Íslendingaþættir Tímans - 28.09.1974, Blaðsíða 3

Vinur minn og samstarfsmaður i
tæpa fjóra áratugi, Gunnar
Guömundsson fyrrv. skólastjóri, lézt i
Landspitalanum 16. þ.m. eftir langa og
erfiða legu rúmlega sextugur að aldri.
Gunnar var fæddur i Innri-Fagradal
á Skarðsströnd, 16. des. 1913.
Foreldrar hans voru hjónin Sigriður
Gisladóttir og Guðmundur Ari Gisla-
son kennari, sem þá bjuggu i Innri-
Fagradal.
Um vorið 1914 komu ung, barnlaus
hjón að Innri-Fagradal. Þessi hjón,
Anna Friðriksdóttir og Þorsteinn
Brynjólfsson, buðust til að taka
Gunnar um stundarsakir vegna
erfiöra ástæðna foreldra hans, sem þá
voru að flytja að Dagverðarnesi i
Klofningshreppi. Eftir að flutningur
var vel um garð genginn tóku
foreldrarnir Gunnar, en áður en ár var
liðið brann bærinn á Dagverðarnesi og
þá var Gunnar tekinn i fóstur að Innri-
Fagradal rúmlega ársgamall.
Anna og Þorsteinn reyndust honum
sem beztu foreldrar, og lét hann oft I
ljós hversu hann mat þau mikils fyrir
aö hafa tekið hann að sér. Taldi hann
að þar hafi verið um mikla fórnfýsi og
hjartahlýju að ræða, og nutu þau þess
á efri árum.
Þegar Gunnar var tólf ára gamall
fór hann strax að vinna fyrir sér og fór
þá fyrst til hins nafnkunna manns
Þórólfs i Ytri-Fagradal i Saurbæ og
mun hafa verið þar i tvö ár. Siðar fór
hann að stórbúinu að Reykhólum i
Barðastrandarsýslu.
Það mun hafa verið á árinu 1929,
sem fundum okkar Gunnars bar fyrst
saman i Flatey á Breiðafirði, og
hvorugan mun þá hafa grunað að leiðir
okkar ættu eftir að liggja svo saman
sem raun varð á. Mér varð starsýnt á
þennan föngulega pilt og þekkti hann,
er fundum okkar bar aftur saman eftir
átta ár.
Gunnar lauk kennaraprófi 1937, og
sama ár kom hann að Laugarnesskól-
anum, en þar urðum við samkennarar
1 nitján ár og sambýlismenn á tíma-
bili, siðar samstarfsmenn á öðrum
sviðum á meðan honum entist aldur.
Gunnar lét sér ekki nægja próf frá
Kennaraskólanum, heldur var hann
alltaf að leita sér þekkingar. Arin 1943-
1945 stundaði hann nám i nútima hljóð-
færði i heimspekideild Háskóla
Islands.
Arið 1945 varð hann yfirkennari við
Laugarnesskólann i Reykjavik og
skólastjóri þar frá 1965, þar til á
siöastliðnu ári, að hann lét af störfum.
Vegna hæfni og trausts þess, sem til
Gunnars var borið, hlóðust á hann
margvisleg störf og kann ég ekki skil á
þeim öllum. Hann var formaður
Kennarafélags Laugarnesskóla um
árabil og i stjórn Byggingafélags
kennara við skólann. Hann var i stjórn
Sambands Isl. barnakennara allt frá
1956 til 1972 og þó fyrr i varastjórn,
formaður i 4 ár og siðar gjaldkeri til
1972. Var hann kjörinn heiðursfélagi
Sambands isl. barnakennara á s.l.
vori. Hann var I stjórn Rikisútgáfu
námsbóka um árabii allt til
dauðadags. Einnig vann hann auk
annarra að frumdrögum grunnskóla-
frumvarpsins. Samband isl. barna-
kennara tilnefndi hann i stjórn
Hjálparsjóðs æskufólks og átti hann
sæti I henni til dauðadags. Var hann
sjóðnum ötull liðsmaður og þar áttu
fátæk börn og munaðarlaus traustan
talsmann. Siðari ár var hann i kvik-
myndaeftirliti rikisins og I Barna-
verndarráði íslands, varaformaður
siöasta ár. Siðastliðið ár starfaði
Gunnar i Stafsetninganefndinni,
tilnefndur i hana af menntamálaráð-
herra.
Vafalaust er eitthvað ótalið hér, af
hans margþættu störfum, en þetta
nægir til að sýna hvilikur afkasta-
maður hann var, sem auk þessa
stjórnaði stórum skóla og gat leyst
þetta allt vel af hendi, og ekki nóg með
það, verk hans á sviði ritstarfa voru
með ólikindum.
