Tíminn Sunnudagsblað - 05.05.1973, Qupperneq 13

— Þetta er nú byrjunin. Þetta er forsagan. En kynntist þú
þeim ekki nánar af sögusögnum?
— Nei, blessaður vertu. Það var aldrei minnzt á foreldra
mina nema með litilsvirðingu. Þannig var alltaf talað um
öreiga i þá daga. Fátækar manneskjur voru fyrirlitnar á
tslandi fyrir heilli öld. Það er nú liklega, göð minn, það var
auðurinn, sem skapaði álitið. Foreldrar minir bjuggu á
Deildará i Múlasveit. Ég átti annars lengi ofurlitinn hlut,
sem mér var sagt að móðir min hefði gefið mér, liklega
þegar hún kom þarna i heimsókn. Þetta var svo ómerkilegt,
ég get varla sagt þér frá þvi. En sú gjöf gæti þó aldrei
gleymzt.
Þetta var ofurlitil pjatla úr einhverju fingerðu útlendu
efnimeðnokkrum nálsporum með marglitu bandi saumuðu
i, og með þessu var nál og svolitið bandhnýti. Ég man ég
geymdi þetta i rúmfletinu minu niður með stuðlinum við
höfðalagið. Og einu sinni heyrði ég fólkið vera að tala um,
að nú væri hún dáin, hún „Guðrún á Þórisstöðum,
auminginn”. Þá vissi ég að það var mamma min og læddist
uppi bælið mitt og hélt á þessari pjötlu i hendinni og fór að
gráta.
En ég var fljótlega vakin af þessum gráti og sagt:
„Vertu ekki að grenja þetta stelpa. Komdu bara niður að
borða”. Og svo var ekki meira um mina fyrstu sorg að
segja.
— Leið þér ekki sæmiiega hjá fólkinu á Kletti. Ég heyrði
alltaf, að þetta hefðu verið sæmdarhjón, þótt ekki ættu þau
vel saman.
— Jú, það má kannski segja það. Kröfurnar til lifsins
voru nú ekki miklar i þá daga. Þvi mundi enginn trúa nú,
sem þá var talið sjálfsagt. t fyrstu var ég reyndar i mesta
eftirlæti. Börn fósturforeldra minna, þau hétu Þorbjörg
Jóhannesdóttir og Þórður Arnason, voru þá uppkomin að
mestu. Bræðurnir Ingimundur og Ari oft fyrir norðan og
einhvers staðar i vinnu eða við nám. Ingimundur var i
Ólafsdal á skólanum hjá Torfa.
Dóttirin, Helga Þórðardóttir, siðar ljósmóðir, var gjaf-
vaxta mær, eins og þá var orðað. Og þau systkinin voru mér
góð. Og þó einn beztur. Þar var Jóhannes. Hann svaf
framan til i baðstofunni og hafði púlt við rúmið sitt. Það
hafði hann fyrir skrifborð, setti það á hné sér og skrifaði
eitthvað á hverjum degi, ég held dagbók.
Og hann átti annað, litinn kjaftastól, sem kallaður var.
Þar var hægt að leggja hann saman. Hann var mest úr
snærum, þessi stóll, ákaflega merkilegur hlutur. Og á hon-
um fékk ég oft að sitja með spjald og griffil, sem Jóhannes
lánaði mér. Þannig kenndi hann mér að skrifa, lika tölu-
stafi, kannski ofurlitið að reikna.
En svo veiktist Jóhannes og dó um eða innan við tvitugt.
Hann var alltaf góður. Ég grét og faldi tárin, þegar ég sá
hann tekinn úr rúminu sinu i baðstofunni og vafinn innan i
lak og borinn fram i skemmu. En mamma hans horfði á
hann án þess að gráta. Ég man enn, hve andlit hennar var
fölt og hart eins og stirðnað. Þá vissi ég, að það var
skammarlegtaf mér að gráta. Maður átti aldreiaðgráta, ef
mann langaði mikið til þess.
— Þú sagðir, að þú hefðir verið mesta eftiriætisbarn,
— Já, það breytist. Og satt að segja fannst mér ég verða
olbogabarn, sem enginn kærði sig um. En kannski var það
til að byrja með minn hugarburður sem ég gerði sjálf að
veruleika ósjálfrátt.
Dóttir hjónanna hét Helga, eins og ég sagði áðan. Min
fyrstu ár svaf ég hjá henni. Helga var trúlofuð manni, sem
Arni hét Ólafsson, myndarmanni. En af einhverjum orsök-
um, sem ég aldrei vissi, slitnaði upp úr þessari trúlofun,
sem ekki var nú algengt þá. En Helga var vanfær og
eignaðist son. Og um leiö var draumurinn búinn. Ég var
Frú Þorbjörg Hannibalsdóttir með barn sitt á blómaskeiði
ævinnar.
eitthvert kvöldið rifin úr mjúka, hlýja bólinu minu og átti nú
að sofa i horninu hjá annarri stúlku, sem var þarna hálfgerð
fósturdóttir lfka og frænka Þorbjargar fóstru minnar. I
raun og veru veit ég, að hún var ágæt. Hún hét Guörún
Bæringsdóttir og átti margar ferðir til min siðar, eftir að
hún giftist og(átti ég held 10 börn. En samt fannst mér ég
aldrei geta gleymt þessu mótlæti að vera neydd til að sofa
hjá henni. Og son Helgu, þennan prýðismann, sem tók sem
drengur, að mér virtist, allt frá mér, gat ég aldrei þolað eða
litið réttu auga fyrri en við vorum bæði að verða gamalt
fólk. Þá vorum við mestu mátar.
— Já, það er vandfarið með blessuð börnin. Það ætti fólk
að muna vel, sem er að tæta þau frá einni fóstrunni til
annarrar nú á dögum.
— Var þetta þá eins og þér fannst, Þorbjörg. Varð allt
verra en áður?
— Já, það gjörbreyttist. Og i mér hefur sjálfsagt myndazt
einhver þrjóska. Fóstru minni fannst ég oft ódæl og hún fór
að beita mig hörku og hlifðarleysi. Oft tók hún mig og
flengdi mig með hrisvendi, sem hún ætið geymdi i rúms-
horninu sinu. Ekki var að jafnaði leyst ofan um mig, en ég
var hýdd utan á fötin. Fyrst grét ég, en smám saman hætti
ég þvi, og siðast hugsaði ég með mér: Ég skal aldrei láta
það eftir henni að orga. Svo kreisti ég niðri I mér hljóðin og
beit saman tönnunum og vandist flengingunni. Oft hef ég
hugsað, að þetta hafi orðið mér til góðs. Hvað hefði svo sem
orðið úr mér i öllum sviptingum tilverunnar seinna á
ævinni, ef ég hefði ekki verið þessu vön.
Mér finnst satt að segja, að alltaf hafi einhver verið að
flengja mig.
— Hvernig voru annars fósturforeldrar þinir, Þorbjörg?
397
Sunnudagsblað Tímans