Íslendingaþættir Tímans - 09.08.1975, Síða 4

Halldór Ólafsson
frá Búlandi
Um það leyti er fyrstu vorboðar
gerðu sín vart á norðlægum slóðum,
lézt á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri föðurbróðir minn Halldór ólafs-
son fyrrum bóndi að Búlandi i Arnar-
neshreppi við Eyjafjörð, og vantaði þá
nokkra mánuði i hálfnirætt. Hann var
af þeirri kynslóð Islendinga, sem oft-
ast hefur verið eignuð vorinu og kölluð
var vormenn tslands. Þetta fólk hafði
ungmennafélögin fyrir háskóla og bar
samvinnuhreyfinguna fram til sigurs i
sveitum landsins, en verkalyðshreyf-
inguna i kaupstöðum.
Halldór frændi minn tók rikan þátt i
félagsstarfi sinnar sveitar, gerðist
snemma ungmennafélagi og valdist
þar til forystu. Var hann um árabil
formaður Ungmennafélags Möðru-
vallasóknar og i áratugi heiðursfélagi
þess. Hann var mikill kaupfélagsmað-
ur og langa hrið góður liðsmaður
Framsóknarflokksins og sat i ýmsum
nefndum heimamanna, bæði á vegum
flokksins og annarra félagssamtaka.
Hreppsnefndarmaður var hann i
fjölda ára og þar af oddviti hrepps-
nefndar i tvo áratugi. Má segja, að á
sinni búskapartið hafi Halldór i Bú-
landi tekið virkan þátt i mótun flestra
mála, er þýðingu höfðu fyrir sveitar
menn. Ekki var Halidór skólagenginn
maður og starfaði ekki utan sinnar
heimasveitar nemaeinn eða tvo vétur,
er hann vann við smiðar á Akureyri. Á
þeim tima tók hann þátt i starfsemi
Leikfélags Akureyrar og lék þar m ,a. i
ein af styrkustu stoðum hans lengi, og i
safnaðarnefnd sat hann. Málefni Bún-
aðarfélags svæðisins voru honum hug-
fólgin sem og málefni annarra þeirra
félaga, sem vörðuðu hag og heill
bænda, og þótt hann berði ekki trumb-
ur né bæri skoðanir sinar eða tilfinn-
ingar á torg alla jafna bjó staðfastur
vilji og ákveðnar skoðanir að baki
hæglátu fasi prúðmennisins.
Þannig mætti lengi telja, þótt staðar
verði numið hér, en að leiðarlokum
flyt ég Hreiðari þakkir fyrir óhvikula
tryggð og vináttu viö mig og mina um
leið og við Jóhanna sendum hans nán-
ustu samúðarkveðju.
E. Birnir.
4
Skugga Sveini. Fram um miðjan aldur
tók hann þátt i sliku starfi heima i
sveitinni og lék þar i leikuppfærslum.
Hagyrðingur var Halldór i betra lagi
og hafði gaman af að setja saman vis-
ur. Heil kvæði bjó hann til við þekkt
sönglög og voru sum þeirra meðal þess
fyrsta sem undirritaður lærði af
bundnu máli og reyndi að syngja.
Halldór i Búlandi, var hvarvetna mik-
ill hrókur fagnaðar, þóttí gott vTn og
hafði gaman að söng og skemmtileg-
um lögum. Þekkti hann þó vel aðrar
stundir en gleðistundirnar. Tvö fyrstu
börn sin missti hann i sömu vikunni
fárra ára gömul. Það sagði hann mér,
að verið hefðu.erfiðustu stundir lifs
sins. Berklaveiki kom upp á heimilinu
og missti Halldór fyrri konu sina úr
þeim sjúkdómi eftir langt og erfitt
veikindastrið, frá tveim börnum á
æskualdri.
Ekki urðu þessar raunir né aðrar
Halldóri að fótakefli, fremur en vin-
drykkja og annar gleðskapur. Hann
kunni meðhvort tveggja að fara, gleði
og sorg, betur en flestir aðrir menn.
Reisn sinni hélt hann á hverju sem
gekk og heimaalningur var hann ekki,
þótt hann dveldi mest af ævi sinni i
heimahögum. Hann kunni vel að vera,
þar sem fyrirmenn voru, og bar jafnan
höfuðið hátt, hvar sem hann var og hló
allra manna mest, hverjir sem með-
hlæjendur voru.
Halldór fæddist 7. júli 1890 að Syðri
Bakka i Arnarneshreppi, en þar
bjuggu þá foreldra hans, Agústa Jóns-
dóttir og Ólafur Ólafsson. Var Ágústa
dóttir Jóns bónda á Syðri Bakka og
fyrri konu hans Margrétar Björnsdótt-
ur frá Fornhaga i Hörgárdal Þorláks-
sonar bónda i Skriðu Hallgrímssonar.
Er það kunn ætt. Foreldrar Jóns á
Syðri Bakka voru Jón Jónsson og Guð-
rún Jónsdóttir.er einnig bjuggu á Syðri
Bakka.
Ólafur faðir Halldórs var sonur
hjónanr.a Guðrúnar Halldórsdóttur og
Olafs ólafssonar frá Baldursheimi.
Fluttu þau til Ameriku árið 1876 og
settust þar að. Olafur sonur þeirra
neitaði að fylgja fjölskyldunni vestur
og varð eftir hér. Ölafur og Guðrún
stunduðu búskap vestra og bjuggu þar
i nábýli við foreldra Vilhjálms
Stefánssonar landkönnuðar. Stundaði
Ólafur ritstörf þar vestra meðfram
búskapnum. Kom út eftir hann safn
smásagna handa börnum og ungling-
um, er Ólafur sonur hans gaf út i tveim
heftum nokkru fyrir aldamótin.
Um aldamótin fluttu þau ólafur og
Agústa frá Syðri Bakka i Pálmholt og
bjuggu þar upp frá þvi. Þau eignuðust
5 syni og urðu fjórir þeirra bændur i
sveitinni. Þeir voru: Jón i Bakkagerði,
Halldór i Búlandi, Kjartan i Pálmholti
og Ólafur á Ytri Bakka. Yngsti sonur-
inn var Anders bókbindari á Akureyri.
Ólafur i Pálmholti stundaði mikið
smiðar og sjósókn og unnu synir hans
með honum að hvoru tveggja. Lengi
gerði hann út hákarlabát, er hann
hafði sjálfur smiðað i framhúsloftinu i
Pálmholti og látið hesta draga til
sjávar, nær þrjá kilómetra. Var Ólafur
afi minn sjálfur formaður á bátnum.
Hann tók stundum nemendur i smiðar
lengri eða skemmri tima. Meðal sið-
ustu nemenda hans mun vera Guð-
mundur L. Friðfinnsson nú rithöfund-
ur og bóndi á Egilsá i Skagafirði.
Þeir faðir minn og Halldór tóku við
búi i Pálmholti eftir foreldra sina. Arið
1930 skiptu þeir jörðinni og reisti Hall-
dór nýbýli á sinum hluta og kallaði
Búland. Þar kom hann upp tvilyftu
steinhúsi og var það ekki litið afrek á
íslendingaþættir