Tugir bóka eru tengdar nafni hans.
Allt eru það bækur ætlaðar ungu fólki.
Æskufólk þessa lands, sem náms hefur
getað notið, kannast við eitthvað af
þeim og flest við margar þeirra.
Þessar bækur koma mér i huga:
Kennslubækur i stafsetningu fyrir
barna- og framhaldsskóla ásamt
stafsetningaorðabók, sem hann gaf út
með Arna Þórðarsyni fyrrv. skóla-
stjóra. Með Arna Þórðarsyni og
Bjarna Vilhjálmssyni þjóðskjalaverði
gaf hann út fjórar lestrarbækur ásamt
skýringum, með völdu lesefni úr
islenzkum bókmenntum. Þá þýddi
hann hinar vinsælu Bennabækur aö
minnsta kösti 7 að tölu og valdi sögur í
Sögubókina, sem kom út áriö 1950.
Með Kristjáni Gunnarssyni, fræöslu-
stjóra, gaf hann út bækurnar Maggi og
ikorninn og Maggi, Mari og Matthias,
sem komu út um eða eftir 1960. Arsæll
heitinn Sigurösson skólastjóri haföi
ekki lokið til fulls viö bækur sinar
Móðurmál, er hann féll frá. Þvi verki
lauk Gunnar og ætla ég að þaö hafi
veriö þrjár bækur, sem hannn gekk
frá. Um 1972 komu út tvö bindi af Þjóö-
sögum og ævintýrum með skýringum
eftir Pálma Jósefsson, fyrrv. skóla-
stjóra, Þorleif Hauksson lektor og
Gunnar Guðmundsson. Siðustu
bækurnar, sem mér er kunnugt um,
aö Gunnar hafi staðið að, og út eru
komnar, voru lestrarbækur með
skýringum eftir Tryggva Gislason,
rektor Menntaskólans á Akureyri,
Þorleif Hauksson lektor og Gunnar
Guðmundsson. Fáum dögum áður en
Gunnar lézt, kom út bókin Greina-
merkjasetning, sem hann var
höfundur að ásamt Baldri Ragnars-
syni.
Arið 1946 var Gunnar hvatamaður
þess, að kennarar i Laugarnesskóla
byggðu sér hús i félagi. Kennarafélag
Laugarnesskólans, sótti um lóðir undir
sjö hús, samtals 27 ibúöir. Húsin voru
öll steypt upp á einu sumri og þannig
tók hver við sinu. Allt gekk þetta undra
vel og mér eru I minni margar
ánægjulegar stundir frá þessu sumri.
Eins og öllum húsbyggjendum er
kunnugt verður oft févant, þegar liða
tekur á seinni hluta bygginganna og
svo var hér hjá mörgum, en þegar
vanda bar aö höndum, hvort sem var á
sviði fjármála eða annarra vandræða,
var oft leitað til Gunnars. Hann talaði
kjark i févana menn og leysti
vandamál þegar aðrir stóðu ráðþrota.
Með rólyndi sinu og kjarki var hann
ótrúlega fundvis á giftusamlegar leiðir
til úrlausnar.
Menn virtust eiga óvenju auðvelt
með að bera vandamál sin upp við
Gunnar og kunnugt er, að þeir, sem
það gerðu voru á öllum aldri, allt frá
börnum til einstaklinga, sem aldurs
vegna hefðu getað verið foreldrar
hans. Þannig var traust manna á
þessum raunsæja, ráðholla manni.
Gunnar var mikill ræðumaður og
flutti mál sitt á þann veg, að allir
veittu oröum hans athygli og margir
vildu hafa getað gert orð hans að
sinum.
Gunnar var mikill aðdáandi alls
sem fagurt var. Hann var mikill blóma
og dýravinur og mat mikils fegurð
náttúrunnar. Garðurinn við húsið
hans, litla gróðurhúsið og húsið sjálft
ber vitni snyrtimennsku, sem
einkenndu störf hans.
Þegar skyggnzt er eftir förnum vegi
Gunnars Guömundssonar, mun skóla-
manninn og stjórnandann bera hæst.
Um það fer ég ekki mörgum orðum nú,
þar sem mér þykir trúlegt, að
einhverjirhinna mörgu nemenda, sem
dáðu kennslu hans og stjórnsemi
kveöi sér hljóðs. Læt þvi nægja aö
geta þess, að meöal kennara var hann
talinn öndvegis maður, afburða
kennari, átti mjög auðvelt með að
skipuleggja og var mikill sátta-
semjari.
Það fór fyrir mér eins og mörgum
öðrum, að þvi lengri sem kynni okkar
urðu, óx álit mitt og aðdáun á Gunnari.
islendingaþættir
3