Íslendingaþættir Tímans - 10.10.1969, Qupperneq 8

Guðbjörg Sigurðardóttir,
fyrrum húsfreyja Hörgshóii, Vesturhópi.
Hinn 25. maí 1969 eða á hvíta-
sunnudag andaðist Guðbjörg Sig-
urðardóttir, áðui- húsfreyja á
Hörgshóli í Vesturhópi, en þó um
nokkur undanfarin ár vistkona
á Eliiheimili Vestur-IIúnavatns-
sýslu á Hvammstanga. Hún fædd-
isf 17.11 1881 og því nokkuð á
á tuttugasta og sjöunda aldursári.
Foreldrar Guðbjargar voru hjón
in Sigurður Sigurðsson og Guðrún
Jónsdóttir. Sigurður var lærður
snikkari sem þá var venja að
nefna trésmiði. Hann var og jafn-
vel oftar nefndur kirkjusmiður,
þar eð hann mun hafa starfað að
smíði allt að fjórtán kirkna og
yfirsiíiiður margra þeirra og
standa a.m.k. firnm þeirra enn.
Föðurætt Sigurðar mun mega
rekja, þó ekki verði gert hér, allt
tiil galdi'amannsms Þormóðar í
ITveiiTafeý'júm, er sagnír mlklar
gengu af sínum tíma, en nú
finnast vart nema í þjóðsögum.
föðurbróðir Sigurðar var Gísli, móð
urfaðir Jakobs Thorarensens
skálds. Guðrún, kona Sigurðar, og
móðir Guðbjargar, var dóttir Jóns
Magnússonar á Saurhóli i Saurbæ,
og þar fæddist hún. Var móður-
ætt hennar úr Dalasýslu, en föð-
urættin af Ströndum. Einnig átti
hún galdramann í ætt sinni, því
amma hennar var dóttir galdra
mannsins Jóns Arnljótssonar —
„Glóa“ í Goðdal — nefndur svo
fyrir afarmikið glóbjart hár. Bæði
höfðu þau hjón, Sigurður og Guð-
rún átt eitt barn áður en þau
giftust. Barn Sigurðar var Helga,
er giftist og bjó Hrafnadal í
Strandasýslu. Barn Guðrúnar var
Magnús, faðir hins snjalla teikn-
ara og listmálara Tryggva Magnús-
sonar. En saman eignuðust þau
átta börn og lifðu sjö þeirra til
aldurs: Steinvör Guðrún f. 1878,
látin. Bjarnfríður f. 1879, látin.
Guðbjörg, sem þessi minning er
helguð, látin. Sigurjón, kaupfélags
stjóri Hótaavik síðar bankaritari
f. 1884, látinn. Stefán skáld, kenndi
sig við Hvítadal, f. 1887, látinn.
Sigrún, dó á fyrsta ári, f. 1889.
Jón Þorkell, úrsmiður í Reykjavík
f. 1891, látinn. Sigurður Torfi,
bóndi í Hvitadal, Dalasýslu f. 1896.
Þau hjón, Sigurður og Guðrún
bjuggu á ýmsum stöðum við Kolla
fjörð og Steingrímsfjörð í Stranda
sýslu. Þau voru fátæk, en þau
voru ekki ein um fátæktina. Öll
þjóðin var sárfátæk á þeim árum,
og vantaði flest og sumir segja
jafnvel allt, sem nú er talið þurfa
til þess að lifa mannsæmandi lífi.
— Ekkert flutningatæki var til,
nema hestbakið, enginn vegar
spotti nema slóðir hestafóta og
kinda. Engin brú á nokkurri á. —
Ekkert tún girt. Við sjóinn var á-
standið ek'ki betra. Engdn fleyta
svo stór, að farandi væri á milli
landa. Aðeins bátar af ýmsum
stærðum til róðra fyrir fisk-
enda sjóslys og drukknanir tíð.
