Íslendingaþættir Tímans - 09.06.1979, Síða 8

Halldóra K. Þórðardóttir
f. 14.11. 1911,
d. 27.3. 1979.
Kveðja
Þinn lifsins dagur liöinn jörðu á
og lokast þreyttar brár i hinsta sinni.
En minning vakir vinahópnum hjá
og vitnar um hin góöu og traustu kynni
Þú stóðst sem hetja i stórri dagsins önn,
en störfin leystir rik af ást og mildi.
Og þú varst móðir mikilhæf og sönn,
sem mikið gaf og öllu fórna vildi.
nemendur i nótnalestri og orgelleik. Páll
lék lika á orgel, meöal annars i kirkjum,
þó ekki væri hann fastráöinn til þess
starfs svo ég viti meö vissu. En nú um
sinn hefur ömundur, sonur Páls og
Bergljótar og nemandi Helga, verið
kirkjuorganisti á Hofi. 1 heimahúsum
heldur hann lika pianó og er jafnan treyst
á undirleik hans við margvisleg tækifæri.
Þegar visir menn tala um músikhneigð
fólks þykjast þeir ávallt geta bent á hvaö
an hún sé komin. Ekki get ég upplýst
hvaða leiö músikin kom til þessara
frænda, en hún viröist hafa ratað og það
eitt er nóg. Annað mál er, aö þaö var ekki
alveg einstakt hér um slóðir fyrir svo sem
hálfri öld, að fleiri en einn á heimili læsi
nótur ogléki á hljóöfæri. Sannast sagna er
þaðað stofuorgel var á þeim tima langt-
um algengara fyrirbæri f hibýlum manna
hér I sveit, en t.a.m. stóll sem þvi nafni
gæti kallast.
Astæöan til þess að kynni tókust milli
Bergljótar og minnar fjölskyldu var
frændsemi hennar og konu minnar. Þá
frændsemi rækti Bergljótfyrir sitt leyti af
svo einstakri tryggð og hjartahlýju að
ekki gleymist. Og svo langdræg var henn
ar frændrækni, að hún náði hæglega til
þess ættliöarins sem fjarskyldastur var
og lægstur i lofti i minni fjölskyldu, aö
ógleymdum þeim sem ails var óskyldur.
Eftirá finn ég með nokkru samviskubiti,
að góðvild hennar og gjafir heföum viö
aidrei þakkaö sem skyldi. Og nú er það of
seint.
Eins og segir hér að framan flutti
Bergljót frá Eyrarteigi i Skriðdal aö Gný-
stöðum. Sú jörð er innst við heiði i
Hraunfellsdal (Sunnudal), sem er
Þverdalur suður úr Hofsárdal. Nú eru
Gnýstaðir og flestir bæir i Hraunfellsdal
8
komnir i' eyöi. A Gnýstöðum var við tölu-
verða samgönguerfiðleika að etja, eink-
um vegna þess aö ár voru óbrúaöar, en
sérlega illar yfirferðar, og efég man rétt,
ein svo nærgöngul, að niður hennar fyllti
jafnvel baðstofuna þegar verst lét. Þegar
svo var ástatt og i bóndinn kannski
fjarstaddur vegna fja.geymslu eða að-
drátta, mættiímyndasér, að húsfreyjunni
hafi oröið hugsað til æskustöðvanna, sem
eru mitt i friðsælu héraði.
Þorbrandsstaðir eru aftur á móti farsæl
jörð og vel i sveit sett, þó þar væri að visu,
á þeirri tíð, við vissa samgönguerfið-
leika að etja. Enda þykist ég viss um, aö
þar hafi þessi fjölskylda búiö viö meira
öryggi og frelsi en áöur. A Þorbrandsstöð-
um byggöu þau Páll og Bergljót gott
ibúðarhús, sem reyndarnægði til tvibýlis,
þegar Sigurlaug dóttir þeirra og maður
hennar stofnaði heimili.
Nú fyrst auðnaðist Bergljótu að flytja I
húsnæði af þeirri gerð, sem þoldi að vera
lamið hreggi, ánþessað birta þess og ylur
dvlnaöi. Breytingin sem fylgdi þvi, að
flytja úr torfhúsum i upphituð nútimahús,
var mikil fyrir alla sem hlut áttu að máli,
en án alls efa langmest fyrir húsmóöur-
ina. A henni hvDdi, öörum fremur, að
finna úrræði til að gera heimilisfólkinu
vistina eins bærilega og kostur var á. Þá
gat lika verið ærið áhyggjuefni, hvernig
firra mætti fábrotna en Hfsnaupsynlega
búshluti skemmdum og nægir, i þessu
sambandi, að nefna sjálfan skaövaldinn,
þaklekann.
Eftir aö I Þorbrandsstaði kom, átti
Bergljót greiðari leið til samskipta viö
nágrannana og kunni hún þvl áreiöanlega
Viö þökkum kynnin góö um gengin ár.
og gestrisni og hlýhug hverju sinni.
Þú þekktir vina bæði bros og tár
og baráttu og sigra á ævi þinni.
Við biðjum Guð að blessa og hugga nú
börnin þín, er söknuð bera i hjarta,
og kveðjum þig i kærleik, von og trú,
með kærri þökk og geymum
minning bjarta. Vinir
vel. Þvi þó hún væri hlédræg, var hún
samt félagslynd I besta lagi, sem áreiðan-
lega orsakaðist fremur af fórnarlund en
framagirni. í kvenfélagi sveitarinnar var
hún virkur félagi til dauöadags.
Víst er, að Páll og Bergljót voru
vinnusöm I besta lagi, fóru frábærlega vel
meö allt sem þau höfðu undir höndum,
dautt og lifandi.og lifðu eftir því lögmáli
að sóun væri löstur. Snyrtimennska var
þeim ásköpuö, en kunnu aftur á móti ekki
að berast á. Samt bjuggu þau við fremur
þröngan fjárhag.
Sjálfsagt þekkja flestir nú á tlmum
mörg dæmi, þess úr samtiðinni, að meö
þvi að láta gjörsamlega vaða á súðum af
fyllsta kæruleysi, i fjárhagsefnum, sýnist
vera hætt að tryggja sér ósmáa umbun i
kaupbæti.En þá hlýtur manni að renna til
rifja, að hugsa til fólks af kynslóð þeirra
Þorbrandsstaðahjóna, sem eins og þau,
haföi það fyrst ogfremst aö markmiði, aö
standa í skilum með það sem
óhjákvæmilega þurfti að taka að láni, en
uppskar kröpp kjör.
Alla tið, siðan Bergljót og fólk hennar
flutti frá Þorbrandsstöðum, var hún á
heimilum dætra sinna til skiptis. Undir
þaösiðastadvaldihúnþó mest á Akureyri
sökum meðferöar á sjúkrahúsi, sem hún
þurfti á að halda öðru hvoru.
Nokkrum sinnum heimsótti Bergljót
okkur I Ljósaland, okkur til mikillar
ánægju. í sumar leið kom hún i siöasta
sinn. Ég haföi þá hugboö um aö sjúkdóm-
ur hennar yröi ekki stöðvaöur og efa ekki
aðhún vissi það. Samt sá ég henni I engu
brugöiö. Þvert á móti man ég að ég
undraöist hve hún bar aldurinn enn vel.
Hafihún þökk fyrir komuna þá og alla tíö.
Helgi Þórðarson.
íslendingaþættir