Íslendingaþættir Tímans - 10.10.1969, Page 21

1 harðara lagi. Og Olsen v*r af
alþýðubergi brotinn, þeirra, sem
urðu hörðum höndum að afla sðr
lífsbjargar í sveita síns andJits.
Pyrir því varð hann svo fljótt sem
kraftar frekast leyfðu að taka sinn
þátt í lífsbaráttu fjölskyldunnar
Um skólagöngu var naumast að
ræða aðra en þá í skóla lífsins, og
hjá þeirn skóla er erfitt að sleppa,
þar verður engu um breytt með
klögunum eða kvörtunum skól-
inn agar suma hart, hvort sem
þeim líkar betur eða ver og hon-
um lýkur ekki fyrr en ævin er öll.
Þegar Olsen er 16 ára að aídri,
ræður faðir hans hann í vinnu í
Kristjánssundi. Þegar Olsen yngri
birtist svo atvinnurekanda sínum
væntanlegum, fékk hann þau svör
ein, að þar vantaði menn en ekki
smástráka. Sennilega hefur piltin-
um sviðið tilsvarið og lí'klega hef-
ur hann ekki verið mikill bógur
þá. En kjark hafði hann nægan til
að drífa sig sem skútukarl til ís
lands, og fara ekiki sögur af því
siðan mér vitaniega, að Oisen hafi
ek'ki þótt afkasta verki á við hvern
meðalmann og kannski ríflega það.
Hann réðst á skútu, sem Sophie
Weatley hét, skipstjóri Jafet Ólafs
son frá Ytri-Njarðvík. Síðla þenn-
an vetur er það eitt sinn, þegar
6fcúta þessi er að láta úr höfn, að
pilturinn verður skyndilega svo
sjúfcur, að hann er fluttur á sjúkra
iháis. En naumast er sfcip hans fyrr
fcomið út úr hafnarmynni Reykja-
vSfcur en drengurinn rís up al-
heili og kennir sér einskis meins.
En til skips hans spurðist það eitt,
að það fórst í miklu manndráps
veðri undir Mýrum með manni jg
niús. Eru svona fyrirbæri alltaf
jafn spurul: hvers vegna? En
Olsen hefur svarið á reiðum hönd-
um fyrir sig: yfir mér hefur
altaf verið vakað af ósýnilegri
hendi og hættunum bægt frá.
Væru dæmi þau, er Olsen getur
af þessu sagt, ærin í langar frá-
sagnir, sem hér verða ekki blað-
festar að sinni.
Og Olsen heldur sjómennskunni
áfram, gerist vélstjóri á báti þeim,
er Gammur hét, eigandi Thor Jen
sen, er annaðist um skeið flutn-
inga mili Garðs og Reykjavíkur,
en reri frá Sandgerði fyrstur vél-
báta veturinn 1907. Er Olsen þvi
fyrstu starfandi vélstjóri á þeim
stað.
Um tvítugt lýkur Olsen svo járn
smíðanámi á Seyðisfirði. Mundi
hvort tveggja vera nær sanni, að
námi í járnsmíði þá væri verulega
styttra en nú er og nemandinn í
fyrra lagi að tileinka sér tækni
þessarar iðngreinar eins og hún þá
var kennd.
Síðan taka við nofckur sjó-
mennskuár á Austfjörðum. Hann
verður bátaformaður á þessum
litlu f'leytum, sem nútímamaður-
inn skilur varla í, hvernig fóru að
fljóta yfirleitt í flestum veðrum.
En þó er það staðreynd, að flestir
flutu og þar á meðal Olsen. Þó
munaði stundum mjóu, og fyrir
kom það, að hinn góði, ósýnilegi
andi hans þyrfti að hvísla viðvör-
unarorðum eða jafnvei kippa í
síýri. Um skeið stjórnaði Ólsen
Lagarfljótsorminum fræga, sem
gamlir Austfirðingar kannast við,
aðrir ekki.
