Tíminn Sunnudagsblað - 14.02.1971, Síða 14

Richard Beck:
Vordraumur
— Já. Ég keypti mjög lítið kot,
sem heitir Austurhlíð og er í
Blöndudal. Það var vorið 1923. Þar
hóf ég búskap með konu minni,
Sigurlaugu Þorláksdóttur, vorið
1931. Að visu skal ég játa, að við
leituðum aldrei samþykkis kirkju
eða laga um sambúð okkar, en satt
að segja fann ég aldrei, að það
væri búskap okkar neinn fjötur
um fót.
— Já, búskapurinn hefur geng
ið sæmilega?
— Það var ekki safnað auði, en
reyndar er nú auður teygjanlegt
hugtak. Verðmæti eru ekki öll fólg
in í digrum sjóðum. Við notuðum
hvert eyrisvirði, sem okkur áskotn-
aðist, til þess að gera býlið bjarg-
vænlegt. Hinu ber þó ekki að neita,
að ég hélt lengi mjög fram hjá
búskapnum, þótt það bitnaði ekki
á sjálfri jörðinni.
— Hvert var framhjáhaldið?
— Búnaðarsamband Húnvetn-
inga. Ég mældi jarðabætur fyrir
það árin 1942—1954, að báðum
meðtöldum. Og á þessu árabili
mældi ég líka jarðabætur Vestur-
Húnvetninga í sex ár. Það féll því
í minn hlut áð leggja fram tillög-
ur um fyrstu skurðina sem hinar
stóru, vélknúnu gröfur grófu i
Húnavatnssýslum báðum.
— Þetta hefur auðvitað verið
tímafrekt?
— Vissulega fylgdi því erill, því
að svæðið er stórt, og víða við að
koma. Eftir að ég lagði þetta nið-
ur, vann ég á vetrum talsvert hjá
Búnaðarfélagi íslands í Reykjavík.
— Upp úr því hefur þú flutzt
til Reykjavíkur?
— Það má svara því bæði ját-
andi og neitandi. Ég missti konuna
i janúar 1961. Sonur okkar, ein-
Þótt á hausti fölni fold,
frosti nísti blóma hjairta,
dreymir fræið djúpt í mold
dýrð og yndi vorsins bjarta.
Mannsins hugur einnig á
óskalind, er þögul streymir,
vetrarmæddum vekur þrá
vors er nýja fegurð dreymir.
Fræ í mold og manns í sál
móður lífsins sömu eiga;
aftanskin og árdags bál
orku úr sama brunni teyga.
-----------------~i
birni, missti heilsuna um það leyti,
svo hann var ekki til erfiðisvinnu.
Nú stóð ég einn uppi með búskap-
inn, fargaði því búinu vorið 1961
og fluttist hingað. Síðan 1962 hef
ég verið þarfakarl hjá Búnaðarfé
lagi íslands. Því uni ég vel.
— Nú er það alkunnugt, Guð
mundur, að þú hefur lagt gjörva
hönd á margt um dagana, og með
al annars skrifað mikið. Hvað er
þér nú hugstæðast af því, sem þú
hefur fengizt við?
— Ég held það sé nú ofmælt
að kalla það mikið. En fyrir það
get ég ekki svarið, að hafa snert
á penna. Ef einhverjum skyldi
þykja það einhvers vert, ber að
hafa það í huga, að flestum stund-
um, sem ég hef varið til þess, hef
ég hnuplað frá öðrum störfum.
Aldrei hef ég þó fært mér það til
húnvetnskrar hvinnsku.
— Það mætti kannski líka segja,
að þær gripdeildir hafi verið vel
réttlætanlegar?
— Þær hafa að minnsta kosti
aldrei valdið mér kinnroða. En þú
spurðir um hugðarefni. Ef ég hef
átt mér eitthvert slíkt, er það tví-
mælalaust íslenzk tunga, lit-
brigði hennar, máttur og
myndauður. Þetta stafar þó ekki
af lærdómi mínum í íslenzkri mál-
fræði, því 1 henni hef ég ekki lært
annað en ritreglur Valdimars Ás-
mundssonar. Þær lærði ég utan
bókar, þegar ég átti að vera að
læra kverið. Að visu þykir mér
miður að hafa svikið einn þáttinn
í ritreglum hans, z-una. En
þar heillaðist ég af blaðamanna
stafsetningunni, þegar hún hélt
innreið sína. Þar var z-unni kastað,
en eins og kunnugt er, var hún tek-
in upp aftur. Á þeim árum, þegar
hún kom til sögunnar á ný, skrlf
aði ég ekkert, nema fáein sendi
bréf. Þegar ég svo fór að skrifa
opinberlega, var ég orðinn of mót-
aður af hinu til þess að skipta um.
Ég sé samt eftir þessu, því að mér
þykir prýði að þessum staf.
— Er ekki eitthvert svið ís-
lenzkrar tungu þér kærara en
önnur?
— Jú. Ljóðin. Þá slóð má rekja,
óslitna og örugga, alla íslands
sögu — og lengur þó. Þjóðólfur
úr Hvini er arftaki langþroskaðrar
ljóðhefðar. Síðan hefur þessi tigin-
borna list fylgt kynstofninum til
vprra daga.
Auðvitað hafa skipzt á hæð-
ir og lægðir, þar sem annars stað
ar. En það er þessari íþrótt að
þakka, flestu öðru fremur, að í
dag er töluð íslenzka á íslandi. Og
það verður henni að þakka, ef
okkur tekst að vernda tunguna um
ókomin ár. Það þarf bara að vaka
vel á þessum verði, því alltaf er
nóg til af fólki, sem er svo ósýnt
um meðferð síns móðurmáls, að
stór háski getur af því stafað, ef
það nær að sýkja út frá sér. Um
þetta eru ótal dæmi, og ég get
ekki stillt mig um að nefna örfá,
máli mínu til sönnunar.
Ég heyrði einu sinni sem oftar
prest lesa morgunbæn í útvarp.
Þar bað hann drottin'allsherjar
að „yfirbuga vora veiku trú“. Og
hann endurtók þetta, að vísu í
öðru orðasambandi, svo þarna var
ekki um mismæli að ræða. Kon,a
var að flytja óskalagaþátt sjúkl-
inga, þar sem hún skilaði, — frá
konu, sem hún nafngreindi — ást-
arkveðju til allra þeirra, sem hefðu
„legið með henni“. Minna mátti
nú gagn gera. Þá þykir mér nú
„tilurðarsaga íslendingasagna“
ekki prýða tunguna. Mér myndi
ekki þykja það til neinna bóta,
þótt mæsta útgáfa biblíunnar byrj-
aði svona: „í upphafi tilurðaði guð
himin og jörð“. Og nú eru íslenzk-
ir hestar hættir að strjúká. Þeir
„stinga af“, samkvæmt nýlegum
fregnum. Strokuhestar munii frví
ekki lengur þekkjast, heldur „af
stunguhestar“.
Já. Það hvílir þung ábyrgð á
öllum þeim, sem málið notá. |>ar
má enginn leyfa sér að láta váða
á súðum.
— Var ekki talsvert félagslíf
fyrir norðan í uppvexti þínum?
Framhald á 142. síðu.
134
IÍM1NN - SUNNUDAGSBLAÐ