Íslendingaþættir Tímans - 24.07.1976, Page 6

Jóhannes Hallgrímsson
frá Þverárdal
Hinn 16. desember 1975 andaöist Jó-
hannes Hallgrimsson fyrrverandi
verzlunarmaður og bóndi. Hann hafði
þá um mörg ár dvalizt hjá tengdasyni
sinum og dóttur i Þverárdal i Austur-
Húnavatnssýslu. Útför hans fór fram
frá Bólstaðarhliðarkirkju þ. 27. sama
mánaðar.
Jóhannes var fæddur i Hofstaöaseli
Viðvikursveit i Skagafirði 17. septem-
ber 1886. Foreldrar hans voru Hall-
grimur Sigurðsson, f. 20. sept. 1844, d.
31. okt. 1907, og Hólmfriður Eldjár.ns-
dóttir, f. 26. okt. 1865, d. 19. des. 1911. —
Hálfbróður sammæðra átti Jóhannes,
Guðmund Einarsson, sem lengi bjó i
Blöndudalshólum. — Hallgrimur var
ættaður úr Skagafirði en Hólmfriöur
úr Kolbeinsdal. Hallgrimur bjó lengst i
Siaðarhreppi, a Sólheimum og viðar i
sæmundarhlið. Johannes ólst upp hjá
foreldrum sinum fram yfir fermingu,
er hann fór að sjá fyrir sér sjálfur. Fór
hann þá aö Brimnesi i Viðvikursveit,
til Margrétar Simonardóttur og Ein-
ars Jónssonar hreppstjóra er þar
bjuggu. Hann stundaöi nám i Hóla-
skóla veturna 1905-’06 og 1906-’07.
Eftir dvölina á Hólum fluttist Jó-
hannes til Sauðárkróks og stundaði
verzlunar- og skrifstofustörf hjá
Kristjáni Gislasyni i niu ár. Þá fór
hann til Höepfnersverzlunar, þar sem
liann slarfaði i fimm ár.
Félagslif á Sauðárkróki stóð með
miklum blóma á þeim árum og tók Jó-
hannes mikinn þátt i þvi. Var þar með-
al annars starfandi leikfélag og mun
Jóhannes hafa tekið mikinn þátt i
starfsemi þess, svo sem sjá má af
Sögu Sauðárkróks eftir Kristmund
Bjarnason.
Jóhannes kvæntist 22. mai 1914 Ingi-
björgu Hallgrimsdóttur frá Tungu-
nesi, dótturdóttur Erlends Pálmason-
ar dannebrogsmanns. Varð þeim
tveggja barna auðið. Þau voru Hall-
grimur, er lézt 17 ára gamall 1934, og
Margrél husfreyja i Þverárdal, gift
Arna bónda Gunnarssyni. Ingibjörg er
nú komin á niræðisaldur.
Krá Sauðarkróki flutlust þau hjón að
Brimnesi, og voru þar i þrjú ár. Þaðan
fóru þau að Tungunesi, þar sem þau
bjuggu á árunum 1924-’33.
Tungunes var eins og kunnugt er,
stórbýli um langt skeiö. Sá, sem þar
6
gerði garðinn frægastan, var Erlendur
Pálmason, afi Ingibjargar. Fara
margar sögur af rausn hans, enda
nauthann i rikum mæli hylli sveitunga
sinna, sem fólu honum flest þau trún-
aðarstörf sem til eru i sveit. — Tungu-
nes þótti með beztu jörðum, en nú er
hún i eyði og hefur verið i mörg ár.
Frá Tungunesi fluttust þau Jó-
hannes og Ingibjörg aö Botnastöðum,
þar sem þau bjuggu i ellefu ár.
Þegar Jóhannes hætti búskap flutt-
ust þau hjón aö Þverárdal til dóttur
sinnar og tengdasonar, og þar átti Jó-
hannes heima til æviloka. Þótt hann
væri tekinn að reskjast þegar hann
kom aö Þverárdal, var langt frá þvi að
hann hefði lagt árar i bát. Hanu tók
þátt i bústörfunum af kappi, auk þess
sem hann stundaði önnur störf. Hann
var bókavörður i Lestrarfélagi Ból-
staðarhliðarhrepps um langt skeið.
Bókasafnið var geymt i samkomuiijs-
inu og var opið þá daga sem samkom-
ur voru haldnar þar. Jóhannesi var
mjög annt um safnið en eins og kunn-
ugt er, var oft sparað fé til slikra safna
áður fyrr, meðan efnahagur manna
var þrengri en nú. Fé til kaupa á bók-
um og til bókbands var jafnan af
skornum skammti, en þvi meiri á-
byrgð hvildi á bókaverðinum. Svo hef-
ur mér verið tjáö að Jóhannes hafi
verið m jög vinsæll i þessu starfi, enda
þótt hann gengi rikt eftir þvi að bókum
safnsins væri skilað á réttum tima og
þoldi engan trassaskap eða kæruleysi i
meðferð bókanna.
Jóhannes gerði ekki viðförult um
dagana. Störf hans voru öll bundin viö
heimahagana. Hann var snyrtimenni i
búskap sinum og þau hjón voru mjög
samhent. Hann hafði hlotið góða
menntun eftir þvi sem þá gerðist um
aöra en þá sem gengu langskólaveg-
inn. Hólaskóli var viða rómaður, og á
Sauðárkróki var mikill áhugi á menn-
ingarmálum og félagslif fjörugt, eins
og áður hefur verið drepið á. Hann
fylgdist vel með i þvi sem var að ger-
ast i landsmálum og öðrum opinberum
málum og las aþt það, sem hann gat
komizt yl'ir, og var fróður um menn og
málefni fyrri tima. Hann var einn af
aldamótakynslóðinni, sem nú er óðum
að hverfa af sjónarsviðinu, og mótaður
af þeirri bjartsýni sem einkenndi þann
tima.
i g kynntist ekk i Johannesi fyrr en á
siðustu æviárum hans, en þá kom ég
að Þverárdal með Birni syni minum
og Elsu konu hans, dótturdóttur Jó-
hannesar og Ingibjargar. Mér virtist
Jóhannes vera fremur seintekinn i
fyrstu, en þegar maður fór að kynnast
honum nánar, var skemmtilegt og
gagnlegt að eiga viðradSur við hann. Síö
ast hitti ég hann i hitteðfyrra sumar og
fræddist þá um margt frá fyrri árum.
Var einkum fróðlegt fyrir mig, sem er
Sunnlendingur, að fræðast um menn
og háttu norðanlands, en þar er margt
ólikt þvi sem ég átti að venjast i ung-
dæmi minu. Þrátt fyrir þessa stuttu
viökynningu verður mér oft hugsað til
samfunda okkar i Þverárdal, þar sem
Ingibjörg ekkja hans nýtur ellinnar i
skjóli dóttur sinnar og tengdasonar
eltir langu og starlsama ævi.
13.7.’76.
Jón Björnsson.
islendingaþættir