Morgunblaðið - 11.06.2004, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11|6|2004 | FÓLKIÐ | 7
Dauðinn má svo með sanni
samlíkjast þykir mér,
slyngum þeim sláttumanni
er slær allt hvað fyrir er.
Grösin og jurtir grænar,
glóandi blómstrið frítt,
reyr, stör sem rósir vænar
reiknar hann jafn fánýtt.
Einhverjir halda ef til vill að Járn-
skvísan hafi misst vit og rænu í vikunni
og vitni nú ætíð í Hallgrím Pétursson
og aðra guðsmenn á góðum dögum.
Svo er nú aldeilis ekki en ég hef hins
vegar liðna viku verið í miklum vanga-
veltum um lífið. Já, þetta merkilega fyr-
irbæri „Lífið“. Ástæða þess að ég geri
vangaveltur þessar að umtalsefni er sú
að afi minn dó síðastliðinn laugardag. Í
þann mund er margir lesa þessi orð
mun ég kveðja afa minn Einar í hinsta
sinn. Ég vil því breyta út af vana og til-
einka þennan pistil ógleymanlegum
afa.
Ég er ein af þeim sem eru í sífelldu
kapphlaupi við tímann og lífsins gæði.
Dag hvern er námi, vinnu, stjórnmála-
og félagsstörfum, greinaskrifum, leik-
fimi og lífsins kúnstum raðað saman á
hreint lygilegan hátt með þá einu hug-
sjón í brjósti að lifa daginn af. En þó að
ég vilji sannanlega gera allt mest, best
og réttast, þá læðist stundum að mér
sá grunur að lífsgæðakapp-
hlaupið sé í raun fjandi fúlt.
Hver vinnur svo sem lífs-
gæðakapphlaupið? Fær ein-
hver medalíu? Er það
kannski sá sem nær að
eignast allt líkt og í góðu
Matadori? Jú, jú, vel má
vera að sá hæfasti lifi af –
en hann lifir aldeilis ekki að
eilífu. Það skiptir nefnilega
ekki máli í hvaða sæti við
lendum í lífsgæðakapphlaupinu. Öll
munum við hverfa frá þessum heimi
eins og við komum – snauð af verald-
legum gæðum.
Ungt fólk í dag virðist stundum halda
sig ódauðlegt (og ég er þar síst und-
antekning). Lífið er tekið heljargreipum
og allt á að ganga upp á sem allra
skemmstum tíma. Það sem okkur láist
hins vegar gjarnan að hugsa til er sú
staðreynd að skjótt geta skipast veður
í lofti. Örlaganornirnar fara ekki í mann-
greinarálit og markmið sem okkur þótti
í dag handan við hornið getur horfið úr
augsýn í einu vetfangi. Þó að menn
hafi jafnvel unnið myrkrana á milli og
eigi skilið alla þá umbun sem hugur
stendur til verður vegurinn ekki alltaf
beinn og breiður. Ákall um réttlæti dug-
ar skammt og óvægin örlög geta dunið
jafnt á kraftmiklum sem
duglitlum.
Einhverjum þykir það sem
hér er ritað ef til vill gömul
tugga en þó verður að segj-
ast að aldrei er hún of oft
kveðin. Vel má vera að lífs-
gæðakapphlaupið leiði til
góðs í framtíðinni… en fram-
tíðin er ekki á leiðinni í ferða-
lag, hún fer ekki fet. Menn
verða hins vegar að fanga
núið – daginn í dag. Það er einmitt í
dag sem stærstu sigrarnir verða unnir
og hver veit nema morgundagurinn,
sem við höfum skipulagt og skrafað
um, banki aldrei að dyrum okkar.
Þó að sorgin fylli hjarta mitt er ég
þakklát að hafa náð að segja afa mín-
um hversu vænt mér þætti um hann.
Nú er ekki hægt að spóla til baka eða
óska þess að ósagt hafi verið sagt.
Tækifærið kemur ekki aftur.
Blessuð sé minning þín, elsku afi
minn.
Heiðrún Lind Marteinsdóttir
J Á R N s k v í s a n
Kapphlaupið
mikla
Á hvaða klassíska bókmenntaverki er
handrit Clueless (1995) byggt?