Líklega hefur Olsen efcki að
öllu leyti unað sér á sjónnm, því
svo mikið er víst, að hann ræðst
í að gerast vélaviögerðarmaður
imeð eigið veikstæði. Þá starfsemi
byrjar hann í Hrísey, en f'lytzt til
Sigluf jarðar 1929 og stofnar þar vél
smiðju, og við það starf er ævi
hans síðan tengd.
Hér var ekki ætlunin að skrifa
saimfeilMa, ítarlega ævisogu Ol-
sen, enda á hann sennilega langa
ævi enn fram undan. Þó skal bess
getið, að ekki er örgrannt um að
gamli Olsen sé í lifanda lífi orð
inn þjóðsagnapersóna á Siglufirði
sakir einstakrar hjálparsemi sinn-
ar og furðulegar hugkvæmni í við
gerðuim á vélaskrapatólum.
Hef ég það fyrir satt, að hvenær
sem leitað var til Olsen, hvort
heldur var á nóttu eða degi með
bilaða vél í bát, sem þurfti
að ganga, hvort heldur var af rík
um eða fátækum, þá hafi hann
alltaf og ævinlega verið reiðubú-
inn að hjálpa náunganum á flot,
ef hann gat á annað borð staðið
á fótunum fyrir þreytu, þess eru
jafnvel dæmi, að styðja yrði hann
fyrstu skrefin upp úr rúminu í
mestu „törnunum.“
Og daglaun voru áreiðaniega
ekki alltaf innheimt að kvö’di, og
víst sjaldnast um það spurt, hvort
greiðslugeta væri fyrir hendi.
Starfslöngunum og ánægjan af
að rétta náunganum hjálparhönd
stjórnuðu gerðurn hans frá
bernsku til elli. Þó innheimti hann
ekki meiri laun en svo af valda
mönnum Siglufjarðar, að hann féfck
ekki það pláss, sem hann taldi sig
þurfa fyrir vélsmiðju sína. Vald-
hafarnir vitnuðu í skipulag og sam
kvæmt því átti Olsen að víkja burt
með vélsmiðju sína.
Og Olsen er löghlýðinn borg
ari og flutti burtu — alla leið í
Njarðvík suður. Þetta var á ný-
sfcöpunarárum Ólafs Thors, og 01
sen var bjartsýnn eins og fleiri
þá, viðreisnin var ekki innan gæsa
lappa.
Hann byggði stóra vélsmiðju, svo
stóra á ofckar mælikvarða, ið erfitt
reyndist um skeið að finna starfs-
grundvöll. En Olsen flaut eins og
fyrr, en að lokum hlaut að fara
fyrir honum eins og hinum fræ.ga
Þór hann féll fyrir Elli kerl
ingu, sem mörgurn vöskum hefur
á kné fcomið.
Olsen varð að eftirláta sonum
sínum vélsmiðju sína. Og þeir virð
ast hafa erft, ekki aðeins hand-
lagni föðurins, heldur einnig gæfu
hans, því þegar aðrir starfsmenn
þessa „bransa“ draga sarnan segl-
in, þá blómistrar þeirra fyrir-
tæki. Og er þá komið að síðasta
þætti í ævi 01. Olsen, þar setn
hann situr á friðstóli heima hjá sér
í skjóli barna sinna. Aldurirm hef
ur að vísu sett mark sitt á ntann-
inn: hann er lítið eitt lotinn í herð-
um og hann gengur ekki eins hratt
og örugglega og í „gamla daga“
Hár hans er nærri því hvítt En
hann fylist vel með öllu vökulum
auigum, les dagblöðin og fylgist
með flestum viðburðum, innan
lands og utan. Ekki aðeins tungl-
skotum og öðrum framförum vís-
inrclanna, heldur einnig viðreisnar
áformum og framkvæmdum,
og þá ekki aðeins okkar ríkis-
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
21