturstrondina. Þar eru
mjög fullkomin hótel og þjónusta
við ferðamenn öll hin bezta, hvorf
sem um er að ræða langan eða
skamman tíma.
Leiðin til þorpsins Kap Dan er
greiðfær gönguleið, en landið ákaf
lega bert og gróðurlaust. Var það
harla ljóst. að allur gróður átti þar
,svo erfitt uppdráttar, að hvergi
sást ræktaður túnblettur, matjurta-
garður eða blómabeð. Þó fann ég
örfáar blómplöntur á leiðinni, en
gat talið þær á fingrum annarrar
handar. Það vakti athygli allra, að
er við nálguðumst þorpið, mátti
sjá trékrossa hér og þar, ýmist í
urð eða undir kletti. Er um þetta
var spurt, kom í ljós, að hér lágu
lík undir. Var okkur tjáð, að land
undir kirkjugarð, samkvæmt venj-
um okkar, væri hvergi til í Kúlú-
suk og væru því lík urðuð á þess
ari hrjóstrugu eyju, þar sem unnt
væri að hola þeim niður.
Við dvöldum um það bil þrjár
klukkustundir í þessu sérstæða
Eskimóaþorpi. Húsin eru flest
ómerkilegir og ljótir timburskúrar
eða kumbaldar í svo til gjörsam-
lega gróðurlausu umhverfi. Og í
þessum kumböldum búa nú, eins
og fyrr segir, um það bil 300 sálir
af nær óblönduðum Eskimóastofni.
Og hvað fréttu svo ferðalangar,
meðan þeir dvöldu þarna, um þetta
fól'k, sem þar býr og þennan stað?
Þeirri spurningu ætla ég að svara
með nokkrum orðum, samkvæmt
þeim upplýsingum, sem fararstjóri
veitti okkur á skammri stund, og
sem ég hef einnig dregið að úr
öðrum áttum.
Eftir traustum heimildum er það
talið vist, að á þessum slóðum hafi
verið hin svonefndu Gunnbjarnar-
sker, sem kennd eru við víkinginn
Gunnbjörn Úlfsson, og talinn er
hafa siglt þar um rétt um eða'eft-
ir áramótin 900. En svo sem kunn-
ugt er úr sögu okkar, varð orðróm
urinn um þessi sker beinlínis til
þess, að Eiríkur rauði fann Græn-
land. En þessi svæði á austur-
strönd Grænlands voru aldrei
byggð og hafa aldrei verið byggð
hvítum mönnum. Eiríkur rauði og
þeir, sem vestur fóru að dæmi
hans, sigldu suður fyrir Hvarf og
námu land á vesturströndinni. Efu
hverju íslenzfcu barni sæmilega
kunn viss atriði þeirrar sögu. Og
talið er nú fullvíst, að til þessara
héraða á austurströndinni komi
enginn hvítur maður fyrr en í lok
19. aldar. Nákvæmlega til tekið er
það ekki fyrr en árið 1884, að
danskur leiðangur ungir forystu
manns að nafni Gustav Holm,
kannar svæðið, þar sem nú er
Angmagssalik, og finnur þar 416
Eskimóa á algjöru steinaldarstigi.
Voru það síðustu leifar þess kyn-
stofns. sem fornleifafræðingar
telja nú sannað mál, samkvœmt íi.
80
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