Rómeó og Júlíu eftir William
Shakespeare

Emmu eftir Jane Austin

Fýkur yfir hæðir eftir Emily Brontë
Hvað fór Elle Woods (Reese With-
erspoon) að læra í Legally Blonde
(2001)?

Snyrtifræði

Lögfræði

Fatahönnun
Hver leikur aðalhlutverkið í kvikmynd-
inni Mean Girls (2004)?

Lindsey Lohan

Mandy Moore

Julianne Moore
Ef þú kannt svarið við spurningunum
hér að ofan, ættirðu að skella þér á
Fólkið á mbl.is, og svara spurning-
unum þar. Þá lendirðu sjálfkrafa í
potti sem dregið verður úr og gætir
unnið tvo miða á kvikmyndina Mean
Girls sem frumsýnd verður í Sambíó-
unum og Smárabíói miðvikudaginn
16. júní.
Í síðustu viku spurðum við um Jim
Carrey og heppnu snillingarnir eru
Helga Soffía Einarsdóttir, Ingi Þór
Finnsson og Katrín Tómasdóttir.
Við óskum þeim til hamingju og þau
geta vitjað vinninga sinna í afgreiðslu
Morgunblaðsins.
VILTU VINNA MIÐA?
Hvað veistu
um stelpu-
myndir?
Myndin gerist að mestu leyti í huga
Jóels sem Jim Carrey leikur á lágu
nótunum og fylgir minningum hans
aftur í tímann um Clementine sem
túlkuð er af Kate Winslet, um leið og
hver nýleg minning er þurrkuð út. Á
eftir er farið í næstu minningu og koll
af kolli. En þegar líða tekur á ferlið
gerir Jóel sér grein fyrir að hann vill
alls ekki gleyma Clementine og fer
að smygla henni inn í minningar sem
hún á alls ekki heima í, sem mun
breyta öllum minningum hans.
HEILABROT FRÁ HJARTANU
Nú ætti lesendum að vera nokkuð
ljóst að þessi mynd er skrifuð af
Charlie Kaufman, handritshöfundi
handritshöfundanna, um þessar
mundir. Hann er sannur rithöfundur
„auteur“, sem hefur öðlast virðingu í
Hollywood, og vonast víst aðrir höf-
undar til að hann eigi eftir að breyta
viðhorfi til stéttarinnar sem er lítils
virt þar vestra.
Og þessi einstaki höfundur virðist
sérstakt yndi hafa af því að kafa inn í
mannsheilann. Hann hefur þegar
farið með okkur í ferð inn í höf-
uðkúpu Johns Malkovich, og í
Adaptation var sem tveir persónu-
leikar væru í sama líkamanum.
„Myndin er völundarhús skapað af
handritshöfundinum Charlie Kauf-
man, en myndir hans Being John
Malkovich og Adaptation voru neó-
realismi samanborðið við þessa,“
segir Roger Ebert um verkið, þegar
hann reynirð að lýsa hversu flókin
hún er í uppbyggingu. Hann segir
hana hringast um sig sjálfa, þegar
hún er ekki sögð í réttri tímaröð, skil-
greina atburði og henda síðan öllu
upp í loft aftur til að skilgreina það
aftur.
Sjálfur segir Kaufman í viðtali við
Hollywood Reporter: „Ég hef lesið í
blöðum að fólki finnist ég setja mig
á háan hest og sé algerlega heltek-
inn af heilabrotum og -þrautum og
þannig hlutum. Ég hef gaman af
frumlegri uppbyggingu, og mér
finnst gaman að finna leið til að
segja sögu sem passar akkúrat fyrir
þá sögu, sem er öfugt við uppbygg-
ingu venjulega kvikmyndahandrita.