Póstferðir einu sinni í mánuði, lít-
ið meir en taska með bréfum milli
helztu slaða. Sími var þá ekki til
í veröldinni, a.m.k. ekki nálægt ís-
landi. Útlendingum — Dönum —
varð að knðkrjúpa með aðfJutn-
inga til landsins og strandferðir,
er höguðu ferðum eingöngu á þann
hátt, að þeirra eigin gróði yrði
sem mestur. — Þegar svo við bætt
ist ilt og erfitt árferði árabilið frá
1882—1890, og raunar allt fram
yfir aldamótin, er talið eitt það
erfiðasta á nítjándu öldinni. Komu
þá ísaár, bvert fram af öðru, er
ísinn var meira og minna við land
fram á sumar, með gróðurleysi á
vorum, kuldum og þurrkleys-
um á sumrum. Kreppti þá svo að
þjóðinni, að fólksflutningar til
Ameríku hófust í stórum stíl. Og
margar sveitarstjórnir sáu ekki
önnur ráð tll að bjarga barnmöig-
umi fjölskyldum, en kosta þær til
Ameríku. Þarf þvi engan að furða
þó að ekki yrði auður í búi þeirra
Sigurðar og Guðmnar. Því auk
barnafjöidans, varð ekki hjá kom-
ist að hafa allmargt vinnufólk til
þess að afla heyja, og hirða bú-
stofnlnn, sem allt líf og fram-
fœrsla hvildi á.
Guðbjörg fæddist á Felli í Kolla
firði og tók aian þátt í kjörum
fjölskyldunnar, starfi og striti, en
innan hennar ríkti einhugur og
ástríki, þó að efni væru lítil. Þeg-
ar þroski færðist yfir Guðbjörgu
greip hana mikil þrá til að leita
sér menntunar. En slíkt lá þá ekki
á lausu fyrir alþýðu manna. Skólar
voru fáir; en þó hamiaði meira
hve efni voru liítil og kaup svo
lágt, að lítið var meir en föt og
fæði. Þó tókst Guðbjörgu, eftir að
hún fór að vinna utan heimilis, að
afla þess fjór er þurfti til þess að
geta stundað nám á Kvennaskól-
anum á Blönduósi. Fókkst hún eft-
lr það urn hríð við barnakennslu,
en 1911 giftist hún Sigurjóní Árna
syni á Hörgshóli, og hófu þau bú
skap sama ár. Sigurjón f. 1888 „
var mikil'l vexti, gliæsimenni í sjón,
góðvilijaður og hjátpsamur svo af
bar, söngmaður og lék vel á orgel-
harmoníum. Foreldrar hans, Árni
Árnason og Rósa Guðmundsdóttir
voru af traustuim ættarstofnum í
Húnaþingi. Meðal systkina Árna á
Hörgshóli voru Sigurður i Kirkju-
hvammi, sérkennilegur nokkuð,
„forn í skapi, forn í máli“ og Sól-
rún, kona Arnbjörns hreppstjóra
á Stóra Ósi við Miðfjörð. Einkenni
þessar ættmann flestra er: Mikið
Mkamlegt atgern, afburðamikiil
dugnaður, og hagsýni, og virðist
yngsta kynslóðin hafa þar alveg
í fullu tré við forfeðurna. Árni
ó Hörgshóli var tvíkvæntur. Með-
al barna hans af fyrra hjónabandi
var Hjörtur Fjeldlsted kaupsýslu
maður í Reykjavík og Kristín móð
ir hins alkunna unnsvifamikla út-
gerðarmanns á Siglufirði, Ingvars
Guðjónssonar. Ailsystkini Sigur-
jóns Árnasonar voru: Guðmundur,
bóndi á Múla í Línakradal og síðar
fiskkaupmaður í Reykjavik. Hólm
frííðnr, saumakona í Reykjiavlik.
Sigrún, gift Stefáni Guðmundssyni
8
ÍSLENDINGAÞÆTTiR