Það er m.a. fjallað um það í Adapta-
tion. En mér finnst ég ekki setja mig
á háan hest. Allt sem kemur frá mér
kemur frá hjartanu.“
MANNLEGI REYNSLU-
HEIMURINN VIRKAR
Margir segja að hér sé komið
besta handrit sem Kaufman hafi frá
sér látið. Í því er víst flest að finna
sem aðdáendur hans leita eftir,
stjórnun hugans, furðulegar kring-
umstæður, skrýtnir karakterar í
skrýtinni sögu sem hefur tilfinninga-
legan kjarna sem flestir ættu að
geta fundið sig í. Og það segist hann
líka meina frá hjartanu.
„Þegar ég skrifaði Eternal Suns-
hine of the Spotless Mind og
Adaptation þá vildi ég ekki skrifa
enn einn Hollywood-rómansinn. Mig
langaði að skrifa um alvöru-
samband, þannig að ef ég væri sjálf-
ur að fara í bíó að sjá þessar myndir
myndi ég hugsa: „Ókei, ég skil hvað
er í gangi. Þetta viðkemur mínu lífi,
en er ekki bara fjarlæg æv-
intýrasaga.““
Og öllum toppleikurum er skít-
sama hversu stórt hlutverk þeir fá í
mynd eftir Kaufman ef þeir bara fá
hlutverk.
„Þegar þér er sent Charlie Kauf-
man-handrit, þá er það fyrsta sem
þig langar að gera að ramma það
inn,“ segir Kate Winslet í viðtali við
USA Today. „Þú vilt geyma það og
fægja.“
Elijah Wood, sem leikur tölvu-
sérfræðing, segir að það sé hvernig
Kaufman horfi á heiminn sem veki
áhuga leikara. „Persónurnar eru
meingallaðar, það sem þær segja er
alls ekki rétt við aðstæðurnar sem
þær eru í og það gerir manni svo auð-
velt að nálgast þær. Og alveg sama
hversu skrýtinn heimurinn er sem
sagan gerist í, þá getur maður sam-
samað sig við mannlega reynslu-
heiminn,“ segir hann.
Winslet segir sérvitrar persónur og
einstakar sögufléttur vera það sem
heilli hana við handrit Kaufmans.
„Þegar maður horfir á myndirnar
hans hugsar maður með sér að í
raun ætti ekki að vera heil brú í
þessu hjá honum en það er það
samt. Ég veit ekki hvernig hann fer
að þessu, ég vil bara að hann haldi
áfram að skrifa.“ |hilo@mbl.is
Inn og út um minningar
Joel kemst að því að
fyrrverandi kærasta
hans Clementine hefur
farið til sálfræðings til
að þurrka út allar minn-
ingarnar sem hún átti
um Joel og samband
þeirra. Joel finnst
óhugsandi að vera enn
ástfanginn af konu sem
man ekki einu sinni eft-
ir honum svo hann gerir
slíkt hið sama.
Mors Elling í Háskólabíói. Með
Grete Nordrå, Christin Borge, Per
Christian Ellefsen og Lena Meier-
an.
Eurotrip í Sambíóunum. Með
Scott Mechlowicz, Jacob Pitts,
Kristin Kreuk, Cathy Meils og
Michelle Trachtenberg.
Eternal Sunshine of the Spotless
Mind í Regnboganum, Smárabíói
og Borgarbíói Akureyri. Með Jim
Carrey, Kate Winslet, Elijah Wood,
Mark Ruffalo, Kirsten Dunst og
Tom Wilkinson.
Win a Date with Tad Hamilton!
Með Kate Bosworth, Topher
Grace, Josh Duhamel, Nathan
Lane og Sean Hayes.
Frumsýningar helgarinnar
FRUMSÝNT
Eternal Sunshine of
the Spotless Mind